ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ, ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ

Μαλιακός S.O.S. – ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ & ΟΙ ΛΥΣΕΙΣ ΤΟΥ (του Γιάννη Ζήση)

GetAttachment.aspx .jpg mal sos 250 - Σόλων ΜΚΟ
image_pdfimage_print

GetAttachment.aspx .jpg mal sos 250 - Σόλων ΜΚΟΤις τελευταίες βδομάδες οι μαζικοί θάνατοι ψαριών στον Μαλιακό Κόλπο ανέδειξαν μια σειρά περιβαλλοντικών προβλημάτων στην ευρύτερη περιοχή. Ωστόσο τον κύριο λόγο έχουν οι δυνατές επιστημονικές ερμηνείες.
Σύμφωνα με την απάντηση του ΕΛΚΕΘΕ η αιτία του φαινομένου είναι διττή και μας απελευθερώνει από «ψυχολογικές» αναζητήσεις.
Το φαινόμενο των μαζικών θανάτων ψαριών προήλθε από συνέργεια ευτροφισμού που διατάραξε τον κύκλο ζωής μορφών τοξικού φυτοπλαγκτού κυττάρων του ιχθυοτοξικού είδους  Chatonella της κλάσης ραφιδιοφυκών, το οποίο εισέδυσε στα βράγχια των ψαριών.
Πηγαίνοντας πίσω στο χρόνο μπορούμε να παρατηρήσουμε ότι ο Σπερχειός ποταμός για δύο περίπου χρόνια είχε μικρή παροχέτευση και συνεπώς αυτό είχε αλλάξει τα οικολογικά δεδομένα του Μαλιακού, αυξάνοντας έτσι τις συνέπειες της παρατεταμένης φετινής παροχής του σε φερτές ύλες.


Συνέργεια επίσης μπορούμε να εικάσουμε σε σχέση με τα υγρά, κυρίως αστικά, απόβλητα όπως και με τα απόβλητα των ελαιοτριβείων. Η μη λειτουργία και η μη σύνδεση αποχετεύσεων με μονάδες βιολογικού καθαρισμού κατά μήκος του Σπερχειού όπως επίσης και η ανεπάρκεια τέτοιων μονάδων όπου αυτές υπάρχουν με βεβαιότητα συνεργούν στο φαινόμενο.

Πιθανώς επίσης να συνήργησαν και οι εκτεταμένες αμμοληψίες λόγω των μεγάλων έργων καθώς αυτές αλλάζουν τα δεδομένα των φερτών υλών και της κοίτης του Σπερχειού.

Από επιστημονική πάντως άποψη θεωρείται βέβαιο ότι ο περιορισμός των πλημμυρικών παροχών του Σπερχειού στην κοιλάδα αύξησε την ευτροφική διατάραξη του οικοσυστήματος του Μαλιακού.  Μια πρώτη επιστημονική εκτίμηση θεωρεί σύμφωνα με τις πληροφορίες μας την ιχθυοπανίδα, τα ψάρια, ως ανατάξιμο παράγοντα στο Μαλιακό. Ωστόσο η επιστημονική ανάλυση του ζητήματος αναδεικνύει τα ακόλουθα ζητήματα:

Πρώτον, δεδομένης της εντατικοποίησης των κλιματικών μεταβολών το φαινόμενο μπορεί να επαναληφθεί και τότε να συνεργήσουν και άλλοι παράγοντες ρύπανσης, εισβολέων οργανισμών κτλ. Συνεπώς πρέπει να αντιμετωπισθεί το πρόβλημα στην αρχική αιτία του, που είναι το θρεπτικό φορτίο του Σπερχειού και όλων των εκβαλλόντων στο Μαλιακό Κόλπο ρεμάτων και αποχετευτικών αγωγών.

Επίσης οπωσδήποτε πρέπει να ασκηθούν πολιτικές πρόληψης και ελέγχου των πιθανών συνεργετικών παραγόντων. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να γίνεται ανάσχεση των φερτών υλών, κυρίως στα ορεινά και σε ελεγχόμενα πεδία πλημμυρικής παροχής στη λεκάνη απορροής του Σπερχειού, ώστε να αναχαιτίζεται το θρεπτικό φορτίο. Τα μέτρα αυτά αποτελούν και πρακτικές ενίσχυσης του υδροφόρου ορίζοντα.

Αυτό σημαίνει ότι πλέον κάθε ιδέα για ευθυγράμμιση της κοίτης του ποταμού και για ταχεία παροχέτευση της παροχής του Σπερχειού στο Μαλιακό πρέπει να εγκαταλειφθεί.

Δεύτερον, χρειάζεται στην περιοχή ένα ολοκληρωμένο οικολογικά–περιβαλλοντικά Σύστημα Επιστημονικής Παρακολούθησης (ΣΑΠ) που να ενοποιεί και να αξιολογεί τα εστιακά (τοπικά) δεδομένα στη λογική της ενιαίας περιβαλλοντικής διαχείρισης της λεκάνης απορροής του Σπερχειού με το Μαλιακό Κόλπο

Τρίτον, η περιβαλλοντική σύγκρουση συμφερόντων μεταξύ αλιέων του Μαλιακού και γεωργών παρόχθιων περιοχών του Σπερχειού απαιτεί μια συντονισμένη και ενιαία αντιμετώπιση που να βασίζεται στο ενιαίο του οικοσυστήματος.

Αξίζει να σημειώσουμε την εναλλασσόμενη απόγνωση άλλοτε των γεωργών και τώρα των ψαράδων (και παρ’ ολίγο και των τουριστικών επιχειρήσεων λόγω των φημών) για αυτό που υπό όρους και μακροχρόνια είναι ευλογία και ονομάζεται Σπερχειός, ένα ζωντανό ποτάμι, με τις βροχοπτώσεις και ορεινές χιονοπτώσεις που το συντηρούν. Είναι σαφές πως οι ψαράδες, που βέβαια πρέπει να ελέγχονται στην αλίευσή τους, πρέπει να αποζημιωθούν όπως σε άλλες περιπτώσεις οι πλημμυροπαθείς. Για τους ψαράδες του Μαλιακού εδώ και 60 χρόνια δεν έχουν ξανασυμβεί θάνατοι ψαριών σε τέτοια μαζική κλίμακα στην περιοχή του Κόλπου. Συνεπώς είναι υποχρέωσή μας να καταλάβουμε τι έχει μεταβάλει τα δεδομένα σε βάθος και να εφαρμόσουμε πολιτικές ανάταξης, οικολογικά συμβατές.

Τέταρτον, άμεσα πρέπει να ξεκινήσει ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα απονιτροποίησης εδαφών σε συνδυασμό με την καλύτερη φυσική ρύθμιση του οικοσυστήματος στις ζώνες υφάλμυρου νερού.

Αναμένουμε τη διασταύρωση και την αξιολόγηση των πορισμάτων με δημόσιο διάλογο και με τη συμμετοχή της Κίνησης «Μαλιακός  SOS», των περιβαλλοντικών οργανώσεων και όλων των κοινωνικών και θεσμικών φορέων. Είναι αναγκαίο να είμαστε επιφυλακτικοί για την τελική αξιολόγηση της κατάστασης. Σίγουρο όμως είναι ότι όλοι οι παράγοντες ευθύνης και πρωτοβουλίας της περιοχής Σπερχειού-Μαλιακού πρέπει να αναβαθμίσουν την περιβαλλοντική ατζέντα της περιοχής ολοκληρωμένα, για να αντιμετωπιστεί το σύνολο των προβλημάτων.


Γιάννης Ζήσης, συγγραφέας

(solon.org.gr)

Φωτογραφία: altpressfthiotida.blogspot.com/

15 Απριλίου 2009

Σχετικά άρθρα