ΙΣΧΥΣ: MYΘΟΣ ΚΑΙ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ (του Γιάννη Ζήση)

ΕΠΙΒΙΩΣΗ, ΙΣΤΟΡΙΚΟΤΗΤΑ, ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΕΞΕΛΙΚΤΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ

Όλα τα όντα στον βαθμό που συναπαρτίζονται ως μια κοινωνία, ως οργανισμοί –εσωτερικά και εξωτερικά– λειτουργούν στο πλαίσιο μιας ποιοτικής διαχείρισης της ενέργειας.

Αυτή η ποιοτική διαχείριση υποδηλώνει την ύπαρξη νόησης και την ανάπτυξη ισχύος. Από τη διάρκεια και την ποιότητα της ισχύος τους προσδιορίζονται τα αποτελέσματά τους στα ίδια και στο περιβάλλον τους.

Θα μπορούσαμε να δούμε τον κόσμο υπό το φως της ισχύος και της στρατηγικής. Αυτή η οπτική –από μία άποψη– είναι ισοδύναμη των άλλων οπτικών που αφορούν τόσο τη συστημική προσέγγιση με τη δυναμική και την ποιότητα του ατόμου και του πλήθους, όσο και ως ανάδειξη του είναι στο γίγνεσθαι.

Όταν το συγκριτικό πλεονέκτημα γίνεται συγκριτικό μειονέκτημα

Έχουμε, συνήθως, μια αρκετά μηχανιστική παράσταση όταν σκεφτόμαστε το θέμα της ισχύος και της δυνάμεως. Αυτή η προσέγγιση συχνά εστιάζεται στην εξέταση, από μέρους μας, μιας μικρής χρονικά περιόδου σε συνάρτηση με τη θεώρηση της μεγαλύτερης διάρκειας των οργανισμών και των συλλογικοτήτων.

Αυτό το μοντέλο είναι αρκετά μηχανιστικό και γραμμικό και δεν αντιλαμβάνεται τα κρίσιμα σημεία, τις διακυμάνσεις, τις διακλαδώσεις, τους ολκούς και τις δομές διάχυσης, όπως θα έλεγε η θεωρία της πολυπλοκότητας και του χάους. Συνήθως, η εικόνα που έχουμε για την ισχύ είναι αδρή και απλοϊκή και μοιάζει να είναι «ρεαλισμός». Στην ουσία, είναι μια «ειδικευμένη άγνοια»[1]. Αυτή η άγνοια δεν είναι εγνωσμένη ή σοφή, είναι ένα δόγμα ισχύος με τη βαρβαρική ίσως αδρότητά του, για αυτό και δεν διαβλέπουμε το πώς φαινόμενα ισχύος μετατρέπονται σε φαινόμενα ποιοτικής εξέλιξης.

Το ίδιο συμβαίνει στην εξέλιξη των βιολογικών οργανισμών και των συστημάτων. Σε αυτές τις περιπτώσεις, είχαμε ανατροπές από είδη στην πορεία επιβίωσής τους λόγω αλλαγών περιβάλλοντος. Σε κάποιες περιπτώσεις, τα συγκριτικά πλεονεκτήματα μετατρέπονταν σε συγκριτικά μειονεκτήματα και, σε κάποιες άλλες, τα συγκριτικά μειονεκτήματα σε συγκριτικά πλεονεκτήματα· και στις τελευταίες λειτουργούν παράγοντες επιβίωσης και επικράτησης.

Μπορεί να πει κανείς, «άνευ βλάβης της γενικότητας», ότι τίποτε δεν είναι σταθερό. Αυτό θυμίζει μια ηθική πρακτική της αρχαίας Ρώμης. Μετά από κάθε μεγάλη νίκη, τελούνταν στη Ρώμη από τον νικητή στρατηγό «θρίαμβοι» –κάτι σαν την σημερινή παρέλαση– επιδεικνύοντας τις λεγεώνες, αλλά και τα λάφυρα. Κατά τη διάρκεια του «θριάμβου», στην ίδια άμαξα, δίπλα από τον στρατηγό, στέκονταν ένας υποβολέας που του ψιθύριζε στο αυτί ότι «η δόξα είναι φευγαλέα, τίποτε δεν διαρκεί», κάνοντας υπόμνηση λίγο-πολύ στη ματαιότητα και το «ουδέν καινόν υπό τον ήλιο», όπως θα έλεγε ο Εκκλησιαστής ή το πιο γνωστό «ματαιότης ματαιοτήτων» ή, υπό πιο εξελικτική όψη, υπαινισσόμενος την αυταπάτη, γοητεία ή παραισθητική φαντασμαγορία και τον θεατρινισμό.

Σχετικά με τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, θα λέγαμε ότι η διάρκεια και η ισχύ της, αλλά και το φάσμα των ποιοτικών χαρακτηριστικών της, είναι από τα πλέον δόκιμα για να μελετήσει κανείς τα ζητήματα διάρκειας και ισχύος συνεπεία μιας ακολουθούμενης στρατηγικής. Η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία που γνωρίζουμε είναι μια αυτοκρατορία που επιβίωσε, μέχρι ενός σημείου, πολύ μεγάλων στρατιωτικών καταστροφών, από την εποχή της ακμής της στην Ιταλική χερσόνησο ως κυρίαρχης πόλης μέχρι την κυριαρχία της στον ιστορικό δυτικό κόσμο της Μεσογείου και της Ευρώπης.

Για τον μύθο ότι η στρατιωτική νίκη διευρύνει κατ’ ανάγκην και την ισχύ

Από τη Ρωμαϊκή, λοιπόν, ιστορία μπορούμε να εξαγάγουμε μια σειρά συμπερασμάτων.
Ένα από τα κύρια συμπεράσματα στα οποία θα θέλαμε να επισύρουμε την προσοχή –γιατί πρέπει να αναθεωρήσουμε τόσο την κουλτούρα της δυνάμεως και της ισχύος, όσο και τις μηχανιστικές παραστάσεις ή προσομοιώσεις του ρεαλισμού της ισχύος– είναι η εσφαλμένη άποψη ότι, πρωταρχικά, η Ρώμη επιβίωσε επειδή μπορούσε να κερδίζει όλους τους πολέμους. Υπήρχαν άλλα χαρακτηριστικά τα οποία λειτούργησαν ως καταλύτες για τη διάρκεια της ισχύος της. Δεν είναι καθόλου σίγουρο ότι αυτός που επικρατεί στρατιωτικά διευρύνει την ισχύ του. Αυτό πρέπει να το συνειδητοποιήσουμε.

Σιγά-σιγά, πρέπει να οδηγηθούμε σε μια ολιστική και αποσυνδεδεμένη θεώρηση της ισχύος και της επιβίωσης, και αυτό ισχύει τόσο για τους φυσικούς οργανισμούς, όσο και για τους πολιτισμικούς, κοινωνικούς και ιστορικούς οργανισμούς ή συλλογικότητες.

Η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία είναι εκείνη που άκουσε το «ουαί τοις ηττημένοις» από τον Βριέννιο, [2] στην αντιδικία του ηγεμόνα των Γαλατών ως προς την τροποποίηση των όρων της ισχύος στην πληρωμή των λύτρων για την ύπαρξη της ανεξαρτησίας της – αυτή η Ρώμη είναι που έγινε η κυρίαρχη. Είναι η ίδια που οι λεγεώνες της ηττήθηκαν κατά κράτος από τον Αννίβα στις Κάννες και στην Τρασιμένη.[3] Η Ρώμη υπέστη, επίσης, στρατιωτικές ήττες από έναν δούλο, τον Σπάρτακο (73 -71 π.Χ.), [4] ενώ η ίδια ήταν στον κολοφώνα της δόξας της.

Επιπλέον, το στρατιωτικό της κύρος καταρρακώθηκε στα δάση του Τευτοβούργειου Δρυμού (9 μ.Χ) από τους Τεύτονες, οι οποίοι αιφνιδίασαν τις τρεις Ρωμαϊκές λεγεώνες και τις κατέστρεψαν ολοσχερώς. Η Ρώμη, επίσης –που έμεινε στην ιστορία ως η Ρώμη του δικαίου και του νόμου– είναι εκείνη που σχεδόν δολοφόνησε ή εξόντωσε τους μεγαλύτερους νομοδιδάσκαλους της, όπως τον Παπινιανό και τον Ουλπιανό, [5] ακριβώς για την αφοσίωσή τους στη νομιμότητα, την ηθικότητα και τη δικαιϊκή εντιμότητα τους ως πραιτώρων. Είναι όμως και η Ρώμη που, από τη δωρική, παροιμιώδη λιτότητα των πατρικίων –οι οποίοι, υποδεχόμενοι επίσημες αντιπροσωπείες άλλων κρατών, κυκλοφορούσαν πάντα το ίδιο μοναδικό «πολυτελές» σερβίτσιο από σπίτι σε σπίτι– και την άοκνη εργασία της στρατιωτικής θητείας, έγινε η Ρώμη της χλιδής και του Κολοσσαίου.

Είναι η ίδια η Ρώμη που λόγω της βαρβαρικής της στάσης άφησε το αποτύπωμά της –γνωστό με τη μορφή αποφθέγματος– στις στρατηγικές επιλογές, με το «Carthago delenda est» του Κάτωνα και το «Alea jacta est» του Ιουλίου Καίσαρα στον Ρουβίκωνα.

Είναι αυτή η Ρώμη μέσα στην οποία πραγματοποιήθηκε η πλανητική συνάντηση ανάμεσα στον Ελληνικό και στον Ελληνιστικό πολιτισμό, ανάμεσα στους πολλούς λαούς και στις πολλές φυλές, ανάμεσα στον –εν τη γενέσει του– Χριστιανισμό και την πολυθρησκευτική λατρεία των λαών, μαζί με την εσωτερική και την εξωτερική βαρβαρικότητα, τη θηριωδία του Κολοσσαίου και την έσχατη απαξίωση της ανθρώπινης ιδιότητας στα πολλά θέατρα των αθλημάτων, εκεί που γίνονταν θυσίες στο θέαμα και όχι θυσίες στην ελευθερία, όπως θα προτιμούσε ο Σπάρτακος.

Συνοπτικά στοιχεία της Ρωμαϊκής ισχύος

Ποιά είναι τα συνοπτικά στοιχεία της Ρωμαϊκής ισχύος που διακύβευσε την ύπαρξή της αλλεπάλληλα, μέχρις ότου καταρρεύσει τελικά από τους Βανδάλους, οι οποίοι είχαν, εν τω μεταξύ, εκχριστιανιστεί περισσότερο από τους Ρωμαίους και οι οποίοι είχαν καταστρέψει τα σύμβολα της πολυτέλειας του παλαιού και του διεφθαρμένου καθεστώτος της αυτοκρατορίας;

Η ίδια η Ρώμη μονίμως διδασκόταν την στρατηγική από τους κατακτητές της – είτε αυτός ήταν ο Πύρρος, είτε ο Αννίβας. Σε κάθε περίπτωση, η αρχική αφετηρία της Ρώμης θύμιζε μια Ησιοδική αρετή εργασίας και μια Σπαρτιατική αρετή πολεμικής ενασχόλησης και ανδρείας.

Ένας από τους θεμελιωτές της στην αφετηρία της ήταν ο ένας νομοθέτης με σοφία, ο Νουμάς Πουμπίλιος, [6] που διαλέγεται με τη θρυλική νύμφη Ηγερία και θέτει τους κανόνες της αρετής ως εγγύηση συνοχής. Θα έλεγε κανείς ότι, κατά κάποιο τρόπο, ήταν επιβαρυμένη με πολύ αυξημένες εργασιακές και στρατιωτικές μέριμνες η ευγενής τάξη και, εν γένει, ο Ρωμαϊκός βίος. Στερημένη των θεαμάτων και των διασκεδάσεων, παρέμεινε έτσι για πολύ καιρό, σε αντίθεση με τους Ετρούσκους ή τις Ελληνικές αποικίες στην Ιταλική χερσόνησο.
Ο Ταρκύνιος που επιχείρησε να αλλοιώσει δύο φορές τη Ρωμαϊκή συνέχεια και τους θεσμούς σε σχέση με την τιμοκρατική δημοκρατικότητά της, [7] και με απώτερο σκοπό να την κάνει κατά κάποιο τρόπο τυραννίδα ή βασιλεία, επινόησε τη διασκέδαση, την ψυχαγωγία και τον «άρτο και τα θεάματα», αλλά ο Ταρκύνιος δεν ήταν ακριβώς Ρωμαίος.

Υπό αυτή την έννοια, μέσα από τη διεύρυνση της ισχύος δομήθηκε, εξελικτικά, μια ελίτ που άρχισε η ίδια να αποσυνδέεται από την εργασία, αλλά διατηρούσε μια παράδοση εσωτερικής δημοκρατίας μέσα στο πλαίσιο της ελίτ –και όχι καθολικής δημοκρατίας– καθώς κι ένα αξιακό πρότυπο.

Αυτό το αξιακό πρότυπο θα το δούμε να επιδρά καταλυτικά και να απορροφά, σε έναν μεγάλο βαθμό, την πίεση της διαφθοράς που υπάρχει από τον πολιτισμένο βαρβαρισμό και, ακόμα, να λειτουργεί ως ένα Κορινθιακό ή ως το μεταγενέστερο Ελληνιστικό πρότυπο των Σελευκιδών. Αυτό το αξιακό πρότυπο εμφανίζεται στη Ρώμη από την εποχή του Ταρκύνιου και την εποχή της διαφθοράς και της παράνοιας στην συγκέντρωση εξουσίας στο πρόσωπο των ισχυρών ηγετών, οι οποίοι, στο τέλος, αναγορεύονται αυτοκράτορες – θεοί. Στο σώμα των πατρικίων και των συγκλητικών, παρότι ενυπάρχει το αξιακό σώμα, ενισχύεται σταδιακά η διαφθορά της εξουσίας, και αυτό αποκαλύπτεται με σαφήνεια από το δικαστικό σύστημα.

Το παραδοσιακό σύστημα το οποίο διαμεσολαβείται από τα υποκείμενα –με τους δικαστές ως τον ανθρώπινο παράγοντα με έναν σαμανιστικό και περσοναλιστικό τρόπο– γίνεται το βασικό πεδίο του αιτήματος εκδημοκρατισμού, μετά από τον σχετικό εκδημοκρατισμό της δημοτικής αρχής ή της νομοθετικής και εκτελεστικής εξουσίας.

Ο τρίτος πυλώνας – σε αυτήν την ανάδρομη η ανάδρομη προσέγγιση στην ιστορία, μετά τον Μοντεσκιέ– ήταν ο ελλειμματικός πυλώνας, καθώς παρέμενε καθηλωμένος σε μια παραδοσιακότητα και αποτελούσε μια περσοναλιστική προνομιακότητα.

ita map - Σόλων ΜΚΟ

Γι’ αυτόν τον λόγο, οι πληβείοι, στα μισά του 5^ου αιώνα π.Χ. όταν η Ρώμη, προκειμένου να αντιμετωπίσει κάποια εισβολή, αναγκάστηκε να τους στρατεύσει, στασίασαν και απαίτησαν ένα νέο πλαίσιο απονομής δικαιοσύνης. Συγκρότησαν επιτροπή που μελέτησε, αντέγραψε και προσάρμοσε στις δικές τους ανάγκες και αντιλήψεις τα ελληνικά πρότυπα δικαίου, με κυρίαρχο πρότυπο τη νομοθεσία του Σόλωνα.
Το κρίσιμο, όμως, σημείο είναι ότι, μετά από αυτόν τον εκδημοκρατισμό και από την πρότερη ανάδειξη μιας συμπολιτειακής ή συνομοσπονδιακής συνθήκης στην Ιταλική χερσόνησο, αναπτύσσεται μια κουλτούρα ομαδικότητας πόλεων-κρατών που έχει ως ηγετικό της πόλο την Ρώμη, δεδομένης της προφανούς αδυναμίας των Ετρούσκων και των Ελληνικών αποικιών πόλεων-κρατών για έναν συμμαχικό ρόλο, σε σχέση, μάλιστα, και με τους Καρχηδόνιους, με τους οποίους, όπως κσι οι Έλληνες, είχαν εισέλθει σε αντιδικία αρκετά πιο πριν.

Βλέπουμε, λοιπόν, μια αφετηρία στη Ρώμη που θυμίζει το αντίστοιχο προφίλ της απόλυτης στρατιωτικής αφοσίωσης του Ερρίκου Ε΄, του Βασιλιά των Άγγλων, πριν από τη μάχη των Αζενκούρ (1415). [8]

Διακρίνουμε, λοιπόν, λιτότητα, προσήλωση και αξιοποίηση των ευκαιριών με στρατηγική, σε αντίθεση με την υπεροπλία, την έπαρση και την στρατηγική ανοησία των ηγετών του Γαλλικού στρατού, που τελικά συνετρίβησαν. Πολλές φορές, η ιστορία, στο σύνολό της και σε μακρά διάρκεια, μπορεί να προσομοιωθεί με το βρεγμένο και λασπώδες έδαφος του Αζενκούρ, στο οποίο κάποιοι με τον βαρύ τους οπλισμό παγιδεύονται, μην υπολογίζοντας τα συγκριτικά πλεονεκτήματα του αντιπάλου (όπως η μεγαλύτερη εμβέλεια που παρείχαν τα τόξα των Άγγλων έναντι των Γάλλων), παρά τον αντίστροφο συνολικό συσχετισμό ισχύος. Εδώ ακριβώς ένα συγκριτικό πλεονέκτημα γίνεται μειονέκτημα.

Έτσι, το πλεονέκτημα του βαρέος οπλισμού των Γάλλων ιπποτών και ευγενών σε ένα στεγνό έδαφος μετατρέπεται σε μειονέκτημα μέσα στο λασπωμένο από τη βροχή πεδίο μάχης, απέναντι στον ελαφρύτερο οπλισμό και περιβολή των Άγγλων. Το τοπίο και το πεδίο αντέστρεψαν το συγκριτικό πλεονέκτημα σε μειονέκτημα.

Μαθήματα ήττας, βέβαια, πήραν και οι Ρωμαίοι. Χαρακτηριστικό παράδειγμα έπαρσης και επακόλουθης καταστροφής αποτελεί ο Μάρκος Λικίνιος Κράσσος, ο οποίος είχε νικήσει τον Σπάρτακο. Η άρνησή του να ακολουθήσει την έμπειρη γνώμη των συνεργατών του τόσο για τη σκοπιμότητα όσο και για τη στρατηγική του εναντίον των Πάρθων τον οδήγησε σε «μια από τις μεγαλύτερες καταστροφές που υπέστη η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία και στο να διαπράξει ένα από τα μεγαλύτερα στρατηγικά σφάλματα της ιστορίας», χάνοντας τελικά στη μάχη των Καρρών το 53 π.Χ. από τους Πάρθους. [9]

Αυτή η συμπεριφορά του Κράσσου είναι κατοπτρική ή αντεστραμμένη έναντι της μεθοδικότητας που επέδειξε απέναντι στο Σπάρτακο. Ήταν απότοκο της συσσώρευσης ισχύος και έπαρσης στο πρόσωπό του αυτό που τον κατέστησε ανόητο και χωρίς προβλεπτικότητα. Αυτό είναι το κατοπτρικό ψυχολογικό σύνδρομο, όπως θα το ονομάσουμε και θα το δούμε να λειτουργεί με τραγικά αποτελέσματα σε πολλές ισχυρές ιστορικές προσωπικότητες είτε σε κράτη.

Η ανηθικότητα και η ιδιοτέλεια της ισχύος αποδεικνύεται αρκετά ανόητη, καθώς αντλεί αδρανειακά την ισχύ της εξαιτίας της «τυφλότητας» των οπαδών του ηγέτη.

Αναφορές:
[1] Ζήσης Γιάννης, Η ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΣΤΗΝ ΕΙΔΙΚΕΥΜΕΝΗ ΑΓΝΟΙΑ, solon.org.gr
[2] «Η φράση ουαί τοις ηττημένοις είναι μια ιστορική λατινογενής φράση που κατά τον Τίτο Λίβιο (V, 48) λέχθηκε από τον αρχηγό των Γαλάτων Βριέννιο την στιγμή που μετά από αντιρρήσεις των Ρωμαίων για το σωστό βάρος χρυσού, που θα καταβάλλονταν ως λύτρα για την αποχώρηση των Γαλατών από την Ρώμη, έριξε το ξίφος του πάνω στη ζυγαριά αναφωνώντας Vae victis.
Η φράση αυτή χρησιμοποιείται μέχρι και σήμερα όταν ο ηττημένος βρίσκεται στη διάθεση του νικητή, ή επί καθημερινού βίου όταν κάποιος απολέσει αξίωμα ή θέση και βρίσκεται έρμαιος κατηγοριών», el.wikipedia.org
[3] Η μάχη των Καννών (216 π.Χ ) υπήρξε μια από τις μεγαλύτερες στρατιωτικές καταστροφές στην ιστορία. Σε αυτήν την μάχη συγκρούστηκαν οι Ρωμαίοι με το μεγαλύτερο στρατό που είχαν συγκεντρώσει ποτέ και οι Καρχηδόνιοι με στρατηγό τον Αννίβα με έναν μικρότερο αριθμητικά στρατό. Ποτέ μέχρι αυτή την μάχη δεν είχε ηττηθεί τόσο απόλυτα στρατός. Ο στρατός του Αννίβα έχασε μόλις 6.500 άνδρες ενώ από πλευράς των Ρωμαίων και των συμμάχων της από τους 80.000 έως 86.000 άνδρες μόνο οι 15000 έζησαν και αποφύγανε τη σφαγή ή την αιχμαλωσία. Η νίκη θεωρείται αποτέλεσμα της καλύτερης εφαρμογής του ελιγμού με διπλή υπερκέραση που έγινε ποτέ, με έναν στρατό μικρότερης δυνάμεως από του αντιπάλου του, el.wikipedia.org
[4] Σπάρτακος – el.wikipedia.org
[5] Παπινιανός Αιμίλιος (142 – 212 π.Χ), Ρωμαίος σπουδαίος νομοδιδάσκαλος, μετά το θάνατό του τον αναγνώρισε ο Μέγας Κωνσταντίνος με τον νόμο των Παραπομπών σύμφωνα με τον οποίο αν οι γνώμες γύρω από τους νόμους διίστανται τότε θα έπρεπε να υιοθετηθεί η άποψη του Παπινιανού. Έγραψε πολλά έργα μεταξύ των οποίων το Quaestiones (37 )Εκτελέστηκε από τον αυτοκράτορα Καρακάλλα όταν αρνήθηκε να προσφέρει νομική «κάλυψη» για την δολοφονία του αδελφού και πολιτικού του αντιπάλου Γέτα. LivePedia.gr
Ουλπιανός Δομίτιος, «Ρωμαίος νομοδιδάσκαλος (πέθανε το 228 μ.Χ.). Το 222 μ.Χ. εξορίστηκε από τον Ηλιογάβαλο, αλλά επέστρεψε στη Ρώμη τον ίδιο χρόνο, όταν ανέβηκε στον θρόνο ο φίλος του Αλέξανδρος Σεβήρος. Έγινε αρχηγός του πραιτορίου, προκάλεσε όμως το μίσος των πραιτοριανών, οι οποίοι και τον φόνευσαν. Ο Ουλπιανός υπήρξε φωτισμένος συγγραφέας και κύριος εκπρόσωπος της νομικής επιστήμης κατά το 2ο αι. Στον “Πανδέκτη” του Ιουστινιανού ο Ου. αντιπροσωπεύεται με 2462 χωρία, δηλ. περίπου το 1/3 όλης της ύλης. Από τα πολυάριθμα έργα του αναφέρουμε τα δύο σχόλια “Αd edictum” (81 βιβλία) και το σχόλιο “Αd Sabinum” (51 βιβλία)». LivePedia.gr
[6] Ο Πομπίλιος Νουμάς, υπήρξε ο πρώτος νομοθέτης και δεύτερος από τους επτά βασιλείς της Ρώμης πριν από την θέσπιση της δημοκρατίας. Πιθανολογείται ότι βασίλευσε από το 715 ως το 673 π.X. H πραγματική ζωή και το έργο του έχουν αναμειχθεί με μύθους.
Ίσως τα περισσότερα από τα επιτεύγματα που η παράδοση αποδίδει στον Νουμά να οφείλονται στη σταδιακή εξελικτική πορεία της Ρώμης. Ο Πλούταρχος τον περιλαμβάνει στους Βίους του. LivePedia.gr
[7] Τιμοκρατία (ουσιαστικό) [ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΑ: τιμή – κρατ (κράτος*) -ία]
1. στην αρχαιότητα το πολίτευμα κατά το οποίο η συμμετοχή των πολιτών στην εξουσία δεν εξαρτάται πλέον από την καταγωγή, δηλαδή την προέλευση από ευγενείς, αλλά καθορίζεται ανάλογα με το εισόδημα·
2. (συνεκδ.) η διαχείρηση και η διεύθυνση των κοινών που γινόταν από τους πολίτες που είχαν μεγάλη κτηματική περιουσία. LivePedia.gr
[8] Ο θρίαμβος του Αζενκούρ
«Οι πόλεμοι του κατά της Γαλλίας ήταν ένα σημαντικό καθήκον για τον ίδιο. Ως βασιλιάς εξεστράτευσε για πρώτη φορά κατά της Γαλλίας κυριεύοντας το φρούριο του Αρφλέρ (Σεπτέμβριος 1415), ωστόσο η πολιορκία του φρουρίου προκάλεσε την εξάντληση του στρατού του. Στη συνέχεια, ήταν έτοιμος να βαδίσει με τον στρατό του κατά της γαλλικής υπαίθρου με την πρόθεση να καταλάβει το Καλαί. Ήρθε αντιμέτωπος με τη γαλλική αντίσταση στο Αζενκούρ (Agincourt), όπου ο εξαντλημένος στρατός του λογικά δεν είχε καμιά τύχη απέναντι στους Γάλλους ιππότες. Οι Γάλλοι είχαν πικρή ανάμνηση από τους Άγγλους τοξότες στις μάχες του Κρεσύ και του Πουατιέ, βάζοντας δύο ομάδες του στρατού τους να καλύψει το μέτωπο στους τοξότες απέναντι στο κύριο τμήμα του Γαλλικού στρατού που θα πραγματοποιούσε την επίθεση στους Άγγλους. Αλλά οι Άγγλοι τοξότες παγίδευσαν τους Γάλλους πίσω από τους θάμνους όπου δεν μπορούσαν να τους δουν και τους αποδεκάτισαν με τα βέλη τους. Ταυτόχρονα, το έδαφος, γεμάτο βάλτους, δυσκόλεψε επικίνδυνα τα πράγματα για τους βαριά οπλισμένους Γάλλους ιππείς, πολλοί από τους οποίους πνίγηκαν στον βούρκο, ενώ τους υπόλοιπους αποδεκάτισαν οι Άγγλοι που είχαν άλλον έναν περήφανο θρίαμβο στις (25 Οκτωβρίου 1415). Για άλλη μια φορά, από την εποχή του Εδουάρδου, του μαύρου πρίγκηπα, ήταν η τρίτη φορά, μετά το Κρεσύ και το Πουατιέ, όπου οι σαφώς ασθενέστεροι Άγγλοι συντρίβουν τους Γάλλους που υπερτερούν σε όλα τα επίπεδα, προπαντός σε αριθμό και σε όπλα.
[9] «Η μάχη των Καρρών πραγματοποιήθηκε το 53 π.Χ. ανάμεσα στους Ρωμαίους του Μάρκου Λικίνιου Κράσσου και τους Πάρθους του Σουρένα στις Κάρρες (σημερινή Χαράν της Τουρκίας) της Μεσοποταμίας.
Την άνοιξη του 56 π.Χ. η Πρώτη Τριανδρία (Ιούλιος Καίσαρας, Πομπήιος και Κράσος) μοίρασαν την εξουσία της Ρωμαϊκής Δημοκρατίας, με τον Πομπήιο και τον Κράσσο να έχουν την ίδια εξουσία με τον Καίσαρα. Ο Κράσσος τότε θέλησε να πολεμήσει τους Πάρθους, βαδίζοντας στη Συρία. Η απόφαση του Κράσσου για πόλεμο με τους Πάρθους αποδοκιμάστηκε. Τελικώς, τον επόμενο χρόνο (54 π.Χ.), αναχώρησε για τη Συρία και τον επισκέφτηκε ο γιος του, Πόπλιος Κράσσος, έχοντας μαζί του 1.000 Κέλτες ιππείς. Ο Μάρκος Λικίνιος Κράσσος συγκέντρωσε με τη βοήθεια του Αρταβάσδη, βασιλιά της Αρμενίας, 35.000 λεγεωνάριους, 4.000 ιππείς και 4.000 ελαφρούς πεζούς. Όμως, διέπραξε τεράστιο σφάλμα. Αντί να προχωρήσει στη χώρα του Αρταβάσδη όπως τον είχε συμβουλέψει ο ίδιος για να αποφύγει την έρημο, ο Κράσσος κίνησε το στρατό του μέσα στην έρημο. Ο Ορόδης Β΄ , ο βασιλιάς των Πάρθων, έστειλε για την τιμωρία των Αρμένιων τον Σουρένα με μικρό τμήμα τοξοτών και ιππέων για την ανίχνευση των Ρωμαίων. Συνολικά, οι Πάρθοι διέθεταν 10.000 ιππείς, από τους οποίος οι 9.000 διέθεταν και τόξο και οι άλλοι 1.000 ήταν κατάφρακτοι. Μετά από εξαντλητική πορεία στην έρημο, οι Ρωμαίοι έφτασαν στο Βαλισσό ποταμό, el.wikipedia.org
Οι άνδρες είχαν κουραστεί και οι αξιωματικοί πρότειναν την κατασκευή στρατοπέδου και ανάπαυση των ανδρών. Ο Πόπλιος Κράσσος, όμως, ο γιος του Μάρκου Λικίνιου Κράσσου, ήθελε να πολεμήσει και ο πατέρας του επηρεασμένος συμφώνησε και συνέχισαν την πορεία τους. Οι δύο στρατοί συναντήθηκαν στις Κάρρες το 53 π.Χ.. Ο Μάρκος Λικίνιος Κράσσος παρέταξε τις λεγεώνες του σε σχήμα τετραγώνου. Έτσι ήταν φυλαγμένοι από τους τοξότες, αλλά διέτρεχαν κίνδυνο περικύκλωσης. Γι’ αυτό, ο Πόπλιος Κράσσος επιτέθηκε με τους Κέλτες ιππείς του, με 4.000 πεζούς και με μια βοήθεια 500 τοξοτών. Οι Πάρθοι του Σουρένα όμως τους παρέσυραν υποχωρώντας. Οι Κέλτες και οι Ρωμαίοι πολέμησαν γενναία και κυκλώθηκαν.
Από τους Ρωμαίους του Πόπλιου Κράσσου επέζησαν μόνο 500. Ο ίδιος ο Πόπλιος Κράσσος σκοτώθηκε και το κεφάλι του οι Πάρθοι το τοποθέτησαν σε λόγχη και το έδειχναν στους Ρωμαίους. Ακόμη διέλυσαν τις λεγεώνες και πήραν τους αετούς των λεγεώνων για λάφυρα. Η μάχη των Καρρών θεωρείται μια από τις μεγαλύτερες καταστροφές της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και ένα από τα μεγαλύτερα στρατηγικά σφάλματα της ιστορίας».