ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ

koinoniki oikonomia a - Σόλων ΜΚΟ
image_pdfimage_print
koinoniki oikonomia a - Σόλων ΜΚΟ1α. Κοινωνική Επιχείρηση Ορισμός & παραδείγματα

Η σύγχρονη δομή της οικονομίας περιλαμβάνει:
1. τον δημόσιο τομέα ο οποίος υποστηρίζει θεσμικά με υποδομές και επενδύσεις την οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη, 
2. περιλαμβάνει την ιδιωτική οικονομία, τον ιδιωτικό τομέα που λειτουργεί στα πλαίσια της αγοράς, 
3. περιλαμβάνει όμως και την κοινωνική οικονομία, τον κοινωνικό τομέα.
Η κοινωνική οικονομία, λειτουργεί μέσα από την δυνατότητα που υπάρχει για συλλογικά συστήματα, για εθελοντικές δράσεις, για κοινωνικές επιχειρήσεις και για δράσεις που δεν λειτουργούν κερδοσκοπικά, αλλά αποδίδουν οικονομικά διαρθρωτικά, αποδίδουν σε πεδίο κοινωνικό αλλά και οικονομικό.

        Η κοινωνική οικονομία διαθέτει ευρύτερη προσαρμοστικότητα και αμεσότητα, με μεγάλη κοινωνική αποδοχή. Οι κοινωνικές επιχειρήσεις αναπτύσσονται σε τομείς κυρίως χαμηλής ανταγωνιστικότητας και κοινωνικού συγκριτικού πλεονεκτήματος, όπου η διαφοροποίηση των προϊόντων και των υπηρεσιών και η διασύνδεση προσφοράς και ζήτησης είναι πλέον ευχερείς μέσα από τον εθελοντισμό και την κοινωνική επικουρικότητα.

1β. Τα θεμέλια της κοινωνικής οικονομίας

        Η κοινωνική οικονομία, αναπτύσσεται στο πλαίσιο της τοπικής ταυτότητας των κοινωνιών και συνδέεται με τα βαθύτερα ενδιαφέροντα και τις βαθύτερες ανάγκες τους. Το θεμέλιο της κοινωνικής οικονομίας, είναι οι ανθρώπινοι πόροι, το ανθρώπινο κεφάλαιο και ο κοινωνικός χαρακτήρας της ανάπτυξης, η κοινωνική ζήτηση και η κοινωνική προσφορά. Έτσι λοιπόν η κοινωνική οικονομία, συνδέεται στενά με τις τρεις κατηγορίες δεξιοτήτων του ανθρώπινου δυναμικού, με τις κοινωνικές δεξιότητες, τις περιβαλλοντικές και τις πολιτιστικές. Το πεδίο του περιβάλλοντος εμφανίζεται ως ένα πεδίο κοινωνικής ζήτησης και συνθέτει τον πολιτισμό με την κοινωνική συνοχή.
         Οι δεξιότητες αυτές θεωρούνται στην σύγχρονη συστημική θεωρία της διοίκησης ως ο ακρογωνιαίος λίθος για την κοινωνική, περιβαλλοντική και πολιτιστική καινοτομία που παίζει καθοριστικό ρόλο για τη διαμόρφωση όρων βιώσιμης ανάπτυξης μέσα από την δυναμική των αλληλεπιδράσεων, του ιδιωτικού, του κοινωνικού και του δημόσιου τομέα.

        Η κοινωνική οικονομία και κοινωνική επιχειρηματικότητα, χρειάζεται και στο εσωτερικό της τη δυναμική της καινοτομίας που μεθοδεύεται συστημικά και που οδηγεί τις τοπικές κοινωνίες σε υψηλούς δείκτες κοινωνικής συνοχής και βιώσιμης ανάπτυξης. Ο ρόλος της κοινωνικής οικονομίας είναι ένας ρόλος θετικών εξωτερικών επιδράσεων για όλους τους παραγωγικούς τομείς, για τις κοινωνικές επιδράσεις της οικονομικής ανάπτυξης και για την διαμόρφωση ακόμη και των οικονομιών κλίμακας για την βιώσιμη ανάπτυξη.
         Μέσα στα πλαίσια αυτά, η κοινωνική οικονομία λειτουργεί σαν αναδυόμενη οικονομία, σαν εναλλακτική επίσης οικονομία, που διαμορφώνει συνθήκες ευρύτερης μόχλευσης δυνατοτήτων και ευκαιριών.

1γ. Τα σενάρια ανάπτυξης της κοινωνικής οικονομίας και της κοινωνικής επιχειρηματικότητας

         Πέντε είναι τα βασικά σενάρια για την ανάπτυξη της κοινωνικής οικονομίας και την δημιουργία των κοινωνικών επιχειρήσεων. Μερικά από τα σενάρια αυτά είναι πιο ισχυρά και άλλα πιο ασθενή. Θα προτάξουμε εδώ, τα πιο ισχυρά σενάρια με βάση την εμπειρία στον Ελληνικό χώρο.

1
ο. Το ισχυρότερο σενάριο για την ανάπτυξη της κοινωνικής επιχειρηματικότητας και της κοινωνικής οικονομίας, προβλέπει έναν ισχυρό ρόλο στην αυτοδιοίκηση μέσα από ευρωπαϊκά προγράμματα, ή προγράμματα Εθνικά μερικώς ή ολικώς χρηματοδοτούμενα, συνυφασμένα με τα πεδία ευθύνης της αυτοδιοίκησης. Στο σενάριο αυτό προβλέπεται βέβαια και η δυνατότητα ένταξης οργάνωσης εθελοντών, σε δράσεις δημοτικής μορφής κοινωνικής επιχείρησης. Το σενάριο αυτό δεν αποκλείει την δυνατότητα να διαμορφωθούν ιδιαίτερες προοπτικές αν οι αυτοδιοικητικοί σχεδιασμοί αποτελέσουν ένα επιτυχημένο πείραμα.

2ο 
Το δεύτερο ισχυρό σενάριο της ανάπτυξης της κοινωνικής οικονομίας και της κοινωνικής επιχειρηματικότητας, έχει ως επίκεντρο τα συλλογικά νομικά πρόσωπα του ιδιωτικού τομέα όπως ο ΣΕΒ διάφορες κλαδικές ενώσεις. Σε αυτή την περίπτωση πολλά εξαρτώνται από την ανάπτυξη του ενδιαφέροντος και της ευθύνης σε αυτά τα συλλογικά νομικά πρόσωπα που εκπροσωπούν συλλογικά ομάδες του ιδιωτικού τομέα. Σε αυτή την περίπτωση είναι ιδιαίτερη η εμπλοκή του περιβαλλοντικού τομέα της κοινωνικής οικονομίας, καθώς τα μοντέλα της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης, συνδέονται όχι μόνο με την κοινωνική συνοχή αλλά και με την περιβαλλοντική συνέπεια και πολιτική των επιχειρήσεων, τόσο σε σχέση με τα συστήματα περιβαλλοντικής διαχείρισης όπως επίσης και με πολιτικές που συνδέονται με τους καταναλωτές και την ανάπτυξη συστημάτων κοινωνικής συνοχής σε τομείς και κλάδους επιχειρήσεων.
Αντίστοιχα και στην περίπτωση της αυτοδιοίκησης, υπάρχει ένας ισχυρός ρόλος της αυτοδιοίκησης σε σχέση με το περιβάλλον και μια ευθύνη που συνέχεια βαίνει αυξανόμενη. Έτσι η αυτοδιοίκηση, εμπλέκεται και με την περιβαλλοντική επιχειρηματικότητα η οποία λειτουργεί σαν ένα πεδίο δυναμικής για την τοπική ανάπτυξη. Στην περιβαλλοντική αυτή επιχειρηματικότητα, συμπεριλαμβάνεται βέβαια και ο τομέας του πολιτισμού και της διαχείρισης της πολιτιστικής κληρονομιάς.

3ο 
Το τρίτο ισχυρό σενάριο βρίσκεται στην δημιουργία συνεταιρισμών βιοτεχνικών και εμπορικών, κοινωνικών ομάδων, που μπορεί να βρίσκονται σε συνθήκες αποκλεισμού ή που έχουν ειδικά ενδιαφέροντα. Αυτή η μορφή είναι ιδιαίτερα πετυχημένη σε κάποιες περιπτώσεις, όταν μάλιστα έχει λειτουργήσει σε ένα μάκρος χρόνου η κοινωνική επιχείρηση και καταξιωθεί έτσι μέσα στον ιστό της ανάπτυξης και της κοινωνίας.
Αυτά είναι τα ισχυρά σενάρια ανάπτυξης της κοινωνικής επιχείρησης και της κοινωνικής οικονομίας, καθώς διαρθρώνεται γύρω από ένα κέντρο λήψης αποφάσεων και το κέντρο αυτό δεν διαχωρίζεται, δεν διαφοροποιείται από το κέντρο διοικητικής ευθύνης.

4ο
 Αυτό δεν συμβαίνει στην τέταρτη περίπτωση που αποτελεί ένα ασθενές σενάριο, αν και θα μπορούσε να είναι το ισχυρότερο, στην περίπτωση δηλαδή του μικτού σχήματος όπου μπορεί η αυτοδιοίκηση, ο συλλογικός φορέας ή εταιρεία που λειτουργεί με όρους ιδιωτικής επιχείρησης ή ο συνεταιρισμός ο βιοτεχνικός και ο εμπορικός, ή ένα επιστημονικό ίδρυμα, ή η επιστημονική ένωση όπως και μια ΜΚΟ, να συμπράξουν και να διαμορφώσουν έτσι ένα ευρύτερης δυναμικής και εμβέλειας σχήμα. Σε αυτή την περίπτωση όμως θα πρέπει να υπάρχει η κουλτούρα της ομαδικότητας, της συνεργασίας και της αμοιβαιότητας μέσα στην ανάπτυξη της κοινωνικής επιχειρηματικότητας ώστε να ξεπεραστούν οι διοικητικές αδυναμίες ενός πολυμερούς και πολυποίκιλου εταιρικού σχήματος.

5ο 
Το πέμπτο σενάριο, παρότι έχει χαρακτήρα διοικητικά ομοιογενή, είναι επίσης ασθενές για διαφορετικούς λόγους. Είναι το σενάριο όπου η κοινωνική οικονομία και η κοινωνική επιχειρηματικότητα, αναπτύσσεται με επίκεντρο τις ΜΚΟ. Σε κάθε περίπτωση όπως και σε αυτή, μπορούν να συμπράξουν πολλοί ομοειδείς φορείς. Το πρόβλημα που αντιμετωπίζεται με τις ΜΚΟ είναι συνυφασμένο με τον μικρό κύκλο εργασιών τους την μειωμένη δυνατότητα άντλησης πόρων και την έλλειψη υποδομών, ειδικά μιλώντας για τον ελλαδικό χώρο. Ο ερασιτεχνισμός αποτελεί επίσης ένα πρόβλημα και η έλλειψη οργάνωσης του εθελοντισμού.
Ο εθελοντισμός, πρέπει να είναι ένα πεδίο συμμετοχής πολλών ανθρώπων ώστε να επιμερίζεται το φορτίο λειτουργικής ανάπτυξης της μη κυβερνητικής εθελοντικής δράσης ευρύτερα μέσα στο σύνολο.

1δ. Τα βασικά προβλήματα της κοινωνικής οικονομίας

     Τα προβλήματα της κοινωνικής επιχειρηματικότητας σε σχέση με το περιβάλλον.
1ο Το πρώτο βασικό πρόβλημα για την κοινωνική οικονομία και την κοινωνική επιχειρηματικότητα, είναι η απουσία υποδομών και πόρων, η ανεπάρκεια καλύτερα, καθώς αποτελεί έναν αποθαρρυντικό παράγοντα για την περαιτέρω ανάπτυξη του εθελοντισμού των δράσεων των ΜΚΟ, αλλά και της κοινωνικής επιχειρηματικότητας όλων των πιθανών εταίρων στις δράσεις της κοινωνικής οικονομίας.
2ο Το δεύτερο ζήτημα ή πρόβλημα εντοπίζεται στην ανεπάρκεια των δικτυώσεων. Η ανεπάρκεια αυτή λειτουργεί και στην κοινωνία της πληροφορίας, αλλά είναι ακόμη πιο εμφανής στην λειτουργία μέσα στην κοινωνία από πλευράς της κοινωνικής οικονομίας και των φορέων της.
3ο Τέλος το τρίτο μεγάλο πρόβλημα για την ανάπτυξη της κοινωνικής οικονομίας, είναι εστιασμένο στην απουσία της επιχειρησιακής δυναμικής και στην αναντιστοιχία λειτουργικού κόστους των κοινωνικών ομάδων σε σχέση με το παραγόμενο έργο.
         Ένα μέρος από τα προβλήματα αυτά είναι εξωγενή, προέρχονται από το οικονομικό και το θεσμικό περιβάλλον μέσα στο οποίο λειτουργεί η κοινωνική οικονομία. Άλλα προέρχονται επίσης μέσα από το πολιτιστικό περιβάλλον, όπως για παράδειγμα στον τομέα της βαριάς αισθητικής βλάβης ή άλλης μορφής του περιβάλλοντος από τους καταναλωτές των προϊόντων και τους χρήστες των φυσικών πόρων, μια νοοτροπία που είναι ιδιαίτερα προβληματική στη χώρα μας.

        Τα προβλήματα αυτά απογοητεύουν κάθε ρεαλιστική απόπειρα αντιμετώπισής τους δεδομένων των συνθηκών. Παράλληλα ένα άλλο μέρος των προβλημάτων είναι ενδογενή, δημιουργούνται δηλαδή μέσα από τις ίδιες τις δομές και το δυναμικό της κοινωνικής οικονομίας και επιχειρηματικότητας, που παραμένει σε ένα μεγάλο βαθμό καθηλωμένη και υπανάπτυκτη μέσα από την αδυναμία διαμόρφωσης ενός ομαδικού πνεύματος εθελοντικής προσφοράς και οργάνωσης και μέσα από την έλλειψη δεξιοτήτων για την πραγματοποίηση κοινωνικών αποστολών για την διαχείριση του περιβάλλοντος και την ποιότητά του, για την κοινωνική συνοχή και τον πολιτισμό. 

1ε. Ο ρόλος των ΜΚΟ

         Ο ρόλος των ΜΚΟ, είναι ιδιαίτερα καθοριστικός παρά το μικρό ποσοστό συμμετοχής τους στον οικονομικό κύκλο εργασιών της κοινωνικής οικονομίας, καθώς αυτές αποτελούν πηγές ιδεών και εισαγωγής καινοτομίας μαζί με την ένταση του εθελοντισμού, του ενδιαφέροντος και της ευαισθησίας, που διαμορφώνουν ευρύτερους κοινωνικούς όρους για την ανάπτυξη του κοινωνικού τομέα.
Ανάπτυξη κοινωνικών πόρων για την κοινωνική οικονομία. 

        Η δημιουργία ενός συστήματος ανάπτυξης κοινωνικών πόρων για την κοινωνική οικονομία, είναι ιδιαίτερα σημαντική για την ενθάρρυνση του εθελοντισμού και των κοινωνικών επιχειρηματικών δράσεων. Αυτοί οι κοινωνικοί πόροι καθώς μπορούν να βοηθήσουν για την ίδρυση νέων κοινωνικών επιχειρηματικών μονάδων και για την διεύρυνση των δράσεων των εθελοντών.

        Ο τομέας του περιβάλλοντος μέσα από μια διαδικασία τοπικής και πολυμερούς συναίνεσης στη λήψη των αποφάσεων μπορεί να προσφέρει την αφετηρία για την δημιουργία ενός ταμείου κοινωνικής οικονομίας και επιχειρηματικότητας, μέσα από το υφιστάμενο νομικό καθεστώς. Σε αυτό μπορούν να αποφασίσουν οι οργανισμοί της τοπικής αυτοδιοίκησης, συλλογικά νομικά πρόσωπα του ιδιωτικού τομέα που εκπροσωπούν τομείς επιχειρήσεων και άλλοι παράγοντες που δραστηριοποιούνται στην κοινωνική οικονομία. Μπορούν να συμμετάσχουν στην δημιουργία αυτού του ταμείου, μέσα από τους ρυθμιστικούς και ανταποδοτικούς πόρους της διακυβέρνησης, έτσι ώστε να αναπτυχθούν αποδοτικότερες ενέργειες και ισχυρή δυναμική μεταξύ των πολιτικών παραγόντων, των επιχειρηματικών και των κοινωνικών εταίρων. 
         Σημαντικό ρόλο επίσης, για την δημιουργία πόρων για την κοινωνική οικονομία, θα παίξει η ανάπτυξη συστημάτων εταιρικής κοινωνικής ευθύνης όπως επίσης και άλλων συστημάτων εθελοντικής συνεργασίας. Η κοινωνική οικονομία όμως μπορεί να υποστηριχθεί και από άλλους πόρους, μέσα από την συνεργασία της, με αρμόδιους φορείς όπως οι φορείς της κατάρτισης, τα κέντρα προώθησης απασχόλησης, τα κέντρα υποδοχής επιχειρηματικότητας, τα κέντρα διασύνδεσης και τα κέντρα επιχειρηματικής και τεχνολογικής ανάπτυξης ή ακόμη Ο.Α.Ε.Δ, και οι ανάλογοι φορείς στον αγροτικό τον εργατικό και εργοδοτικό τομέα κοκ.


25 Ιουλίου 2008

 

Σχετικά άρθρα