Οι τυφώνες «Κετσάνα» και «Πάρμα» παρέσυραν τα πάντα στο διάβα τους στο Βιετνάμ, το Λάος, την Καμπότζη και τις Φιλιππίνες την τελευταία εβδομάδα του Σεπτεμβρίου και την πρώτη του Οκτωβρίου. Άπαντες στάθηκαν στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής η οποία έχει ως αποτέλεσμα συχνότερα και εντονότερα ακραία φαινόμενα. Ελάχιστοι όμως αναφέρθηκαν στο ζήτημα των εκτεταμένων μονοκαλλιεργειών το οποίο καθιστά ακόμα πιο ευάλωτους ανθρώπους, ζώα και γαίες στις περιοχές αυτές, όπως και σε πάρα πολλές άλλες στον υπόλοιπο πλανήτη.
|
Κατά τη διάρκεια του τυφώνα Κετσάνα έπεσε μέσα σε έξι μόλις ώρες τόση βροχή, όση κανονικά θα έπεφτε σε ένα μήνα. Τεράστιες καλλιέργειες ρυζιού σε όλη την περιοχή καταστράφηκαν ταυτόχρονα με την καταστροφή εδαφών έτοιμων για καλλιέργεια. Το φαινόμενο των ακραίων περιόδων ξηρασίας και ακραίων ταυτόχρονα περιόδων βροχοπτώσεων δεν είναι πρωτοφανές τα τελευταία χρόνια. Η ένταση των φαινομένων όμως χρόνο με το χρόνο αυξάνεται με αποτελέσματα καταστροφικά για τη διατροφική επάρκεια και την οικονομική κατάσταση εκατοντάδων εκατομμυρίων ανθρώπων. Ένα επιπλέον πρόβλημα αποτελεί και το γεγονός ότι εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής, οι καιρικές συνθήκες είναι τελείως απρόβλεπτες, με αποτέλεσμα εκατομμύρια παραγωγοί της περιοχής να έχουν απελπιστεί τελείως: «όταν καλλιεργείς ρύζι και άξαφνα σταματούν οι βροχές για δύο εβδομάδες, η καλλιέργεια σου καταστρέφεται και πρέπει να ξαναρχίσεις από την αρχή. Πρέπει λοιπόν να αγοράσεις σπόρους, για τους οποίους μπορεί να μην έχεις πλέον τα χρήματα, ή να μην μπορούν να στους προμηθεύσουν οι αντίστοιχοι προμηθευτές» αναφέρει χαρακτηριστικά ο κ. Μεντίνα.
Εκτός των κλιματικών αλλαγών όμως που έχουν συντελέσει τα μέγιστα στα ακραία καιρικά φαινόμενα οι επιστήμονες διαπιστώνουν ότι βασικό ρόλο στις καταστροφές που πλήττουν την περιοχή διαδραματίζουν και οι εισαγόμενες ποικιλίες και η επιβολή μονοκαλλιεργειών.
Οι μονοκαλλιέργειες μπορεί να έχουν ως αποτέλεσμα τη -βραχυπρόθεσμη τελικά- αύξηση της παραγωγής και την ευκολία στη διαχείριση, αλλά εμπεριέχουν μία σειρά κοινονικοοικονομικών και περιβαλλοντικών κινδύνων που θα έπρεπε να τις καθιστούν απαγορευτικές:
1) Σε κοινωνικοοικονομικό επίπεδο: α) Εμπεριέχουν το τεράστιο ρίσκο καταστροφής ολόκληρης της σοδειάς σε ακραίες καταστάσεις, καταστροφές ή καιρικά φαινόμενα. Συνεπακόλουθα οι αυξανόμενες πιθανότητες καταστροφής μιας μονοκαλλιέργειας σε σχέση με την καλλιέργεια πολλών ή έστω αρκετών ποικιλιών καθιστούν β) ιδιαίτερα ευάλωτες οικονομικά τις κοινότητες που τις καλλιεργούν και αντίστοιχα γ) ευάλωτες διατροφικά τις κοινότητες οι οποίες καταναλώνουν τα τελικά προϊόντα τους.
|
|
΄ |
Με δεδομένο μάλιστα ότι εξαιτίας των κλιματικών αλλαγών οι ακραίες και εκτός προβλέψεων καιρικές συνθήκες αυξάνονται σε ποσότητα και ένταση, οι μονοκαλλιέργειες ανά τον κόσμο μοιάζουν πιο ευάλωτες από ποτέ. Τεράστιες περιοχές στην Ασία, την Αφρική και τη Λατινική Αμερική που εντάχθηκαν υπό τις ευλογίες των δυτικών οργανισμών στην πολυδιαφημιζόμενη ακόμα και σήμερα «Πράσινη Επανάσταση», στη λογική των μονοκαλλιεργειών αποτεφρώνοντας εκατομμύρια στρέμματα δασών νοιώθουν τώρα τις συνέπειες δυσμενέστερες από ποτέ. |
|
2) Σε περιβαλλοντικό επίπεδο (άμεσα εξαρτώμενο και με το κοινωνικοοικονομικό λόγω επίδρασης στην παραγωγή) α) Αυξάνουν τη διάβρωση του εδάφους, β) δεν επιτρέπουν την αυτοδιατήρησή του και την υγρότητά του, γ) μειώνουν με την πάροδο του χρόνου τα θρεπτικά συστατικά που οι καλλιέργειες διαφόρων ειδών αφήνουν στο έδαφος και δ) αυξάνουν την ανθεκτικότητα των ζιζανίων και των εντόμων με αποτέλεσμα την εμφάνιση ασθενειών και τη συνεπακόλουθη αυξανόμενη χρήση επιβαλλόμενων από συγκεκριμένες πολυεθνικές φυτοφαρμάκων με όλες τις γνωστές συνέπειες. ε) επιτρέπουν την εξάπλωση των ασθενειών πολύ γρηγορότερα. Έχει υπολογιστεί ότι είναι εξαιρετικά πιο δύσκολο για μια ασθένεια να εξαπλωθεί σε τρεις (μόλις) διαφορετικές ποικιλίες, σε σύγκριση με τη μία και μοναδική των μονοκαλλιέργειών.
Η κατάσταση μοιάζει με ένα φαύλο κύκλο, καθώς με την πάροδο του χρόνου τα ζιζάνια και οι ασθένειες γίνονται όλο και πιο ανθεκτικές, με αποτέλεσμα τα απαραίτητα φυτοφάρμακα να γίνονται όλο και πιο τοξικά προκειμένου να τα εξολοθρεύσουν, έχοντας μακροχρόνια επίδραση στην κατάσταση των εδαφών αλλά και των οικοσυστημάτων της περιοχής γενικότερα. Η χρήση φυτοφαρμάκων συνεπάγεται: -την εξόντωση εκτός των ζιζανίων και όλων των υπολοίπων μικροοργανισμών που είναι απαραίτητοι στην καλλιέργεια, -τη μόλυνση του εδάφους και των υδάτων, -την παρουσία χημικών στα τελικά ή ενδιάμεσα προϊόντα αποτέλεσμα των καλλιεργειών, -την οικονομική και σε πολλές περιπτώσεις και κοινωνική τελικά εξάρτηση του παραγωγού από συγκεκριμένες εταιρίες ή φορείς που θα του παράσχουν το απαραίτητο φυτοφάρμακο. Διαβάστε στο Β’ μέρος ΤΟ ΤΙΜΗΜΑ ΤΗΣ ΕΛΚΥΣΤΙΚΗΣ ΙΔΕΑΣ ΤΗΣ “ΠΡΑΣΙΝΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ” |
|
Πηγές-αναφορές: 1. What is Sustainable Agriculture? , UC Sustainable Agriculture Research and Education Program, University of California, 2. Lessons from the Green Revolution, Peter Rosset, Food First 3. http://www.masipag.org/cms/ 4. Perspective-Diversity within crops restricts disease, Martin Wolfe 5. Back to Traditional Farming to Beat Climate Change, Anil Netto, Interpress Servixe News Agency |
|
Άρης Καπαράκης |
