ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ, ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗ & ΠΟΛΙΤΙΚΗ

ΔΙΑΣΚΕΨΗ ΡΙΟ 2012: ΑΠΟΤΥΧΗΜΕΝΗ ΠΡΙΝ ΚΑΝ ΞΕΚΙΝΗΣΕΙ

RiodJ - Σόλων ΜΚΟ
image_pdfimage_print

RiodJ - Σόλων ΜΚΟΗ οικονομική κρίση αποτελεί το σημαντικότερο πρόσχημα ηγετών και κυβερνήσεων για την αδιαφορία που επικρατεί ενόψει της περιβαλλοντικής Διάσκεψης του Ρίο ντε Τζανέιρο στη Βραζιλία τον επόμενο μήνα. 

Αδιαφορία που «προκαλείται» από τα εταιρικά συμφέροντα, τα οποία σε καμία περίπτωση δεν θα ήθελαν να δουν να προκύπτει από τη Διάσκεψη οποιαδήποτε δεσμευτική απόφαση για την περιβαλλοντική διακυβέρνηση σε παγκόσμιο επίπεδο.


Τέτοιος «κίνδυνος» φαίνεται να έχει αποφευχθεί πάντως για την οικονομία των αγορών. Οι προσδοκίες για τη Διάσκεψη για την Αειφόρο Ανάπτυξη  (UNCSD) του 2012 στο Ρίο, είκοσι χρόνια μετά την ιστορική Διάσκεψη του 1992 στην ίδια πόλη, είναι εξαιρετικά χαμηλές.

Η Διάσκεψη του 1992 μπορεί να ήταν η μεγαλύτερη συγκέντρωση ηγετών όλων των εποχών και να εισήγαγε στη διπλωματική γλώσσα την έννοια της «αειφορίας» αλλά η δεύτερη, είκοσι χρόνια μετά, φαίνεται να βαδίζει προς ιστορική αποτυχία: το καλύτερο δυνατό σενάριο προβλέπει την υπόσχεση των συμμετεχόντων ότι θα εκπληρώσουν κάποιους ελάχιστους βασικούς στόχους και όρια. Το διαρρέων από τον Ιανουάριο έγγραφο προβλέπει 10 σημεία στα οποία θα κληθούν να συμφωνήσουν, “εθελοντικώς” βέβαια, τα κράτη για την “οικοδόμηση πράσινων οικονομιών”.

Το χάσμα μεταξύ των μεγαλύτερων μολυντών του κόσμου μοιάζει να μεγαλώνει παρασύροντας δεκάδες κράτη ανά τον πλανήτη στη μία ή την άλλη πλευρά.

Χαρακτηριστικό του συνεχώς εντεινόμενου αδιεξόδου στην περιβαλλοντική διπλωματία, είναι το γεγονός ότι πλέον οι συμμετέχοντες διαφωνούν ακόμα και στον ορισμό “ανεπτυγμένου” και “αναπτυσσόμενου” κράτους. Η διαφοροποίηση στην κατηγοριοποίηση αυτή, αναμένεται να αποτελέσει το νέο πλήγμα σε μια διπλωματική διαμάχη στην οποία ούτως ή άλλως κανείς δεν ήθελε να δώσει μια λύση.

Η περιβαλλοντική διπλωματία σε παγκόσμιο επίπεδο γνώριζε μέχρι τώρα δύο κυρίως αντιμαχόμενα μέρη:
τα “ανεπτυγμένα” κράτη που θεωρούνταν ως οι ιστορικοί υπεύθυνοι για τη δημιουργία του φαινομένου της κλιματικής αλλαγής, αλλά αρνούνταν επιμόνως να προβούν στην υιοθέτηση δεσμεύσεων σε παγκόσμια κλίμακα, και 
τα “αναπτυσσόμενα” κράτη, τα οποία θεωρούσαν ότι για να αποκτήσουν μία “θέση στον ήλιο” της παγκόσμιας οικονομίας, θα πρέπει να βοηθηθούν από τα “ανεπτυγμένα” και να μην δεσμευτούν αντιστοίχως σε υποχρεωτικές μειώσεις εκπομπών ρύπων.

Οι κύριοι “παίκτες” σε αυτό το διπλωματικό παιχνίδι ήταν και είναι οι δύο μεγαλύτεροι μολυντές του κόσμου, Η.Π.Α. και Κίνα, υπεύθυνοι συνολικά για το 45% περίπου των εκπεμπόμενων ρύπων και βασικοί δημιουργοί του αδιεξόδου σε όλες τις περιβαλλοντικές συνομιλίες των τελευταίων ετών.

Όπως όμως προέκυψε από τις συνομιλίες της Βόννης τις προηγούμενες δύο εβδομάδες, το πρόβλημα επεκτείνεται πλέον και στον ορισμό αναπτυσσόμενου και ανεπτυγμένου. Γιατί όταν και αν υπάρξει κάποιο είδος βοήθειας αυτό θα είναι –θεωρητικά πάντα- από τα ανεπτυγμένα προς τα αναπτυσσόμενα κράτη.

Έτσι, στη Βόννη, στις προπαρασκευαστικές του Ρίο συνομιλίες που έληξαν την προηγούμενη Παρασκευή,  η διπλωματική αποστολή των Η.Π.Α. για παράδειγμα, έφερε ως επιχείρημα ότι κράτη σαν το Κατάρ και τη Σιγκαπούρη, έχοντας πια μεγαλύτερο κατά κεφαλή εισόδημα από τον μέσο πολίτη των Η.Π.Α, θα πρέπει πλέον να αναλάβουν παρόμοιες ή και μεγαλύτερες δεσμεύσεις (βλ. χρηματοδότηση, αφού δεσμεύσεις δεν θα αναλάβει κανείς) ακόμα και από την Ουάσινγκτον!

Από την άλλη πλευρά η Κίνα, συνέχισε να δικαιολογεί την ανεξέλεγκτη άνοδο των εκπομπών ρύπων της, πίσω από το «άρμα» των αναπτυσσόμενων κρατών, των οποίων ηγείται, και των σταθερών αξιώσεων για κάποιο είδος «αποζημίωσης», οικονομικής και πολιτικής, που οφείλουν τα πλούσια δυτικά κράτη στις φτωχές χώρες. Ακόμα και έτσι να είναι όμως, η Κίνα πίσω από αυτή την αδιαλλαξία, απλώς προσπαθεί να δικαιολογήσει το 25% των παγκόσμιων εκπομπών ρύπων για το οποίο είναι πλέον υπεύθυνη.

Όλοι αυτοί οι ελιγμοί βέβαια περί χαρακτηρισμών, δεν προσφέρουν τίποτα παραπάνω από το να εξυπηρετούν την προσπάθεια κυβερνήσεων και εταιριών εναντίον οποιασδήποτε επιβολής περιβαλλοντικών περιορισμών και κανόνων. Η οικονομική κρίση των τελευταίων ετών αποτελεί άλλωστε και το μεγαλύτερο άλλοθι για την αποφυγή υιοθέτησης οποιωνδήποτε δεσμευτικών μέτρων, αφού οι περισσότερες κυβερνήσεις τηρούν ως «ευαγγέλιο» την παντελώς αστήρικτη περιβαλλοντικά και οικονομικά νεοφιλελεύθερη άποψη, ότι οι περιβαλλοντικές δεσμεύσεις βλάπτουν την οικονομική «ανάπτυξη». [1]

Σε μία περίπτωση ενδεικτική της κατάστασης, η Πρόεδρος της οικοδέσποινας χώρας Βραζιλίας, Ντίλμα Ρούσσεφ, έθεσε τελευταία στιγμή βέτο σε 12 άρθρα του νέου Δασικού Κώδικα της χώρας ο οποίος αποτελεί μνημείο ατιμωρησίας και περιβαλλοντικής καταστροφής. Παρά το βέτο της Ρούσσεφ, ο Κώδικας αναμένεται να ψηφιστεί με κάποιες μικρές τροποποιήσεις, αφού η επιρροή των αγροτικο-βιοτεχνικών λόμπι του Αμαζονίου, μετρά πολύ περισσότερο για την κυβέρνηση από το 80% των πολιτών της χώρας που εκφράζουν την πλήρη αντίθεσή τους στο νέο Κώδικα. [2]

Αρκετοί ηγέτες, με πρώτο –μέχρι στιγμής- τον Μπαράκ Ομπάμα, μάλλον δεν θα υποστούν καν… την αγγαρεία να παραβρεθούν στο Ρίο. Αξίζει να σημειωθεί ότι στην προεκλογική περίοδο που διανύουν οι Η.Π.Α., ο Ομπάμα θεωρείται από τους Ρεπουμπλικάνους αλλά και από μερίδα Δημοκρατικών μέγας υποστηρικτής του περιβάλλοντος και “άρα εχθρός της ελεύθερης αγοράς που θα δημιουργήσει θέσεις εργασίας”…

Δύσκολα προεξοφλείται μία Διάσκεψη αποτυχημένη πριν καν ξεκινήσει, αλλά ενόψει της Διάσκεψης του Ιουνίου, κάποιοι από τους βασικότερους συμμετέχοντες πέτυχαν αυτό που ήθελαν μήνες πριν…

Όπως και στις προηγούμενες μεγάλες Διασκέψεις για το κλίμα (Κοπεγχάγη, Κανκούν, Ντέρμπαν, κτλ.) είναι παράλογα αισιόδοξο να αναμένεται μια υπεύθυνη στάση από μία Διάσκεψη στην οποία η συντριπτική πλειοψηφία των παρευρισκομένων θα εξυπηρετεί εταιρικά συμφέροντα κάθε είδους, είτε έμμεσα (πολιτικοί φορείς) είτε άμεσα (εκπρόσωποι εταιριών).

[1] Σχετικά με τη παράλληλη σχέση οικονομίας-περιβάλλοντος στην περίοδο της οικονομικής κρίσης αλλά και μελλοντικές προβλέψεις, βλ. 
“Η άμεση αλληλεξάρτηση οικονομικής ανάπτυξης, ανισοτήτων και περιβάλλοντος”, 31 Ιανουαρίου 2012, 
“Δείκτης Eco2: Μία νέα εικόνα για τα κράτη του κόσμου στο μέλλον…”
, 21 Φεβρουαρίου 2012
[2] 
Ο νέος Δασικός Κώδικας επιτρέπει την αποψίλωση περιοχών που μέχρι τώρα θεωρούταν προστατευόμενες, ενώ παράσχει σε πάρα πολλές περιπτώσεις αμνηστία στους πανίσχυρους μεγαλογαιοκτήμονες και αγροτικές εταιρίες στη χώρα για μία σειρά εγκλημάτων, που ξεκινά από την περιβαλλοντική καταστροφή και υποβάθμιση τεράστιων περιοχών και φτάνει μέχρι την απρόσκοπτη λειτουργία παραστρατιωτικών ομάδων εναντίον αγροτών και ακτιβιστών σε ολόκληρη τη βραζιλιάνικη επικράτεια.  Ο ίδιος ο Κώδικας μάλιστα θεωρείται αποτέλεσμα της επιρροής των λόμπι των αγροτικών εταιριών στην κυβέρνηση. Για λεπτομέρειες  βλ. “Βραζιλία: Ένας δασικός κώδικας που σέβεται τα κέρδη”, 31 Μαΐου 2011,

Φωτό: Επίσημη ιστοσελίδα Διάσκεψης

Άρης Καπαράκης
Συνεργάτης της ΜΚΟ Σόλων
aris@solon.org.gr

29 Μαΐου 2012

Σχετικά άρθρα