|
 Τι είναι ο διαβήτης ;
Ο σακχαρώδης διαβήτης προκαλείται από διαταραχή της έκκρισης ή της δράσης ή αμφοτέρων της ινσουλίνης, με αποτέλεσμα τη διαταραχή του μεταβολισμού των υδατανθράκων, των πρωτεϊνών και των λιπών.
Το σάκχαρο στο αίμα είναι μόνιμα αυξημένο στους διαβητικούς ασθενείς και αποτελεί σοβαρό παράγοντα κινδύνου για την εξέλιξη παθήσεων των νεφρών, των αρτηριών, του αμφιβληστροειδούς και των νεύρων. Κατά συνέπεια, η ρύθμιση του διαβήτη και η διατήρηση του σακχάρου σε ανεκτά επίπεδα, είναι μείζον ζήτημα για την ποιότητα της ζωής του διαβητικού ασθενούς.
Ποιές ήταν οι διατροφικές συστάσεις για τη ρύθμιση του διαβήτη στο παρελθόν;
Για πολλά χρόνια και μέχρι τη δεκαετία του ’70, βασική αρχή για τη ρύθμιση του διαβήτη θεωρούταν η δραστική μείωση της κατανάλωσης υδατανθράκων. Καμία έρευνα ωστόσο δεν απεδείκνυε τα θετικά αποτελέσματα αυτής της τακτικής, ενώ συχνά παρατηρούταν αντιστάθμιση της μείωσης των υδατανθράκων στη δίαιτα από αύξηση του λίπους.
Η αυξημένη όμως πρόσληψη λίπους σχετίζεται με την εμφάνιση κι εξέλιξη καρδιαγγειακών νοσημάτων, ειδικά σε μια επηρεπή πληθυσμιακή ομάδα όπως οι διαβητικοί. Έτσι, στη δεκαετία του ’80 συστήνονταν πια διατροφές αρκετά περιορισμένες σε λίπος, ενώ ο περιορισμός στους υδατάνθρακες από ποσοτικός έγινε κυρίως ποιοτικός και συστήνονταν πλέον περισσότεροι σύνθετοι και λιγότεροι απλοί. Στη δεκαετία του ’90, η ποιοτική διάκριση των υδατανθράκων ολοκληρώθηκε με την εισαγωγή της έννοιας του γλυκαιμικού δείκτη των τροφίμων. Αυτός εκφράζει την ποσοστιαία αύξηση του σακχάρου στο αίμα, μετά την κατανάλωση ενός τροφίμου και είναι επιθυμητό να είναι χαμηλός. Αντίθετα, τα τρόφιμα με υψηλό γλυκαιμικό δείκτη αποκλείστηκαν από τη διατροφή του διαβητικού.
Ποιές είναι οι διατροφικές συστάσεις για τη ρύθμιση του διαβήτη σήμερα;
Από πιο σύγχρονες μελέτες, η ποιότητα των καταναλισκόμενων υδατανθράκων δεν φαίνεται να είναι εξίσου σημαντική με την ποσότητά τους. Υπάρχουν βέβαια και ποιοτικές συστάσεις, όπως να εμπλουτίζει ο διαβητικός τη διατροφή του με περισσότερους σύνθετους υδατάνθρακες, διότι ικανοποιούν περισσότερο το αίσθημα της πείνας και προσφέρουν περισσότερα θρεπτικά συστατικά συγκριτικά με τους απλούς υδατάνθρακες, και με περισσότερες φυτικές ίνες, διότι σε μεγάλες ποσότητες αναστέλλουν την απορρόφηση γλυκόζης από το λεπτό έντερο.
Ωστόσο, οι δύο κυριότεροι παράγοντες στους οποίους έχει αποδοθεί πλέον η καλύτερη ρύθμιση του διαβήτη, είναι η συνολική ημερήσια προσλαμβανόμενη ποσότητα υδατανθράκων και το υγιές βάρος. Δηλαδή, ο διαβητικός είναι απαραίτητο να μάθει να μετριάζει το σύνολο των υδατανθράκων που καταναλώνει μέσα σε μια ημέρα και περαιτέρω να τους καταμερίζει ισόποσα σε περισσότερα και μικρότερα γεύματα. Εξίσου απαραίτητο είναι να μειώσει την ημερήσια θερμιδική του πρόσληψη και να αυξήσει τη σωματική του δραστηριότητα, προκειμένου να μειώσει το βάρος του και να το διατηρήσει σε φυσιολογικά επίπεδα.
Ποια είναι τα επιβλαβή συτατικά των έτοιμων γλυκών για τους διαβητικούς;
Τα έτοιμα γλυκά του ζαχαροπλαστείου περιέχουν σχεδόν πάντα τρόφιμα με υψηλό γλυκαιμικό δείκτη (π.χ. ζάχαρη, καρύδια, κάστανα, αποξηραμένα φρούτα, καρπούζι, πεπόνι, ανανά), ολόπαχα γαλακτοκομικά (γάλα, γιαούρτι, βούτυρο, κρέμα γάλακτος) και αβγά.
Τα τρόφιμα με υψηλό γλυκαιμικό δείκτη αυξάνουν απότομα το σάκχαρο στο αίμα. Ως απάντηση, το πάγκρεας παράγει κι εκκρίνει μεγάλες ποσότητες ινσουλίνης, η οποία αδειάζει το σάκχαρο του αίματος, οπότε προκαλείται υπογλυκαιμία (ζάλη, εξάντληση). Ο οργανισμός ωθείται τότε να αναζητήσει εκ νέου τροφή, και μάλιστα σακχαρούχα τροφή που θα αποδώσει γρήγορα την ενέργειά της. Επιπλέον τα απλά σάκχαρα και οι πηγές τους όπως η ζάχαρη, ενώ έχουν μεγάλη θερμιδική αξία, δεν έχουν καμία θρεπτική αξία. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ), το επιτρεπτό όριο πρόσληψης απλών σακχάρων είναι το 10% της συνολικής ημερήσιας ενέργειας.
Τα ολόπαχα γαλακτοκομικά περιέχουν πολλά κορεσμένα λιπίδια και το αβγό είναι πλούσια πηγή χοληστερόλης. Τα κορεσμένα λιπαρά είναι υπεύθυνα για την υπέρταση, ενώ μαζί με τη χοληστερόλη για τη δημιουργία αθηρωματικής πλάκας στις αρτηρίες και την εξέλιξη καρδιαγγειακών νοσημάτων, στα οποία είναι περισσότερο επηρεπείς οι διαβητικοί. Σύμφωνα με τον ΠΟΥ, το επιτρεπτό όριο πρόσληψης κορεσμένων λιπιδίων είναι το 10% της συνολικής ημερήσιας ενέργειας, ενώ για τη χοληστερόλη το ανώτατο όριο είναι 200mg ημερησίως.
Πόσο χρήσιμη είναι η καθολική απαγόρευση των έτοιμων γλυκών στο διαβητικό ασθενή;
Καλό είναι οι διαβητικοί να αποφεύγουν να επιλέγουν γλυκά που περιέχουν επιβλαβή συστατικά σε μεγάλες ποσότητες ή να δοκιμάζουν μικρή μόνο ποσότητα. Επίσης πρέπει να υπολογίζουν πόσους υδατάνθρακες και πόσες θερμίδες καταναλώνουν με το γλυκό και να τα αφαιρούν από το ημερήσιο όριο που έχουν για αυτά. Με άλλα λόγια, την ημέρα που καταναλώνουν γλυκό, πρέπει να προσέχουν να μην καταναλώσουν άλλες πυκνοθερμιδικές τροφές (π.χ. ξηρούς καρπούς, πολύ ελαιόλαδο) ή άλλες πηγές απλών σακχάρων (π.χ. αναψυκτικά, πολλά φρούτα), κορεσμένων λιπιδίων (π.χ. κόκκινο κρέας) ή χοληστερόλης (π.χ. αβγά).
Τί εναλλακτικές έχει ο διαβητικός ασθενής που δεν αρκείται σε μικρές ποσότητες γλυκών;
Αν η μείωση της ποσότητας των έτοιμων γλυκών που καταναλώνει κανείς δεν είναι πάντα επιθυμητή, η κατάλληλη τροποποίηση των αρχικών συνταγών στο σπίτι, μπορεί να κάνει τα γλυκά πιο εύκολα διαχειρίσιμα από τον οργανισμό. Η τροποποίηση γίνεται με ολική παράλειψη των συστατικών που δεν είναι απαραίτητα στη συνταγή, ή με μείωση στις δόσεις των συστατικών που είναι πλούσια σε ζάχαρη, κορεσμένο λίπος ή χοληστερόλη, ή τέλος με αντικατάσταση των επιβλαβών συστατικών με άλλα πιο υγιεινά.
Οι σπιτικές ελαφριές συνταγές μπορούν να υιοθετηθούν και από υγιή άτομα, στα πλαίσια μιας περισσότερο θρεπτικής και εξίσου γευστικής διατροφής, με σκοπό την πρόληψη του διαβήτη.
|
