ΕΘΝΟΣ & ΚΡΑΤΟΣ, ΣΥΝΘΕΣΗ & ΣΧΕΔΙΟ ΙΔΕΩΝ

ΕΛΛΑΔΑ: ΕΝΑ ΠΡΟΝΟΜΙΑΚΟ ΠΕΔΙΟ ΣΥΝΘΕΣΗΣ (του Γιάννη Ζήση)

SolarSystem - Σόλων ΜΚΟ
image_pdfimage_print

SolarSystem - Σόλων ΜΚΟ«Η ανθρωπότητα πρέπει πρώτα να δει αν θέλει να ζει. Αυτή πρέπει κατόπιν, να αναρωτηθεί αν θέλει  μόνο να ζει ή εκτός απ’ αυτό, να καταβάλει  την αναγκαία προσπάθεια για να συντελεστεί, μέχρι στον απρόσβλητο πλανήτη μας, η ουσιαστική λειτουργία του σύμπαντος, που είναι μια μηχανή δημιουργίας θεών»[1].
Ο χώρος της Ελλάδας από μια άποψη είναι προνομιακός για τη δρομολόγηση αλλαγών σε όλη τη Δύση προς μια πραγματικά νέα κατεύθυνση. Η Δύση ακολουθεί ένα μη βιώσιμο μοντέλο. Οφείλει να προσανατολιστεί σε ένα βαθύτερο ανθρωπισμό και σε μια βαθύτερη πνευματικότητα η οποία να ξεδιπλώνεται κοινωνικά και πολιτισμικά και να αναδεικνύει τον ρόλο του ανθρώπου στην πλανητική αρμονία, στον πλανητικό λόγο.

Τα αξονικά ρεύματα του παρελθόντος επέδρασαν στην Ελλάδα καταλυτικά. Μερικά  ήταν γενεσιουργικά και δυναμικά μεταστατικά.

Στην πολιτική ένα τέτοιο αξονικό ρεύμα αποτελεί η δημοκρατική θέσμιση παρά τις όποιες εγγενείς ή λόγω εσφαλμένης μεταφοράς στρεβλώσεις τους. Η αναζήτηση στην Δύση της συμμετοχικότητας και της δημοκρατικής αμεσότητας συμπληρώνει αυτή την προοπτική.

Η πρόοδος των κοινωνικών επιστημών κάνει πλέον εφικτή -σε πολύ ευρύτερο αριθμό από ότι ήταν στο παρελθόν- την κατανόηση του γεγονότος ότι τα ζητήματα της δημοκρατικής εξέλιξης είναι θέματα κλίμακας, ψυχολογικής καταλυτικότητας, πολιτισμικής επικοινωνίας, ποιότητας κλπ.

Στο θρησκευτικό πεδίο το αξονικό ρεύμα που λειτούργησε στον Ελλαδικό χώρο έχει και Παλαμικές και Βαρλαμικές συνιστώσες. Έχει παράλληλα ησυχαστικές και ρασιοναλιστικές, εκστατικές και φιλοσοφικές, μοναχικές και κοινοτικές συνιστώσες. Έχει επίσης δεχθεί την όσμωση της συνύπαρξης και της οικουμενικότητας.

Υπό την έννοια της ευρύτερης αναζήτησης του διαφορετικού -όπως έλεγε και ο Αθανάσιος Κανελλόπουλος- και της αναζήτησης και του όντος στο διαφορετικό -όπως αυτό λειτουργεί σε σύγχρονο οικουμενικό πεδίο από την Ιαπωνία, την Κίνα και την Ινδία ως τη Λατινική Αμερική- η Ελλάδα μπορεί να είναι ένας γόνιμος βιωματικός παρατηρητής από τον Βορρά ως τον ΝότοΗ Ελλάδα μπορεί να γίνει ένας παράγοντας σύνθεσης όπως και η σύνθεση που ξεκίνησε με τον Ιουστίνο, τον Κλήμη τον Αλεξανδρέα και τον Ωριγένη.

Η ελληνική τονικότητα στην κλασική και προκλασική ενάργεια εμπεριέχει μέσα της ένα βάθος χρόνου που μπορεί να επικαιροποιηθεί μυσταγωγικά μυητικά και μυστηριακά. Από τον Πυθαγόρα και τον Πλάτωνα [2] έως τον Πλούταρχο, τον Πλωτίνο και τον Πρόκλο ο Ελλαδικός χώρος έχει μια αρχέγονη ακεραιότητα και πνευματική ολοκλήρωση. Είναι αυτή η ολοκλήρωση που επέτρεψε στον Χριστιανισμό να βρει ένα νοητικό σώμα με το Πατερικό μέτρο και που επέτρεψε στο Βυζάντιο -από τον Λέοντα ως τους πρώτους αναγεννησιακούς στοχαστές της παρακμής του Βυζαντίου-  να αναδείξουν μαθηματικά  τον ολισμό και την αισθητική σε μια νέα οικουμενική προοπτική.

Στην Ελλάδα αναδείχθηκαν ιδιαίτερα γόνιμα το Αμφικτιονικό πνεύμα, ο Αμφικτιονικός λόγος, το Αμφικτιονικό ήθος σε συνεκτικό ιστό. Αργότερα έγινε πρότυπο συνεκτικότητας και φεντεραλισμού σε όλο τον κόσμο.

Είναι το ίδιο όραμα που θα μεταλαμπαδεύτηκε στον αβά ντε Σαιν Πιέρ [3], στον Ζαν Ζακ Ρουσσώ, στον Εμμανουήλ Καντ και που μετά από τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο -και τον Πανευρωπαϊκό ταυτόχρονα- έγινε ένα οικουμενικό όραμα. Πρωτοβουλίες ύστερες όπως αυτές της Δελφικής ιδέας του Σικελιανού ή της «Διεθνούς του Πνεύματος» του Καζαντζάκη [4] αναμένουν τη συνέχεια και την εκπλήρωση τους.

Ο ποιητικός λόγος έχει τιμηθεί σε αυτή τη χώρα και η χώρα αυτή αποτελεί ένα αισθητικό και πνευματικό ανάγλυφο ικανό να εμπνεύσει τη σχόλη και τον ελεύθερο χρόνο με δημιουργικούς και κοινωνικά απελευθερωτικούς ορίζοντες.

Η Ελλάδα είναι μια χώρα που ανέδειξε τόσο το Προμηθεϊκό όσο και το Ορφικό πρότυπο, δηλαδή τόσο το τεχνοκρατικό όσο και το ολιστικό μοντέλο ζωής. [5] 

Σήμερα στην εποχή της κατάκτησης της κοινωνίας της γνώσης αλλά και της διαπίστωσης της ανεπάρκειάς της πρέπει να κάνουμε το επόμενο βήμα και να μετατρέψουμε την κοινωνία της γνώσης σε κοινωνία της σοφίας, της ενορατικής δυναμικής ή καινοτομίας και της ομαδικής συνεργατικότητας και καλής θέλησης.

Η Ελλάδα -τόσο λόγω του παρελθόντος όσο του παρόντος- μπορεί να λειτουργήσει ως ένας αξιόπιστος ειρηνευτικός παράγοντας. Ο ρόλος του ειρηνοποιού είναι ένας μείζον ρόλος. Στο πλαίσιο αυτό η Ελλάδα θα μπορούσε να φιλοξενήσει ίσως ένα από τα πρώτα «πλανητικά χωριά ειρήνης και διαβούλευσης» [6]  ή δεύτερης τροχιάς. Σε αυτούς τους χώρους θα λειτουργεί οικουμενικοποιημένα η δυναμική για τη μετεξέλιξη των αξονικών ρευμάτων και για την ανασύνθεση ή τη σύνθεση σε όλους τους τομείς. Κυρίως θα λειτουργεί στα σημεία μείζονος ζήτησης για διαπραγμάτευση και διαιτησία όπως είναι οι σχέσεις των εθνών, των κρατών των θρησκειών, οι οικονομικές υποθέσεις κλπ.

Υπό μια έννοια η Ελλάδα αποτελεί ένα πεδίο συζυγές και στο πεδίο αυτό συναντιέται η Ανατολή και η Δύση.

Αναφορές:
[1] Henri Bergson, «Οι δυο πηγές της ηθικής και της θρησκείας», σελ.246
[2] Βλ. ΠΛΑΤΩΝΑΣ: ΠΑΤΕΡΑΣ ΚΑΘΕ ΓΝΗΣΙΑΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ (του Έντμουντ Χούσσερλ)
[3] Για τον αβά ντε Σαιν Πιερ και την ιδέα να συσταθεί ένας υπερεθνικός οργανισμός με την αποστολή να λειτουργεί ανασχετικά στις πολεμικές συγκρούσεις μπορείτε να δείτε εδώ: http://www.istoria.gr/mar03/ohe.htm 
[4] Για τη «Διεθνή του Πνεύματος» του Νίκου Καζαντζάκη, kathimerini.gr 
[5] Μάμφορντ Λιούις, Τέχνη και τεχνική, 1997, εκδόσεις ΝΗΣΙΔΕΣ, σελ 41
«ο πρώτος δάσκαλος και ευεργέτης του ανθρώπου ήταν ο Ορφέας και όχι ο Προμηθέας. Ότι ο άνθρωπος έγινε ανθρώπινος όχι επειδή έκαμε υπηρέτη του την φωτιά, αλλά επειδή κατόρθωσε, με τα σύμβολά του, να εκφράσει συντροφικότητα και αγάπη, να εμπλουτίσει την παρούσα του ζωή του με ζωηρές αναμνήσεις του παρελθόντος και διαπλαστικές ενορμήσεις προς το μέλλον, να επεκτείνει και να ενισχύσει εκείνες τις στιγμές της ζωής, που είχαν γι’ αυτόν αξία και νόημα»,
[6] Γιάννης Ζήσης, Α .ΠΛΑΝΗΤΚΟ ή ΑΜΦΙΚΤΙΟΝΙΚΟ ΧΩΡΙΟ – Εισαγωγή στην ιδέα

Γιάννης Ζήσης, συγγραφέας

Το παρόν άρθρο αποτελεί μέρος του Δοκιμίου Η κρίσιμη μετεξέλιξη και επανιστορικοποίηση της Ελλάδας

Φωτογραφία: wikimedia

Πρώτη δημοσίευση: 20 Δεκεμβρίου 2011

Σχετικά άρθρα