ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ, ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΗ ΚΡΙΣΗ

TA ΤΡΟΦΙΜΑ, Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΚΛΙΜΑ (της Βαντάνα Σίβα)

Vandana shiva - Σόλων ΜΚΟ
image_pdfimage_print

Vandana shiva - Σόλων ΜΚΟΠως σχετίζονται η παραγωγή τροφίμων, με τη κρίση της οικονομίας και τη κλιματική αλλαγή; η Η  είναι ίσως η γνωστότερη μορφή του κινήματος κατά των γ.τ.ο. και της παγκοσμιοποίησης και υπέρμαχος της βιοποικιλότητας και της οικολογικής γεωργίας. Το  κείμενο της για την τριπλή παγκόσμια κρίση, της οικονομίας, των τροφίμων και του κλίματος, αποτελει μια κριτική προσέγγιση για το θέμα της οικονομίας, της αγροτικής και ενεργειακής παραγωγής και μια πρώτη γνωριμία με το έργο της. [το κειμένου υποκαθιστά επίσης της προγραματισμένη συνέντευξη της Δρ. Σιβα στο BiotechWatch.gr, με την ευκαιρία της ομιλίας της στην αθήνα την περασμένη εβδομάδα, η οποία τελικά αναβλήθηκε λόγω ασθένειας]

Η τριπλή κρίση, μια ευκαιρία με τρεις πτυχές
       
Στα τέλη του 2007, ο Αλ Γκορ και το IPCC βραβεύτηκαν με Νόμπελ για το ότι αφύπνισαν το κόσμο σχετικά με τη κλιματική κλιματική που αντιμετωπίζουμε ως συνέπεια της πετρελαιοκίνητης βιομηχανικής παραγωγής και κατανάλωσης.
Απο τις αρχές του 2008, κρίση των τροφίμων έκανε την εμφάνισή της ως επείγον θέμα.

      Η βιομηχανοποιημένη γεωργία και τα παγκοσμιοποιημένα συστήματα παραγωγής τροφίμων έχουν προβληθεί ως φθηνές και άφθονες πηγές τροφής. Ωστόσο τα τρόφιμα δεν είναι πλέον φθηνά. Η εποχή των φθηνών τροφίμων και του φθηνού πετρελαίου έχει έρθει στο τέρμα της. Η διατροφική κρίση, της οποία το έναυσμα δόθηκε με τις αυξανόμενες τιμές το 2007 και 2008 οδήγησε σε εξεγέρσεις για τα τρόφιμα σε πολλές χώρες. 
       Από το 2007 στο 2008 η τιμή των σιτηρών αυξήθηκε κατά 130%. Η τιμή του ρυζιού διπλασιάστηκε τους πρώτους 3 μήνες του 2008. Τα βιοκαύσιμα, οι προβλέψεις, η καταστροφή των τοπικών οικονομιών και η κλιματική αλλαγή συνέβαλαν στην αύξηση των τιμών των τροφίμων. Η κλιματική αλλαγή επιταχύνεται από την παγκοσμιοποιημένη γεωργία η οποία βασίζεται σε ορυκτά καύσιμα και η κλιματική κρίση που προκύπτει με τη σειρά της επιδρά στην διασφάλιση των τροφίμων με πολλαπλούς τρόπους, περιλαμβάνοντας εκτεταμένες πλημμύρες όπως αυτήν της Iowa  το 2008 και έντονες ξηρασίες όπως στην Αυστραλία το 2007. 
       Η παγκοσμιοποίηση οδήγησε επίσης σε καταστροφή τοπικών οικονομιών τροφίμων και σε αυξημένο έλεγχο από εταιρείες η Monsanto και η Cargill πάνω στα συστήματα παραγωγής τροφίμων. Η παγκόσμια ομογενοποίηση της γεωργίας σημαίνει και παγκόσμιο έλεγχο πάνω στα παγκόσμια αποθέματα τροφίμων.

       Οι τιμές των τροφίμων άρχισαν να αυξάνονται ως συνέπεια της σύνδεσης της εγχώριας Ινδικής οικονομίας με την παγκόσμια οικονομία. Αρχικά, τις πρώτες μέρες της παγκοσμιοποίησης, οι αγρο-εταιρείες που κυριαρχούν στο εμπόριο, μείωσαν τις τιμές ώστε να καταλάβουν την αγορά. Το ρίξιμο των τιμών της σόγιας την δεκαετία του ΄90 είναι ένα αρχικό παράδειγμα. Τώρα που παγκόσμιες εταιρείες όπως η Cargill έχουν πια δημιουργήσει εξάρτηση των εισαγωγών, αυξάνουν τις τιμές. Επιπρόσθετα, οι εικασίες για τις προσεχείς τάσεις του εμπορίου, οδηγούν τις τιμές σε αύξηση. Η κλιματική αλλαγή και η μετατροπή της παραγωγής τροφίμων σε βιοκαύσιμα προσθέτουν ακόμα μια αυξητική πίεση στις διεθνείς τιμές. Αυτή η αύξηση είναι που υπογραμμίζει την ανάγκη του να εστιαστούμε στην διατροφική αυτάρκεια. Είναι τόσο πολιτικά όσο και οικονομικά σημαντικό να εστιαστούμε σε απεξάρτηση όσον αφορά τα τρόφιμα και την γεωργία.

         Ενώ εκατομμύρια ανθρώπων πεινάνε, τα κέρδη των εταιρειών αυξάνονται. Η Cargill αύξησε τα κέρδη της κατά 30% το 2007. Τα κέρδη της Monsanto αυξήθηκαν κατά 44%. Αυτά τα  κέρδη θα αυξάνονται όσο τα εταρειακά μονοπώλια θα βαθαίνουν. Η Monsanto  αύξησε τις τιμές των σπόρων καλαμποκιού από 100$/τσουβάλι σε 300$/τσουβάλι. Για ένα αγρόκτημα 1000 εκταρίων στις ΗΠΑ αυτό σημαίνει ένα αυξανόμενο κόστος 40.000$. 
       Το δεύτερο μισό του 2008 χαρακτηρίστηκε από την οικονομική κρίση. Τρισεκατομμύρια έχουν ξοδευτεί από κυβερνήσεις για να αποτρέψουν την πτώχευση τραπεζών και οικονομικών ιδρυμάτων. Ωστόσο αυτές οι προσπάθειες ανάκαμψης δεν λειτουργούν. Η κατάρρευση του οικονομικού συστήματος είναι σύμπτωμα βαθύτερων ρωγμών που δεν θεραπεύονται με τα τσιρότα των κυβερνητικών εγγυήσεων.

        Εάν τα συμπτώματα αντιμετωπιστούν όπως και η ασθένεια, τότε οι λύσεις που προσφέρονται για κάθε κρίση θα κάνουν την άλλη κρίση χειρότερη.

       Τα βιομηχανικά βιοκαύσιμα αντιμετωπίστηκαν ως η θεραπεία για την κλιματική αλλαγή, ωστόσο επιτάχυναν την κρίση των τροφίμων μετατρέποντας το καλαμπόκι και τη σόγια σε αιθανόλη και βιο-ντήζελ. Απαιτούνται 1.5 γαλόνι βενζίνης για να παραχθεί 1 γαλόνι αιθανόλης. Για κάθε μονάδα ενέργειας από ορυκτά καύσιμα που ξοδεύεται για την παραγωγή αιθανόλης από καλαμπόκι, η επιστροφή είναι 0.778 μονάδες ενέργειας, για αιθανόλη από φυτικά υπολείμματα 0.688 και για βιο-ντηζελ απο σόγια 0.534. Οι Pimentel kai Patzek επικρίθηκαν απο’οτην κυβέρνηση των ΗΠΑ επειδή συμπεριέλαβαν τη ενέργεια που απαιτείται για την κατασκευή μεταποιητικών μονάδων βιοκαυσίμων. Ωστόσο αυτές οι νέες ενεργειακές επενδύσεις εμπεριέχουν πράγματι εκπομπές αερίων οπότε είχαν δίκιο με το να τις υπολογίζουν στο ολικό ισοζύγιο ενέργειας.

        Το 2006 οι ΗΠΑ χρησιμοποίησαν το 20% της παραγωγής καλαμποκιού για την παραγωγή 5 δισ γαλονιών αιθανόλης η οποία κάλυψε μόλις το 1% της κατανάλωσης. Αν χρησιμοποιούνταν 100 της παραγωγής καλαμποκιού για την παρασκευή αιθανόλης, αυτή θα κάλυπτε μόλις το 7# της συνολικής ζήτησης. 
      Ακόμα κι αν ολόκληρη η παραγωγή σόγιας και καλαμποκιού μετατρέπονταν σε καύσιμα αυτά θα κάλυπταν μόνο το 12% της ζήτησης σε βενζίνη και 6% σε πετρέλαιο. Για την ικανοποίηση των αναγκών σε καύσιμα των ΗΠΑ θα απαιτούταν 1.4 εκ. τετ. μίλια καλαμποκιού για αιθανόλη, Όλη η ηλιακή ενέργεια που συλλέχθηκε από όλα τα φυτά στις ΗΠΑ το 2006 -περιλαμβάνοντας την γεωργία, δάση και λιβάδια- ισοδυναμεί μόνο με την μισή ενέργεια σε ορυκτά καύσιμα που καταναλώθηκε τον ίδιο χρόνο. Αυτή σίγουρα δεν είναι η λύση ούτε για την εξάντληση του πετρελαίου ούτε για το κλιματικό χάος.

      Τα βιοκαύσιμα επέτειναν επίσης τις δυσοίωνες εικασίες για τα αγροτικά προϊόντα, οι οποίες συνδέονται με την κρίση των τροφίμων και της οικονομίας.

market 1977 2007 - Σόλων ΜΚΟ
Φωτό:Wikipedia

        Οι λύσεις που προέκυψαν από το Διεθνές Συνέδριο για την Κρίση των Τροφίμων και του Κλίματος τον Ιούνιο του 2008 εστιάστηκαν στην αυξημένη χρήση χημικών λιπασμάτων και υβριδικών σπόρων. Ωστόσο τα χημικά λιπάσματα είναι μια κύρια αιτία της Κλιματικής Αλλαγής. Σύμφωνα με την έκθεση του IPCC για το 2007, τα νιτρικά λιπάσματα συνεισφέρουν το 38% των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου στη γεωργία. Το οξείδιο του Αζώτου [που απελευθερώνουν τα λιπάσματα] είναι 300 φορές πιο ισχυρό αέριο του θερμοκηπίου από το διοξείδιο του Άνθρακα.

       

        Οι τρεις κρίσεις, των τροφίμων, της οικονομίας και του κλίματος διασυνδέονται, καθώς είναι και οι λύσεις γι’ αυτές.
        Μια γεωργία που βασίζεται σε χημικά και γενετικά τροποποιημένους οργανισμούς είναι μια γεωργία που απαιτεί χρηματοδότηση και πίστωση για την αγορά ακριβών εξωτερικών εισροών. Η πίστωση οδηγεί σε χρέη και τα χρέη σε αυτοκτονίες αγροτών. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, περισσότεροι από 160.000 αγρότες έχουν αυτοκτονήσει στην Ινδία από το 1997, με την “φιλελευθεροποίηση” του τομέα της σπόροπαραγωγής η οποία επέτρεψε και το μονοπώλιο του εμπορίου των σπόρων.

      Μια γεωργία που βασίζεται σε χημικά και πιστώσεις είναι μια γεωργία που ελέγχεται από μεγάλες εταιρείες. 5 μεγάλες εταιρείες βιοτεχνολογίας ελέγχουν την παγκόσμια παροχή σπόρων και αγροχημικών. 5 μεγάλες εταιρείες γεωργικών προϊόντων ελέγχουν την παραγωγή τροφίμων. Όταν εταιρείες ελέγχουν την γεωργία, οι σπόρους και τα τρόφιμα γίνονται προϊόντα. Τα προϊόντα αυξάνουν τα κέρδη των εταιρειών. Το κέρδος τότε γίνεται ο κύριος σκοπός της γεωργίας, και όχι η φροντίδα της γης, των ειδών, των ανθρώπων. Ως προϊόν, η τροφή κατευθύνεται εκεί όπου θα κερδίζει περισσότερα.     
       Προορίζεται για να κινεί αυτοκίνητα κι όχι για να ταίζει ανθρώπους. Η Παγκόσμια Τράπεζα έχει δηλώσει πως 75% της αύξησης των τιμών των τροφίμων προέρχεται από την μετατροπή της τροφής σε βιοκαύσιμα. Το υπόλοιπο 25% προέρχεται από επενδύσεις και χρηματοδοτήσεις τραπεζών, οι ίδιες δυνάμεις που προκάλεσαν και την χρηματιστηριακή κατάρρευση. Αν δεν ελεγχθούν, μπορούν να οδηγήσουν σε μια κατάρρευση του συστήματος παραγωγής τροφίμων και σε λιμό ευρείας κλίμακας. 

       Η Πρωτοβουλία Υπευθυνότητας του Αγρο-εμπορίου (ΑΑΙ) δήλωσε πως “η μαζική κερδοσκοπία στην οικονομία των αγρο-προϊόντων…οδήγησε  τις τιμές του σταριού, και των τροφίμων πέρα από το να έχουν πρόσβαση σε αυτά εκατοντάδες εκατομμυρίων κόσμου σε ολόκληρη τη γη”. Σύμφωνα με τον FAO από τον Απρίλη του 2008, 30% της αστάθειας των τιμών καλαμποκιού και 40% της σόγιας δεν είχαν να κάνουν με τις βασικές αρχές της αγοράς. Αυτό δεν είχε κάποια σχέση σχετικά με τη προσφορά και ζήτηση, αλλά με τα πονταρίσματα που γίνονται στο παγκόσμιο καζίνο. 
        Όπως οι Michael Masters και Adam White έχουν δηλώσει” όταν  κερδοσκόποι επενδυτές ρίχνουν μεγάλα ποσά στη αγορά προϊόντων και αγοράζουν μεγάλες ποσότητες από μελλοντικά συμβόλαια, οι τιμές ανεβαίνουν. Όταν αποσύρουν μεγάλα ποσά και πουλάνε μεγάλα ποσά απο μελλοντικά συμβόλαια, οι τιμές πέφτουν.

        Η οικονομική κρίση, η κρίση των τροφίμων και η κλιματική κρίση έχουν κοινές ρίζες, μια οικονομία βασιζόμενη στο χρέος, χρέος στη φύση, χρέος στους αγρότες, χρέος στους πολίτες. 
       Πρόκειται για μια οικονομία η οποία διέπεται από φανταστικές συλλήψεις, όπως ότι μια εταιρεία είναι ένα νομικό πρόσωπο, όπως τα συμβόλαια και τις παράπλευρες χρεωστικές υποχρεώσεις, από συλλήψεις ότι εταιρείες όπως η Monsanto “εφευρίσκουν” σπόρους οι οποίοι είναι πνευματική τους ιδιοκτησία ή ότι η γονιμότητα του εδάφους προέρχεται από τα εργοστάσια λιπασμάτων και ότι τα τρόφιμα ως προϊόντα μπορούν να θρέψουν τον κόσμο.
       Και οι τρεις κρίσεις, οι οποίες έχουν κοινές ρίζες έχουν και κοινή λύση. Η λύση είναι το να ζεις σύμφωνα με τους κανόνες της Γης, αναγνωρίζοντας ότι ο πραγματικός πλούτος είναι ο πλούτος της φύσης και πως στην οικονομία της φύσης υπάρχει αφθονία, δικαιοσύνη και τρόφιμα για όλους.

       Η οικολογική γεωργία η οποία βασίζεται σε φυσικούς οικολογικούς νόμους είναι η λύση στην κρίση των τροφίμων, του κλίματος και της οικονομίας.

      Μια οικολογική γεωργία που στηρίζεται στην βιοποικιλότητα δίνει υψηλότερη θρέψη και ποσότητα τροφίμων ανά εκτάριο απ’ ότι η βιομηχανική γεωργία. Μειώνει τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου και μετριάζει την κλιματική αλλαγή, ενώ βοηθάει στο να προσαρμοστούμε σε αυτή. Και απελευθερώνει του αγρότες απο χρέη και αυτοκτονίες.

        Όταν στρεφόμαστε στην βιοποικιλότητα και την Γη, δεν χρειαζόμαστε πίστωση, κεφάλαιο και χημικά. Μια γεωγία απαλλαγμένη απο γενετικά τροποποιημένους οργανισμούς, χημικά και χρηματιστηριακή πίστωση είναι η λύση στην τριπλή κρίση. Η τριπλή κρίση είναι που μας προσφέρει μια τριπλή ευκαιρία να ενδυναμώσουμε το κίνημα μας και να μεταβούμε απο τα χημικά και τους γ.τ.ο. στην βιοποικιλότητα, απο τις εταιρείες σε πραγματικούς ανθρώπου, από την φανταστική οικονομία στην Wall street στον πραγματικό πλούτο του ότι οι αγρότες δουλεύουν με την φύση και τη μάνα γη.


Vandana Shiva

(Πηγή: BiotechWatch.gr)

15 Ιουνίου 2010

Σχετικά άρθρα