Η Δύση μοιάζει σήμερα με την Κίνα τον δέκατο έννατο αιώνα, που είχε τέτοια αλαζονεία και σιγουριά για την ανωτερότητά της, θεωρώντας τους άλλους υποδεέστερους, που δεν έκανε τίποτα για να αλλάξει προς το καλύτερο τα πράγματα στο εσωτερικό της, μέχρι που οι δυτικοί την άλωσαν, διαμοίρασαν τα εδάφη της και άσκησαν κυριαρχία πάνω της.
Ένα από τα πιο δύσκολα εμπόδια που λειτουργούν ενάντια στους απλούς πολίτες στη Δύση είναι η αυτοικανοποιητική υπόθεση ότι οι δυτικοί θεσμοί και φιλοσοφίες είναι εγγενώς απρόσβλητοι από την άνοδο του ολοκληρωτισμού.
Οι περισσότεροι σήμερα αναρωτιούνται και ανησυχούν για το τι πρόκειται να απογίνει η Δύση, γιατί φαίνεται να περνάει μία ριζική κρίση, δηλαδή μία κρίση τόσο στο πολιτισμικό όσο και στο γεωπολιτικό πεδίο. Το φιλελεύθερο μοντέλο της κοινωνικής και πολιτικής της ζωής ήταν όντως ένα υπόδειγμα για όλο τον κόσμο
Η απληστία έχει δραματικές συνέπειες, όταν λειτουργεί στις διεθνείς σχέσεις, γιατί επηρεάζει όλον τον κόσμο και όχι μόνον την προσωπική ζωή κάποιου. Για την απληστία ο άλλος είναι πάντοτε ένας περιορισμός, ένα όριο. Αυτή είναι μία ψυχολογική παρέκκλιση, που πρέπει να λαμβάνεται υπόψη και να μη θεωρούμε τόσο εύκολα ότι το συμφέρον διατηρεί πάντοτε τη λογική του
Στην εποχή μας ζούμε ήδη καταστάσεις που ο κόσμος για δεκαετίες μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο είχε ξεχάσει και φανταζόταν ότι τις είχε αφήσει πίσω του οριστικά. Αυτό, κατά τη γνώμη πολλών, ήταν ένα πρωτόγονο παρελθόν που και μόνον η αλλαγή του αιώνα εγγυόταν ότι είχε αφεθεί ανεπιστρεπτί πίσω.
Το πρόβλημα των κοινωνικών σχέσεων – είτε στην ίδια κοινωνία είτε στο διεθνές πεδίο – είναι πάντοτε πρόβλημα ανισότητας και, επομένως, ελευθερίας. Κάθε παραβίαση της ισότητας, της ελευθερίας και της ενότητας δεν είναι τίποτε άλλο παρά μορφές ολοκληρωτισμού που άλλοτε έχει μικρή εμβέλεια και άλλοτε (σε περιόδους κρίσης) πολύ μεγάλη, όπως ήταν π.χ. ο ναζισμός στον 20ό αιώνα.
Τα τελευταία χρόνια, η συζήτηση για την πολιτική στη Δύση έχει γεμίσει με δυσοίωνες προειδοποιήσεις — δημοκρατική οπισθοδρόμηση, αυταρχικός λαϊκισμός, νεοφασιστικά κινήματα, και το τέλος της φιλελεύθερης δημοκρατίας.
Αυτό το ερώτημα είναι πολύ παλιό και άπτεται της φύσης του ανθρώπου και των όντων. Ο ρεαλισμός (θα τον ονόμαζα υπαρκτό ρεαλισμό, γιατί αληθινό ρεαλισμό δεν μπορούμε προς το παρόν να έχουμε) θεωρεί ότι ο άνθρωπος είναι κακός, γιατί για χιλιάδες χρόνια έτσι τον ξέρουμε.
Ο Γ. Ν. Χαράρι είναι ένας ευφυής ιστορικός που έγινε παγκόσμια γνωστός με το θαυμάσιο βιβλίο του για τον χόμο σάπιενς. Στο νέο του βιβλίο, ο ανθρωποθεός, ο Χαράρι ασχολείται με την νέα τεχνολογία, αλλά παρότι επισημαίνει ορισμένες δυστοπικές επιπτώσεις της θεωρεί ότι είναι ουδέτερη και η χρήση της καλή ή κακή, απελευθερωτική ή ανήθικη.
Δεν θα υπεισέλθω σε άλλες λεπτομέρειες του βιβλίου του Κ. Σβαμπ. Ήθελα κυρίως να παρουσιάσω μερικά προβληματικά σημεία της σκέψης του, που δεν είναι όμως ασήμαντα, αλλά τόσο κομβικά που ανατρέπουν τους ισχυρισμούς περί του αντιθέτου.
Αφότου ο Lyotard μίλησε για μετα-νεωτερική κατάσταση και συνετέλεσε, ώστε να διαδοθεί ευρέως η έννοια της μετα-νεωτερικότητας, αρκετές σύγχρονες φιλοσοφικές και κοινωνιολογικές ερμηνείες εστιάζονται λιγότερο στην ανάγκη ανάδυσης ενός νέου κοινωνικού συστήματος και περισσότερο σε θεσμικές μεταρρυθμίσεις, που εν μέρει ή εν πολλοίς τις υπαγορεύει η ίδια η πληροφορική δομή της κοινωνίας δυτικού τύπου.
Στο θέμα αυτό ο συγγραφέας του βιβλίου “Η Μεγάλη Επανεκκίνηση”, Κλάους Σβαμπ, γίνεται ακόμη πιο επικίνδυνα ασαφής, γιατί το πεδίο, στο οποίο θα εφαρμοστούν όσα προτείνει για την προστασία του κλίματος και του περιβάλλοντος
Οι ερινύες, Αληκτώ (της οργής), Μέγαιρα (του μίσους), Τισιφόνη (της εκδίκησης) ήταν χθόνιες θεές με αποκρουστικά χαρακτηριστικά, που κατοικούσαν στον Άδη και η αποστολή τους ήταν η τιμωρία όσων είχαν διαπράξει ηθικά εγκλήματα ή εγκλήματα κατά της φυσικής τάξης και αρμονίας του κόσμου.
Οι ταραχές, οι εξεγέρσεις και άλλες μορφές εξεγέρσεων είναι αναπόσπαστα κομμάτια της ανθρώπινης ιστορίας. Αλλά οι επαναστάσεις είναι κάτι διαφορετικό.
Φαίνεται σαν να κάνει από το σήμερα ένα άλμα στο μέλλον όπου απλώς ορισμένα μέτρα πολιτειακά και η αποδοχή εκ μέρους των ανθρώπων να αλλάξουν την καταναλωτική ζωή τους θα είναι αρκετή για να επιφέρουν τα επιθυμητά αποτελέσματα και να σωθεί ο πλανήτης… όμως το ερώτημα είναι: θα σωθεί και η ανθρωπότητα μαζί με το περιβάλλον;
Η ιδέα της ελευθερίας (που είναι ουσιαστικά η κυριότερη ιδέα για την ανθρωπότητα) και η ανεξαρτησία είναι όροι σχεδόν ταυτόσημοι, αλλά η ελευθερία είναι πολύ ευρύτερη και πιο περιεκτική, περιέχοντας όχι μόνον την απελευθέρωση από τα εμπόδια (ελευθερία από κάτι), αλλά και ένα νόημα περισσότερο αυθύπαρκτο και σχετικό με τη φύση του όντος.
Στην αναζήτηση της ελεύθερης βούλησης (για την οποία τόσο πασχίζει ο σύγχρονος άνθρωπος, τουλάχιστον ο δυτικός) συναντάμε ένα επόμενο δύσκολο σημείο, που δεν καταλαβαίνουν αυτοί που αναζητούν ριζοσπαστικές ή άμεσες λύσεις (κατά φαντασίαν, βέβαια).
Πολλοί αναρωτιούνται γιατί δεν μπορούμε να βρούμε καλούς πολιτικούς, που να ενδιαφέρονται για τη χώρα και τον λαό της. Αυτό είναι σαφώς παγκόσμιο φαινόμενο, που σημαίνει ότι δεν έχουμε κριτήρια σύγκρισης στην πράξη και ότι μερικά πράγματα ως ανθρωπότητα τα εκλαμβάνουμε ως αυτονόητα, όπως το ποιοι είμαστε και πού πάμε.
Κατά τους τελευταίους 18 μήνες, συνέβησαν ορισμένα σημαντικά γεγονότα που ερμηνεύτηκαν μέσω δύο εντελώς διαφορετικών κοσμοθεωριών: lockdowns COVID-19. άνοδος του κινήματος BLM (black lives matter), οι ταραχές και η βία στις μεγάλες πόλεις, η εκλογική διαδικασία των ΗΠΑ και οι συνέπειές της, και ασφάλεια των εμβολίων.
Η κλασσική μορφή δημαγωγού και δημαγωγίας περιλαμβάνει την απεύθυνση από ισχυρούς ανθρώπους προς το πλήθος με εργαλείο τα συμφέροντά τους ή τα συναισθήματά τους (φόβους, μίση, προτιμήσεις, ελπίδες κλπ) προκειμένου να κάνουν αυτό το πλήθος όργανό τους και να το πειθαναγκάσουν να συμπεριφερθεί όπως αυτοί θέλουν.
Δεν έχετε ακόμη λογαριασμό;
Δημιουργία λογαριασμού
