|
Ήταν αμελητέο το γνωστικό πεδίο και αντικείμενο των επιστημών του περιβάλλοντος πριν από την ιδιαίτερη ανάγκη για την επιστημονική διαχείριση των περιβαλλοντικών προβλημάτων και κρίσεων, πριν από τις τραγικές εμπειρίες της εντατικής και άγριας ανάπτυξης που εμφανίστηκαν στα μισά του δεύτερου μισού του 20ου αιώνα. |
Οι επιστήμες του περιβάλλοντος αρχίζουν να γνωρίζουν τον πρώτο τους προσδιορισμό στον 19ο αιώνα αλλά η πραγματική τους άνθηση και καρποφορία εμφανίζεται στον 20ο αιώνα και μάλιστα στο δεύτερο μισό του 20ου αιώνα.|
Η γένεση των επιστημών του περιβάλλοντος βρίσκεται μόνο στην αρχή της και το δέντρο και οι κλάδοι τους δεν έχουν βρει την ώριμη ακόμα ανάπτυξή τους. Λογικά σκεπτόμενος μπορεί κανείς να περιμένει ότι στις επιστήμες του περιβάλλοντος θα συνεχίσουν να αναπτύσσονται και να δημιουργούνται νέες επιστημονικές μορφές και θεματικά πεδία όπως υπήρξε πρωταρχικά η οικολογία που θα συνδέονται με τη διαχείριση των οικοσυστημάτων. Οι επιστήμες αυτές και οι εφαρμογές που αποτελούν κλάδους οι οποίοι βρίσκονται σε μια κατάσταση συνεχούς δημιουργίας, δεκαετία μετά τη δεκαετία στα πρόσφατα χρόνια. Η γένεση των επιστημών του περιβάλλοντος είναι ευρύτατα διεπιστημονική, συνδέεται με: 1. το ολιστικό γίγνεσθαι των φυσικών επιστημών, 2. τη μεταμηχανιστική εποχή των βιολογικών επιστημών, 3. συνδέεται με ένα αναστοχαστικό γίγνεσθαι στον τομέα των επιστημών του ανθρώπου, όπως: Α. στη νομική επιστήμη, Β. στην οικονομική επιστήμη, Γ. στις πολιτικές επιστήμες, και Δ. στον τομέα της ψυχολογίας Έτσι θα ήταν μάταιο να κάνουμε μια απαρίθμηση αυτών των επιστημών που τελευταία γνωρίζουν μεγάλη άνθηση στο πεδίο των εφαρμογών με τις νέες τεχνολογίες διαχείρισης των περιβαλλοντικών προβλημάτων, όπως π.χ. των αποβλήτων και των απορριμμάτων, και οι οποίες αποτελούν τεχνολογίες αιχμής για το μέλλον στην αναζήτηση εναλλακτικών λύσεων π.χ. πόρων ενέργειας κτλ.
Οι επιστήμες του ανθρώπου έρχονται στην ουσία, να δικτυώσουν τις αμιγώς οικολογικές – περιβαλλοντικές επιστήμες με τον ανθρώπινο πολιτισμό. Η γένεση των επιστημών του περιβάλλοντος δεν αποτελεί έναν επαρκή παράγοντα ανάσχεσης και οριοθέτησης ή εξισορρόπησης τόσο σε σχέση με την αναπτυξιακή πίεση που υπάρχει όσο και σε σχέση με τη διαχείριση των προβλημάτων της φτώχειας και της ανισότητας στον σύγχρονο κόσμο. Οι επιστήμες του περιβάλλοντος λειτουργούν ως ένα υποκατάστατο αυτής της περιβαλλοντικής ηθικής που είχε αναπτύξει ο Θεόφραστος ή ο Ασόκα. Αποτελούν μια εξισορρόπηση της αναπτυξιακής ηθικής και επιστήμης που είχε θεμελιώσει ο Φραγκίσκος Βάκωνας στη «Νέα Ατλαντίδα» ή ο Τζον Λοκ. Μας επαναφέρουν στα ζητήματα που έθεσαν οι Τραγικοί περιγράφοντας τον ανθρώπινο πολιτισμό και τα όριά του. Αποτελούν ένα υποκατάστατο της θεώρησης της αδελφικότητας της πλάσης όλων των όντων, της συντροφικότητας και της συνοδοιπορίας, που αναδείχθηκε από την μεγάλη μορφή του Φραγκίσκου της Ασίζης. Αυτό το υποκατάστατο έχει ως βασικό του πλεονέκτημα την αμεσότητα στην πράξη και τη συνάρθρωσή του με τη διαμόρφωση και τις επιλογές του αναπτυξιακού μοντέλου για το μέλλον. Με την έννοια αυτή, όλο το πλέγμα των επιστημών του περιβάλλοντος στον σύγχρονο κόσμο, αποτελεί μια κύρια συνεισφορά, στη σχέση πολιτισμού και περιβάλλοντος. Η νέα γενεά επιστημών περιβάλλοντος αναπτύσσεται πέρα από τη βασική έρευνα και στον τομέα της εφαρμοσμένης, τόσο στην συστηματοποίηση για την περιβαλλοντική διακυβέρνηση, όσο και για την περιβαλλοντική τεχνολογία. Στον τομέα της περιβαλλοντικής τεχνολογίας μπαίνουν ζητήματα που απαιτούν νέες τεχνολογίες και τα οποία συνδέονται αφενός με την αύξηση των αναγκών για αγαθά και υπηρεσίες και αφετέρου με την αποσύνδεση αυτής της νέας παραγωγής από την εξάντληση των φυσικών πόρων και από την υπολλειματικότητα της παραγωγικής διαδικασίας. Οι αρχές της αειφορίας και της αποσύνδεσης αποτελούν πεδίο δέσμευσης για τη τεχνολογική διαχείριση του περιβάλλοντος, την αξιοποίηση των πόρων και την προστασία του περιβάλλοντος. Αντίστοιχα στον τομέα της περιβαλλοντικής διακυβέρνησης αναπτύσσονται προχωρημένα μοντέλα συστημάτων. Αναπτύσσονται με καινοτόμο τρόπο, αναζητήσεις και λύσεις στα προβλήματα της κοινωνικής και της οικονομικής ανάπτυξης, με την προϋπόθεση της περιβαλλοντικής ευθύνης. Ουσιαστικά οι επιστήμες του περιβάλλοντος μας βγάζουν από την έρημο της μηχανιστικής θεώρησης και μας ωθούν στην αναζήτηση και στην ανεύρεση της όασης της ολιστικής θεώρησης. Σε αυτές τις επιστήμες αναπτύσσονται οριακά διεπιστημονικά δυναμικά όπως η θεωρία των συστημάτων και με αυτό τον τρόπο η έννοια και η επιστήμη του περιβάλλοντος συμβάλλουν και στην ίδια την επιστημονική ολοκλήρωση. Μέσα στις επιστήμες του περιβάλλοντος πρέπει να συμπεριλάβουμε αυτές που αφορούν το δομημένο περιβάλλον και εκείνες που συνδέονται με την προσαρμογή του δομημένου περιβάλλοντος στις αειφορικές ανάγκες, με μια νέα χωροταξική αντίληψη και στρατηγική.
|
|
7 Μαΐου 2010 Γιάννης Ζήσης, συγγραφέας |
