ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΚΙΝΗΜΑ, ΣΥΝΘΕΣΗ & ΣΧΕΔΙΟ ΙΔΕΩΝ

ΗΘΙΚΟ ΚΕΝΟ, ΗΘΙΚΟΙ ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ (του Γιάννη Ζήση)

crisisconsumerspendings 1 - Σόλων ΜΚΟ
image_pdfimage_print

crisisconsumerspendings 1 - Σόλων ΜΚΟ

«Η παρούσα κρίση δεν έχει σηματοδοτήσει το τέλος του καπιταλισμού, αλλά την αποτυχία ενός συγκεκριμένου καπιταλιστικού μοντέλου: το «ανεξέλεγκτο» laisser faire.Σηματοδότησε την αποτυχία κάποιων θεωριών, όπως της «αποτελεσματικής αγοράς», των λογικών προσδοκιών», των αυτορυθμιζόμενων αγορών» [1]

                                  Ν.Ρουμπίνι

 Καθηγητής Oικονομικών Πανεπιστήμιο Νέας Υόρκης

 

        Η διαχείριση της παρούσας παγκόσμιας οικονομικής κρίσης, ανέδειξε το ηθικό κενό του συστήματος.  Έναν πρακτικό και καθοριστικό παράγοντα για κάθε προσπάθεια δίκαιης πολιτικής προσέγγισης εξόδου από την κρίση.

        Το ηθικό κενό φαίνεται πχ στο θεσμικό πλαίσιο. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση η Αγγλία επανακρατικοποίησε τους σιδηροδρόμους αφού απέτυχε η ιδιωτικοποίηση τόσο  λειτουργικά και οικονομικά. Έτσι κλήθηκε το δημόσιο να πληρώσει τις ζημιές μιας ιδιωτικής επιχείρησης. Την ίδια ώρα που γίνεται αυτό, η Ευρωπαϊκή Ένωση αντιδρά στη θέσμιση ορίων στις ιδιωτικοποιήσεις κρατικών εταιριών από κράτη μέλη της ΕΕ – όπως είναι η Ελλάδα με το όριο του 20% – κρίσιμων και στρατηγικών τομέων.

          Ταυτόχρονα, βλέπουμε από την μια τις χώρες που είχαν κύρια συμμετοχή στην δημιουργία της οικονομικής κρίσης με την μεγάλη παραγωγή και διασπορά τοξικών ομολόγων, όπως είναι οι μεγάλες χώρες της Ευρώπης, να απαιτούν ελαστικότητα στην εφαρμογή του Συμφώνου Σταθερότητας, και από την άλλη βλέπουμε τις χώρες που θα υποστούν και αυτές τα δεινά της κρίσης αλλά που δεν συμμετείχαν στην δημιουργία της να μην έχουν το περιθώριο – όπως η Ελλάδα – άσκησης κοινωνικής πολιτικής. 

 

           Έχει έρθει ο καιρός να προβληματιστούμε επάνω στο ηθικό κενό που προβάλει τόσο καθαρά στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Αυτό το ηθικό κενό δεν συναντάται αποκλειστικά στο εσωτερικό της Ευρωπαϊκής Ένωσης αλλά στον Διεθνή ορίζοντα. Παρακολουθούμε την κατ εξαίρεση απάρνηση των «ιερών» κανόνων της ελεύθερης αγοράς για την διάσωση ιδιωτικών επιχειρήσεων που λειτούργησαν με τις πρακτικές της χωρίς οίκτο, αλαζονείας και της ύβρης της αγοράς. Βλέπουμε την απαίτηση, από αυτές τις επιχειρήσεις, της ενίσχυσής τους από τον θεσμικό επόπτη και ανταγωνιστή τους. Προφανώς σε όλες αυτές τις πράξεις αναδεικνύεται ένα ηθικό κενό.

 

        Το ηθικό κενό είναι μεγάλο, έχει διασπορά στο επίπεδο των ανθρώπινων συνειδήσεων και «διασώζεται» σε κάθε σχέση που βασίζεται σε μια ισχύ που δεν ισορροπείται από το δίκαιο και την συνειδητή αλληλεγγύη. Αναπτύσσεται χωρίς εξαίρεση μεταξύ όλων των παραγόντων: της οικονομίας, της πολιτικής στον εσωτερικό και στον διεθνή ορίζοντα στην καθημερινότητα την ανθρώπινη. Αυτό το ηθικό κενό τώρα, όπως και σε κάθε κρίση, γιγαντώνεται, γίνεται μια μελανή οπή. Στην ουσία ολοκληρώνεται η ενδοτικότητα του δημόσιου τομέα απέναντι στις απαιτήσεις του ιδιωτικού, παρά το γεγονός ότι αποδομείται διεθνώς η νοητική ψευδεπίγραφη δογματική επικυριαρχία των αγορών και η πλάνη της «αυτορρύθμισής τους».

 

       Στην πράξη, η επικυριαρχία της αγοράς γίνεται ακόμη πιο ισχυρή από το γεγονός ότι το δημόσιο χρήμα, οι πολιτικές ρευστότητας και οι θεσμικές πολιτικές, διατίθενται στην ενίσχυση του ισχυρού ιδιωτικού τομέα, που λειτούργησε ως τώρα, με το μέγιστο των ηθικών κινδύνων, την μέγιστη επιχειρηματική ασυδοσία τόσο σε σχέση με τους «ιερούς» κανόνες της αγοράς, όσο και απέναντι στην αντίληψη περί δικαίου της κοινωνίας. Ο συνδυασμός του ηθικού κενού με τους ηθικούς κινδύνους, με διαμεσολαβητές τόσο τους πολιτικούς παράγοντες επικοινωνίας όσο και τους ισχυρούς οικονομικούς παράγοντες, προκαλεί το μεγαλύτερο δυνατό φαύλο κύκλο.

 

      Χρειάζεται άραγε διορατικότητα για να καταλάβουμε ότι κάτι πρέπει να ανασυγκροτηθεί σε βάθος σε αυτό το  βασίλειο; Παράλληλα, λειτουργούν και άλλες όψεις ηθικού κενού και ηθικών κινδύνων και υπό αυτή την έννοια βαδίζουμε σε έναν λαβύρινθο παραφροσύνης. Η κρίση θα ανατροφοδοτηθεί χωρίς θεμελιακή ανασυγκρότηση.

 

       Υπό μια έννοια η κα. Άγγελα Μέρκελ [2] έχει ίσως περισσότερο δίκιο από άλλους όταν έκανε λόγο για ιδιοτέλεια των παραγόντων της οικονομίας αποκαλώντας τους «..ζώα στην περίοδο της χειμερίας νάρκης». Από την άλλη, εάν οι πολιτικές δεν έχουν ευφυείς αλλά  και ηθικούς ελέγχους,  εκκολάπτουν την επόμενη οικονομική κρίση. Σε διαφορετική περίπτωση, μπορούμε να διαβλέψουμε ότι τρέχουμε επάνω σε έναν ιμάντα ψευδαισθήσεων πολιτικών «εξόδου από την κρίση». Αν δεν αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικά, το ηθικό  και το λογικό κενό και τους ηθικούς κινδύνους και δεν προσεγγίσουμε τα αίτια της κρίσης με μια πολιτική και λογική ξεριζώματός τους, η επόμενη κρίση η επόμενη κρίση θα είναι αναπόφευκτη και πολύ πιο δομική.   

Διαβάστε επίσης:
Η έννοια και η θεωρία του ηθικού κινδύνου
-Η στενότητα του χρήματος και οι ηθικοί κίνδυνοι 

_______________________________  

[1] Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ 6 Ιουνίου 2009       

[2] http://www.ethnos.gr/article.asp?catid=11379&subid=2&tag=8333&pubid=1912846#

 

31 Ιουλίου 2009

Γιάννης Ζήσης, Δημοσιογράφος-Συγγραφέας,
Μέλος της ΜΚΟ Σόλων
ioanniszisis@solon.org.gr

Σχετικά άρθρα