ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΚΙΝΗΜΑ, ΣΥΝΘΕΣΗ & ΣΧΕΔΙΟ ΙΔΕΩΝ

ANTAΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΡΥΘΜΙΣΗ: Η ΠΑΡΕΞΗΓΗΣΗ ΜΙΑΣ ΑΝΑΠΟΦΕΥΚΤΗΣ ΣΧΕΣΗΣ (του Γιάννη Ζήση)

Preissteirgeu - Σόλων ΜΚΟ
image_pdfimage_print

Preissteirgeu - Σόλων ΜΚΟ

Ως ανθρώπινη κοινωνία, έχοντας συσσωρεύσει μια κρίσιμη εμπειρία από την διαπιστωμένη απόσταση μεταξύ οικονομικών θεωριών και πραγματικότητας, θα μπορούσαμε να πούμε ότι χρειαζόμαστε μια νέα δυναμική προσέγγισης που να μας απελευθερώνει από την μηχανιστική αφέλεια τόσο της θεωρίας όσο και των πρακτικών και των πολιτικών στον τομέα της οικονομίας. 
        Αυτό θα το πετύχουμε διαμορφώνοντας μια ιστορική ολιστική θεώρηση της οικονομίας έναντι της μηχανιστικής, που εξακολουθεί να έχει μέσα της αίτια και αποτελέσματα, αλλά ταυτόχρονα περιλαμβάνει τόσο τα λειτουργικά απροσδιόριστα σημεία όσο και την κατανόηση του ανθρωπολογικού και του πολιτικού πλαισίου το οποίο αλληλενεργεί με την οικονομία.

        Είναι εκπληκτική η ως τώρα καλλιέργεια της μονομέρειας των ερμηνειών των αντιμαχόμενων οικονομικών θεωριών. Θα λέγαμε ότι εδώ σημαντικό ρόλο παίζει η κατανόηση της αρχής της ανταγωνιστικότητας και της αρχής της ρύθμισηςως συμπληρωματικών αρχών.

         Η ανταγωνιστικότητα χωρίς νόμους αυτοκαταλύεται σε σχέση με την λειτουργικότητα και την σκοπιμότητά της. Επίσης η ρύθμιση γίνεται τυραννική ή φαντασιακή, ανεδαφική, χωρίς την συμπληρωματικότητά της από την αρχή της ανταγωνιστικότητας.

        Και στις δύο πλευρές εκφράζεται η λογική, ο λόγος. Τόσο σε αυτήν την πλευρά που βρίσκει νόημα στην λειτουργία της αρχής της ανταγωνιστικότητα όσο στην πλευρά που βρίσκει νόημα στην αρχή της ρύθμισης. Αυτό είναι το σημείο της όσμωσης μεταξύ των ρυθμιστικών και των ανταγωνιστικών δυναμικών. Ενώ από την μια η ίδια η ανταγωνιστικότητα είναι μια ρύθμιση, από την άλλη η ρύθμιση ανταγωνίζεται την εντροπία της ανταγωνιστικότητας.

 

         Η εμπειρία από τη ζωή και τα γεγονότα συναινεί στην κατανόηση της αρχής της ανταγωνιστικότητας και της αρχής της ρύθμισηςως συμπληρωματικών αρχών.

 

     Την αξία της δυναμικής της αρχής της ανταγωνιστικότητας σε ένα καθεστώς που βασίζεται ολοκληρωτικά στην αρχή της ρύθμισης αναγνώρισε η ηγεσία της Σοβιετικής Ένωσης, που δια σόματος του τέως Γενικού Γραμματέα του Κομουνιστικού Κόμματος και Προέδρου της ΕΣΣΔ Μιχαήλ Γκορμπατσόφ εκφράζεται ένα συμπέρασμα από την μακρόχρονη εμπειρία του μοντέλου διακυβέρνησής της χώρας, με τις παρακάτω φράσεις: «ποια είναι η κύρια έλλειψη του παλιού οικονομικού μηχανισμού; Είναι πάνω από όλα η έλλειψη εσωτερικών κινήτρων για την αυτοανάπτυξη …  Δεν μπορούμε πια να διαχειριστούμε τις υποθέσεις μας μ’ αυτόν τον τρόπο. … Πρέπει να διαμορφωθούν τέτοιες συνθήκες για τις επιχειρήσεις ώστε να ενθαρρύνεται ο οικονομικός ανταγωνισμός για την καλύτερη ικανοποίηση των καταναλωτικών απαιτήσεων, και οι αποδοχές των υπαλλήλων πρέπει να εξαρτώνται από τα τελικά παραγωγικά αποτελέσματα, από τα κέρδη» [1]

 

        Αντίστοιχα η αξία της δυναμικής της αρχής της ρύθμισης των αγορών απέναντι στις αγορές που βασίζονται ολοκληρωτικά στην αρχή του ανταγωνισμού, φάνηκε με τον πιο πρόδηλο τρόπο μετά την πρόσφατη παγκόσμια οικονομική κρίση. Το συμπέρασμα από αυτήν την εμπειρία συμπυκνώνεται  στην φράση του καθηγητή Ν. Ρουμπίνι: «το ανεξέλεγκτο laissez faire σηματοδότησε την αποτυχία κάποιων θεωριών, όπως της «αποτελεσματικής αγοράς», των «λογικών προσδοκιών», των «αυτορρυθμιζόμενων αγορών» [2]  

 

        Όταν παρατηρείται μια φθίνουσα απόδοση της αρχής της ανταγωνιστικότητας τόσο στο επίπεδο της δυναμικής αυτοθέσμισης όσο και στο επίπεδο των αποτελεσμάτων, χρειάζεται μια πρόσθετη θεσμική και λειτουργική συνεχής ροή πληροφορίας, ώστε η ανταγωνιστικότητα να διατηρεί τον εναρμονιστικό της τόνο και να λειτουργεί ως ένας παράγοντας δημιουργικής ομοιοστασίας του συστήματος που να οριοθετεί τους εταίρους μακριά από νεοπλασματικές τάσεις.

 

         Αυτό λοιπόν που θα αναμέναμε φυσιολογικά να σηματοδοτήσει τις εξελίξεις από εδώ και πέρα στον τομέα της οικονομικής θεωρίας και πρακτικής είναι η κατανόηση της ιστορικότητας και του ολιστικού χαρακτήρα, τόσο των θεωριών όσο και των πρακτικών και των πολιτικών της οικονομίας.

 

ΑΝΑΦΟΡΕΣ

[1]  Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, 1987, “Περεστρόικα – Νέα Σκέψη για τη Χώρα μας και τον Κόσμο”, εκδόσεις ΝΕΑ ΣΥΝΟΡΑ – Α.Α ΛΙΒΑΝΗ, σελ 147

[2] Λεωνίδα Στεργίου , Τέλος Εποχής για την Ανεξέλεγκτη Ελεύθερη Αγορά, Καθημερινή,  6/6/2009

16 Μαρτίου 2010

Γιάννης Ζήσης, συγγραφέας
Μέλος της γραμματείας της ΜΚΟ ΣΟΛΩΝ
ioanniszisis@solon.org.gr

Σχετικά άρθρα