ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ, ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ & ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΑ

Η ΔΙΑΝΟΗΣΗ ΓΙΑ ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

5268148761 1e77abe2e4 m - Σόλων ΜΚΟ
image_pdfimage_print

5268148761 1e77abe2e4 m - Σόλων ΜΚΟ«Το ζήτημα δεν είναι να γίνουμε ο κυβερνήτης, αλλά ο συγκυ­βερνήτης της Γης», Έντγκαρ Μορέν

Ένα κρίσιμο σημείο -όπως κυρίως το αναγνωρίζουν οι Βουδιστές, όχι όμως μόνο αυτοί- βρίσκεται στο γεγονός ότι ο «αναπτυξιακός» παραλογισμός στη ζωή μας εδράζεται σε μια μεγάλη απώθηση, στην απώθηση του φόβου του Θανάτου που επιχειρεί να κεφαλαιοποιήσει τον κόσμο, ως οχυρό αθανασίας της πλάνης του εγώ. Η πρώτη απάντηση σ’ αυτό βρίσκεται στη διδαχή της απόσπασης από την επιθυμία και τα είδωλά της και στην υπερβατικότητα του Εαυτού και του κόσμου μέσα από την αποδοχή των ορίων της επιβίωσης. Από την αρχαιότητα όλες οι θρησκείες, παρά τις ειδωλικές και σωματοκεντρικές παγιδεύσεις τους μετέφεραν αυτό το μήνυμα μαζί με μια διάσταση οικουμενικότητας. Χαρακτηριστική είναι για παράδειγμα η συμβολική εναρμόνιση περιβάλλοντος ζωής και θανάτου που επιχειρούσε η αρχαία Αιγυπτιακή Θρησκεία με την λατρεία του Νείλου και με την Βίβλο των Νεκρών.

Οι θρησκείες που ή θεωρούν υπερβατικά ενιαίο τον άνθρωπο και τη φύση όπως οι Ινδιάνικες και ο Σαμανισμός, ή θεωρούν τον χρόνο της ζωής και της ψυχής κυκλικά παλλιγγενεσιακό – και συ­νεπώς θεωρούν ότι τον κόσμο θα τον ξανασυναντήσουμε και θα τον παραλάβουμε από τον εαυτό μας σε μια πνευματικά φυσικά αιτιατή συνέχεια και συνέπεια εκ των πραγμάτων – πλεονεκτούν στην περιβαλλοντική τους ηθική και χρησιμότητα καθώς αίρουν τα σχήματα μεταξύ του μηχανικισμού μεταξύ Φύσης, Χρόνου και Ανθρώπου. Εντούτοις όμως μειονεκτούν, καθώς δεν εκφράζουν την Θέληση ως κατάλυση του δεδομένου και δεν προσεγγίζουν το Θεό ως Λυτρωτική Θέληση και τον άνθρωπο μέσα από ενεργό και υπεύθυνη ελευθερία βουλήσεως και επικλήσεως όπως θα το έθιγε ο Ρομπέρτο Ασσατζιόλι και οι υπαρξιακοί ψυχολόγοι.

Εκεί που πραγματικά υπήρχαν οι συνειδητές συμπεριφορές και αναγνωρίσεις ήταν στο τομέα της διανόησης. Η διανόηση λειτουρ­γεί ως ο ιχνηλάτης των σχέσεων, ως ανιχνευτής του μέλλοντος και της προοπτικής. Η διανόηση στέκεται μέσα στο παρόν και έχει τη συνολική εποπτεία. Αυτή η εποπτεία λειτουργεί ολιστικά, υπερ­βαίνει τη μηχανιστικότητα που μπορεί να αναπτυχθεί στις επι­μέρους επιστημονικές θεματικές αναπτύξεις ή την ειδική θεματι­κότητα που μπορεί να αναδει­χθεί στον χώρο της τέχνης, της επιστήμης, της πολιτικής, της οικονομικής ανάπτυξης κ.ο.κ.

gi patrida - Σόλων ΜΚΟΗ διανόηση αποτελεί την πρω­τοπορία στον χώρο της οικολο­γικής σκέψης και η ευθύνη της είναι να μην χάνει τον παλμό της όταν η οικολογική σκέψη αρχί­ζει να διαχέεται σε όλες τις επιμέρους θεματικές αναπτύξεις. Βρισκόμαστε σ’ αυτό το σημείο σήμερα, και αυτή είναι η μεγάλη πρόκληση για τη διανόηση που έχοντας αυτό το εγκυκλοπαιδι­κό φορτίο – με τη διαφωτιστική έννοια του όρου, με την έννοια που είχε ο εγκυκλοπαιδισμός ως ιστορικό φαινόμενο του 18ου αιώνα – έρχεται αντιμέτω­πη με τις σύγχρονες συνθήκες.

Με τη σύγχρονη όμως προο­πτική και δυναμική η ευθύνη του εγκυκλοπαιδισμού οδηγεί στην αναζήτηση των πρώτων χρυσών τομών, των λύσεων και των συ­γκερασμών μεταξύ της κοινωνι­κής και οικονομικής ανάπτυξης και της περιβαλλοντικής αειφο­ρίας, μεταξύ του φιλοσοφικού, του ψυχικού και του αισθητικού στοχασμού. Η διανόηση είναι ο προπομπός των λύσεων, ο προ­πομπός του πολιτικού τοπίου καθώς στο πολιτικό τοπίο υπάρ­χει ένας συντηρητισμός, ένας χαρακτήρας καθυστέρησης στην παρακολούθηση των γεγο­νότων. Η διανόηση καλείται να αντισταθμίσει τον συντηρητισμό, αλλά για να το πετύχει αυτό πρέπει να έχει τον ρεαλισμό της σύνθεσης των συντελεστών για το περιβάλλον, δηλαδή της κοινωνικής, της οικονομικής και της αμιγώς περιβαλλοντικής δι­άστασης. Η διανόηση δουλεύει ως πεδίο αναζήτησης οριακών προοπτικών, αλλά και ταυτό­χρονα ως πομπός επικοινωνί­ας με το κοινό, ώστε στο κοινό να ωριμάζουν οι θέσεις που θα διευκολύνουν τις πολιτικές αποφάσεις. Αυτό το σχήμα του ρόλου της διανόησης για το πε­ριβάλλον είναι ένα σχήμα που διευ­κολύνει τη συστηματικοποίηση όλων των δρώντων, γύρω από τη σχέση πολιτισμού και περιβάλλοντος.

Η αναζήτηση αυτού του τοπίου και ρόλου από διανοούμενους όπως ο Λιούις Μάμφορντ και ο Εντγκάρ Μορέν στα ενδεικτικά κείμενά τους «Μεταμορφώσεις του Ανθρώπου» και «Γη, πατρίδα», αντίστοιχα, δεί­χνουν ακριβώς αυτή τη δυναμική που αναπτύσσεται. Το θετικότερο δυναμικό αναπτύσσεται όταν υπάρ­χουν δίαυλοι επικοινωνίας μεταξύ της διανόησης και της πολιτικής, ώστε μέσα από αυτά τα δίκτυα να επιταχύνεται η λήψη καταλλήλων αποφάσεων και μέτρων. Η αποτελεσματικότητα της διανόησης επηρεάζεται και ρυθμίζεται από αυτό. Δυστυχώς η μελέτη των έργων της διανόησης όπως του πνευματικού πρίγκιπα της ηθικής του Πιότρ Κροπότκιν απου­σιάζει ενώ συχνά υπάρχει η υπερτίμηση άλλων έργων μέσω δια­τήρησης υπολειμμάτων φήμης.

Το μεγαλύτερο πρόβλημα που πρέπει να αντιμετωπίσουμε είναι το πώς να φύγουμε από τον πληθωρισμό της ρητορείας που μπορεί να αναπτύξει η διανόηση και να οδηγηθούμε στους δημιουργικούς και προοδευτικούς συμβιβασμούς, στις καλές πρακτικές που βασίζονται στην αποτελεσματική και προοδευτική θεώρηση και οργάνωση των πραγμάτων. Ο πραξιακός χαρακτή­ρας της διανόησης είναι ιδιαίτερα σημαντικός για την εμπέδωση ορθής σχέσης του ανθρώπου με το περιβάλλον, καθώς αυτό το θέμα απαιτεί μια συντονισμένη πρακτική και μέθοδο. Τα περιβαλ­λοντικά ζητήματα είναι και ζητήματα υλικής διαχείρισης τα οποία διαμορφώνονται μέσα από νοοτροπίες και συμπεριφορές που είναι κομμάτι του πολιτισμού μας.

Ο εκπαιδευτικός ρόλος της διανόησης είναι ιδιαίτερα σημα­ντικός. Η συμμετοχή της στην περιβαλλοντική διαπαιδαγώγηση προάγει τη συνθετική και ολιστική θεώρηση των θεμάτων που είναι η αρμόζουσα και για την επιστημονική θεώρηση των περι­βαλλοντικών θεμάτων.

Απόσπασμα από το βιβλίο του Γιάννη Ζήση “Πράσινη Καμπή – Β’ Τόμος, Πράσινος-Οικολογικός Πολιτισμός, Περιβάλλον και Πολιτισμός”

Διαβάστε επίσης: Η Διάχυση της Περιβαλλοντικής Ηθικής στον Πολιτισμό

(solon.org.gr)

Σχετικά άρθρα