«Είναι ήδη πολύ αργά για να αποτρέψουμε την κλιματική αλλαγή. Όμως, δεν είναι αργά για να αποτρέψουμε το χειρότερο», γράφει στο νέο της βιβλίο η βραβευμένη δημοσιογράφος και συγγραφέας του παγκόσμιου μπεστ σέλερ «Το Δόγμα του Σοκ». «Πριν ο κόσμος αλλάξει τόσο δραματικά, ώστε κανείς να μην είναι πλέον ασφαλής».
[…] Υπάρχουν όμως και προσωπικοί λόγοι για τους οποίους το βιβλίο αυτό είναι το πιο δύσκολο από όσα έχω γράψει μέχρι τώρα.
Αυτό που με δυσκολεύει περισσότερο δεν είναι οι τρομακτικές επιστημονικές μελέτες για την τήξη των παγετώνων, τις οποίες τόσα χρόνια απέφευγα να διαβάζω. Είναι τα βιβλία που διαβάζω στο δίχρονο γιο μου. Στο Looking for a Moose [Ψάχνοντας για μια Άλκη], από τα αγαπημένα του βιβλία, μια ομάδα παιδιών λαχταρούν να δουν μια άλκη. Ψάχνουν, λοιπόν, παντού, σε ένα δάσος, σε ένα βάλτο, μέσα σε αγκαθωτούς θάμνους, στην κορυφή ενός βουνού, για να βρουν «μια άλκη με μακριά πόδια, χοντρή μύτη και κέρατα σαν κλαδιά». Το εύρημα του βιβλίου είναι ότι σε κάθε σελίδα κρύβονται άλκες. Στο τέλος βγαίνουν όλα τα ζώα από τις κρυψώνες τους και τα παιδιά αναφωνούν έκθαμβα: «Δεν έχουμε δει ποτέ τόσες πολλές άλκες!».
Την εβδομηκοστή πέμπτη φορά που διάβασα το βιβλίο στο γιο μου μια σκέψη πέρασε ξαφνικά από το μυαλό μου: Μπορεί να μη δει ποτέ του μια πραγματική άλκη. Προσπάθησα να φανώ ψύχραιμη. Πήγα στον υπολογιστή μου και άρχισα να γράφω για τις εμπειρίες από την επίσκεψή μου στη βόρεια Αλμπέρτα, όπου υπάρχουν κοιτάσματα πισσούχου άμμου. Τα μέλη της ινδιάνικης φυλής των Κρι στη λίμνη Μπίβερ μου είχαν μιλήσει για το πόσο πολύ είχαν αλλάξει οι άλκες. Μια γυναίκα μου είχε πει ότι, όταν σκότωσε μια άλκη στη διάρκεια ενός κυνηγιού, ανακάλυψε πως το κρέας της ήταν ήδη πράσινο. Είχα ακούσει, επίσης, για πολλούς παράξενους όγκους, τους οποίους οι αυτόχθονες απέδιδαν στο γεγονός ότι τα ζώα έπιναν νερό μολυσμένο με τοξίνες από τα κοιτάσματα πισσούχου άμμου. Κυρίως όμως άκουγα για το πώς οι άλκες είχαν απλώς εγκαταλείψει την περιοχή.
«Προσπαθώ να βιώσω τους φόβους μου για την κλιματική αλλαγή σε όλη τους την ένταση. Το οφείλω στο γιο μου, όλοι μας το οφείλουμε τόσο στον εαυτό μας όσο και ο ένας στον άλλο».
Και αυτό δεν συμβαίνει μόνο στην Αλμπέρτα. «Οι Ραγδαίες Αλλαγές στο Κλίμα Μετατρέπουν τα Βόρεια Δάση σε Νεκροταφεία για τις Άλκες» ήταν ο τίτλος ενός άρθρου που δημοσιεύτηκε στο Scientific American τον Μάιο του 2012. Ενάμιση χρόνο αργότερα οι New York Times έγραψαν ότι σε μια από τις δύο περιοχές της Μινεσότα όπου ζουν άλκες ο αριθμός τους είχε μειωθεί από 4.000 τη δεκαετία του 1990 σε μόλις 100 σήμερα.
Θα δει άραγε ποτέ ο γιος μου μια άλκη;
Ένα άλλο βράδυ, πάλι, ένιωσα τη γη να χάνεται κάτω από τα πόδια μου καθώς διάβαζα στο γιο μου ένα εικονογραφημένο βιβλίο με τον τίτλο Snuggle Wuggle [Βραδινές Αγκαλίτσες], που δείχνει διάφορα ζώα να αγκαλιάζονται τρυφερά για να κοιμηθούν, με την κάθε στάση να έχει μια αστεία περιγραφή. «Πώς αγκαλιάζονται οι νυχτερίδες;» ρωτάει το βιβλίο. Και η απάντηση είναι: «Τα πάνω κάτω, τα πάνω κάτω». Για κάποιο λόγο, ο γιος μου κάθε φορά ξεκαρδίζεται σε αυτή τη σελίδα. Εξηγώ ότι σημαίνει «ανάποδα», επειδή σε αυτή τη στάση κοιμούνται οι νυχτερίδες.
«Θα προλάβει άραγε ο δίχρονος γιος μου να δει μια άλκη;», αναρωτιέται με αγωνία η Ναόμι Κλάιν. (photo credit: http://www.athomemagazine.co.uk/ )
Όμως το μόνο που μπορούσα να σκεφτώ εγώ εκείνο το βράδυ ήταν η είδηση για τις 100.000 νεκρές και ετοιμοθάνατες νυχτερίδες που έπεσαν σαν βροχή από τον ουρανό στο Κουίνσλαντ της Αυστραλίας, το οποίο έπληττε ένας άνευ προηγουμένου ανελέητος καύσωνας. Ολόκληρες αποικίες νυχτερίδων αφανίστηκαν.
Θα δει άραγε ποτέ ο γιος μου μια νυχτερίδα;
Συνειδητοποίησα το μέγεθος του προβλήματος όταν πληροφορήθηκα τι συμβαίνει στους αστερίες. Στις βραχώδεις ακτές της Βρετανικής Κολομβίας, όπου ζουν οι γονείς μου, γεννήθηκε ο γιος μου και πέρασα τη μισή ενήλικη ζωή μου, αφθονούν οι κόκκινοι και μοβ αστερίες. Είναι μια τεράστια πηγή χαράς για τα παιδιά, επειδή μπορούν άνετα να πιάσουν έναν και να τον περιεργαστούν. «Αυτή είναι η καλύτερη μέρα της ζωής μου!» δήλωσε έπειτα από ένα απόγευμα στην παραλία η εφτάχρονη ανιψιά μου Μίριαμ, που ζει στο Σικάγο και είχε έρθει να μας επισκεφθεί.
Όμως το φθινόπωρο του 2013 άρχισαν να κάνουν την εμφάνισή τους άρθρα για μια παράξενη ασθένεια που σκότωνε δεκάδες χιλιάδες αστερίες κατά μήκος των ακτών του Ειρηνικού Ωκεανού. Η ασθένεια, που ονομάστηκε «σύνδρομο αφανισμού των αστεριών», προκαλούσε την αποσύνθεση των αστεριών ενώ ήταν ακόμα ζωντανοί, με συνέπεια τα σώματά τους να μετατρέπονται σε παραμορφωμένες μάζες και οι βραχίονές τους να αποκολλώνται. Οι επιστήμονες βρίσκονταν σε πλήρη σύγχυση.
Διαβάζοντας τα άρθρα, συνειδητοποίησα ότι προσευχόμουν να κατάφερναν οι αστερίες να επιβιώσουν για έναν ακόμα χρόνο, ώστε να προλάβει να τους δει ο γιος μου και να εκστασιαστεί. Σύντομα όμως άρχισα να αμφιβάλλω: Ίσως ήταν προτιμότερο να μη δει ποτέ έναν αστερία – αν ήταν να τον δει σε τέτοια κατάσταση…
Όταν τέτοιου είδους φόβοι διαπερνούσαν την πανοπλία της άρνησης της κλιματικής αλλαγής, έκανα ό,τι μπορούσα για να τους αποδιώξω, προσπαθώντας να σκεφτώ κάτι άλλο και να τους αφήσω πίσω μου. Τώρα πια προσπαθώ να τους βιώσω σε όλη τους την ένταση. Πιστεύω ότι το οφείλω στο γιο μου, πιστεύω ότι όλοι μας το οφείλουμε τόσο στον εαυτό μας όσο και ο ένας στον άλλο.
Όμως πώς πρέπει να αντιμετωπίζουμε το φόβο που πηγάζει από το γεγονός ότι ζούμε σε έναν πλανήτη που πεθαίνει, χάνοντας λίγη από τη ζωή του κάθε μέρα; Πρώτα απ’ όλα, πρέπει να αποδεχτούμε ότι ο φόβος αυτός δεν πρόκειται να φύγει. Ότι είναι μια απόλυτα λογική αντίδραση μπροστά στην αδιαμφισβήτητη πραγματικότητα ότι ζούμε σε έναν κόσμο που πεθαίνει, έναν κόσμο στο θάνατο του οποίου συμβάλλουμε πάρα πολλοί από εμάς κάνοντας πράγματα όπως το να φτιάχνουμε τσάι, να πηγαίνουμε με το αυτοκίνητό μας στο σούπερ μάρκετ και, ναι, να αποκτάμε παιδιά.
«Διαβάζοντας τα άρθρα για την ασθένεια που ονομάστηκε «σύνδρομο αφανισμού των αστεριών» προσευχόμουν να κατάφερναν οι αστερίες να επιβιώσουν για έναν ακόμα χρόνο, ώστε να προλάβει να τους δει ο γιος μου και να εκστασιαστεί. Σύντομα όμως άρχισα να αμφιβάλλω: Ίσως ήταν προτιμότερο να μη δει ποτέ έναν αστερία – αν ήταν να τον δει σε τέτοια κατάσταση…» (photo credit: http://www.oregonbeachcomber.com/ )
«Υπάρχει ακόμα χρόνος για να αλλάξουμε εμείς οι ίδιοι, έτσι ώστε να είμαστε λιγότερο βάναυσοι ο ένας απέναντι στον άλλον όταν θα μας πλήξουν οι καταστροφές που μας περιμένουν».
Δεύτερον, πρέπει να τον αξιοποιήσουμε. Ο φόβος είναι μια αντίδραση επιβίωσης. Ο φόβος μάς κάνει να τρέχουμε, μας βοηθάει να κάνουμε άλματα, να πετυχαίνουμε υπεράνθρωπους άθλους. Όμως χρειάζεται να υπάρχει μια κατεύθυνση προς την οποία να τρέξουμε. Αν δεν υπάρχει, ο φόβος απλώς μας παραλύει. Επομένως, ο μοναδικός τρόπος αντιμετώπισης, η μόνη ελπίδα, είναι να εξισορροπήσουμε και να αμβλύνουμε τον τρόμο για ένα ανυπόφορο μέλλον με την προοπτική της οικοδόμησης μιας κοινωνίας που θα είναι πολύ καλύτερη από ό,τι πολλοί από εμάς τολμούσαμε να ελπίζουμε.
Ναι, υπάρχουν πράγματα που θα χάσουμε: πολυτέλειες τις οποίες κάποιοι από εμάς θα πρέπει να απαρνηθούμε, βιομηχανίες που θα εξαφανιστούν. Και είναι ήδη πολύ αργά για να αποτρέψουμε την κλιματική αλλαγή. Είναι ήδη εδώ, έχει συμβεί, και όλο και πιο βάναυσες καταστροφές μάς περιμένουν, ό,τι και να κάνουμε. Όμως δεν είναι αργά για να αποτρέψουμε το χειρότερο, και υπάρχει ακόμα χρόνος για να αλλάξουμε εμείς οι ίδιοι, έτσι ώστε να είμαστε λιγότερο βάναυσοι ο ένας απέναντι στον άλλον όταν θα μας πλήξουν αυτές οι καταστροφές. Πιστεύω ότι αυτό είναι πολύ σημαντικό.
Επειδή μια κρίση τόσο μεγάλη, τόσο συνολική, αλλάζει τα πάντα. Αλλάζει το τι μπορούμε να κάνουμε, το τι μπορούμε να ελπίζουμε, το τι μπορούμε να απαιτούμε από τον εαυτό μας και από τους ηγέτες μας. Επιπλέον, η κρίση αυτή σημαίνει ότι πολλά από όσα μας έχουν πει ότι είναι αναπόφευκτα δεν ισχύουν· ότι πρέπει να αρχίσουμε αμέσως να κάνουμε πολλά από όσα μας έχουν πει ότι είναι ανέφικτα.
Θα τα καταφέρουμε; Το μόνο που ξέρω είναι ότι τίποτα δεν είναι αμετάκλητο. Τίποτα εκτός από το γεγονός ότι η κλιματική αλλαγή αλλάζει τα πάντα. Και για ένα μικρό χρονικό διάστημα η φύση αυτής της αλλαγής εξαρτάται ακόμα από εμάς.
//Το απόσπασμα που φιλοξενεί η στήλη είναι από το βιβλίο της Ναόμι Κλάιν «Αυτό αλλάζει τα πάντα – Καπιταλισμός εναντίον Κλίματος» (μετάφραση από τα αγγλικά: Άγγελος Φιλιππάτος), εκδόσεις Λιβάνη.
«Η κλιματική αλλαγή, ένα ηχηρό μήνυμα που μεταδίδεται με τη γλώσσα των πυρκαγιών, των πλημμυρών, των καταιγίδων και των ξηρασιών, αποτελεί ένα πολιτισμικό κάλεσμα αφύπνισης», γράφει στο νέο της βιβλίο η Ναόμι Κλάιν. (Φωτογραφία: Suzanne DeChillo/The New York Times)
Δείτε εδώ τη Ναόμι Κλάιν στο «Capitalism and the Climate, Festival of Dangerous Ideas 2015»
Πηγή: andro.gr
