Εισήγηση του Διευθυντή του Ενεργειακού Γραφείου Αιγαίου Ηλία Ευθυμιόπουλου
Ο Ηλίας Ευθυμιόπουλος, Γενικός Διευθυντής του Ενεργειακού Γραφείου Αιγαίου αναφέρει σε εισήγησή του στα πλαίσια της ημερίδας “Προώθηση Τεχνολογιών Αφαλάτωσης με Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας για Αειφόρο Ανάπτυξη” τα περιβαλλοντικά και οικονομικά πλεονεκτήματα που συνεπάγεται η ανάπτυξη μονάδων αφαλάτωσης με ανανεώσιμες πηγές ενέργειας κυρίως στη νησιωτική Ελλάδα.
Επιπλέον ο κ. Ευθυμιόπουλος στην πολύ ενδιαφέρουσα εισήγησή του, αναφέρεται στα εμπόδια που υπάρχουν στη χώρα μαςγια την ανάπτυξη τέτοιων εγκαταστάσεων και τα οποία επεκτείνονται από παραλείψεις ή ασάφειες στην υπάρχουσα νομοθεσία, μέχρι τη γραφειοκρατία, την έλλειψη σχεδιασμού και έρευνας, αλλά και τα συμφέροντα που η σημερινή κατάσταση εξυπηρετεί.
Ο κ. Ευθυμιόπουλος αναφέρει τα προβλήματα που υπάρχουν στην Ελλάδα όσον αφορά στην παραγωγή αλλά και την κατανάλωση του νερού, καθώς και την εμβρυακή κατάσταση στην οποία βρίσκεται η διαδικασία της αφαλάτωσης.
Επιπλέον, γραφειοκρατικά προβλήματα και προβλήματα οργάνωσης έχουν ως αποτέλεσμα να μην αναπτύσσονται μονάδες αφαλάτωσης ή ακόμα και να μην χρησιμοποιούνται οι εδώ και χρόνια δημιουργηθείσες. Προφανώς όμως είναι η ίδια ή «αγορά» που δεν «ευνοεί» την ανάπτυξη μονάδων αφαλάτωσης στη χώρα.
Το πρόβλημα νερού είναι πολύ μεγαλύτερο στα νησιά όχι μόνο λόγω στενότητας των υδάτινων πόρων αλλά και εξαιτίας της ποιότητάς τους. Στην Ελλάδα καταναλώνονται ετησίως 1,5 δις λίτρα νερού σε εμφιαλωμένη μορφή. Μεγάλο μέρος της συνεχώς αυξανόμενης αυτής κατανάλωσης γίνεται στα νησιά και τις τουριστικές περιοχές, με επιπτώσεις οικονομικές και βέβαια περιβαλλοντικές αφού τα μπουκάλια εμφιαλωμένου νερού είναι πλαστικά.
Έτσι, χωρίς να συνυπολογίζονται τα περιβαλλοντικά κόστη, το κόστος που φτάνει στο επίπεδο του καταναλωτή από το εμφιαλωμένο νερό (1,5 δις. ευρώ το χρόνο) εκτιμάται ότι είναι 1000-2000 φορές μεγαλύτερο από το αντίστοιχο κόστος αφαλάτωσης.
Πέραν της κατανάλωσης, η χώρα μας πληρώνει τεράστια ποσά για τη μεταφορά νερού στα νησιά. Το κόστος έχει δεκαπλασιαστεί για το διάστημα 1997-2007, ενώ μια μονάδα αφαλάτωσης θα μπορούσε με πολύ μικρότερο κόστος να προμηθεύει τα νησιά με νερό, πιθανότατα μάλιστα καλύτερης ποιότητας από αυτό που σήμερα μεταφέρεται εκεί.
Η αφαλάτωση με ανανεώσιμες πηγές ενέργειας χωρίς να υπολείπεται προβλημάτων βέβαια, θα μπορούσε κάτω από συγκεκριμένες προϋποθέσεις (χωροταξία, δυναμικό, ΑΠΕ, περιβαλλοντική ανοχή των αποδεκτών) να προσφέρει επαρκείς και ποιοτικές ποσότητες νερού σε χαμηλές τιμές.
Με δεδομένο όμως ότι το 90% των νησιών θεωρείται ότι έχει «κορεσμένο» δίκτυο ΑΠΕ, τα θεσμικά προβλήματα-εμπόδια που πρέπει να ξεπεραστούν για τη δημιουργία τέτοιων μονάδων (αφαλάτωση, βιολογικός καθαρισμός, κτλ.) είναι μεγάλα. Το Δίκτυο Δάφνη και το Ενεργειακό Γραφείο Αιγαίου είχαν καταθέσει πρόταση τροποποίησης του νόμου, ώστε να εξαιρεθούν οι εγκαταστάσεις ΑΠΕ των οποίων η ενέργεια θα χρησιμοποιείται σε μονάδες αφαλάτωσης. Η «ενδιάμεση» ρύθμιση που έχει μέχρι στιγμής προκριθεί θέτει ως υπεύθυνο τέτοιων αδειοδοτήσεων τη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας (Ρ.Α.Ε.).
Μια σειρά εκκρεμοτήτων και ζητημάτων νομικού χαρακτήρα και περιεχομένου αλλά και σχεδιασμού μονάδων αφαλάτωσης, παραμένουν ακόμα ανοιχτά. Μερικά από αυτά για παράδειγμα, είναι το ποιος θα συναλλαγεί με τους ενδιαφερόμενους επενδυτές, αν ο επενδυτής ή η τοπική αυτοδιοίκηση θα αναλάβουν έπειτα τη λειτουργία του, τα συνοδά έργα, το μέγεθος των μονάδων, οι περιοχές στις οποίες θα κατασκευαστούν, αν οι μονάδες θα είναι οχλούσες ή όχι, αν θα περιλαμβάνονται στις επιδοτήσεις, κτλ.
Επιπλέον, πολύ σημαντικό ζήτημα σε κάθε περίπτωση θα είναι τόσο για τον καταναλωτή όσο και για το κράτος και ο καθορισμός της τελικής τιμής του νερού και ο τρόπος που αυτός θα γίνει.
Η ανάγκη σωστού χωροταξικού σχεδιασμού και υδρογαιολογικής μελέτης της περιοχής στην οποία θα εγκατασταθεί μία μονάδα αφαλάτωσης προκειμένου να τεκμηριώνεται η σκοπιμότητα εγκατάστασης, αποτελούν σημαντικά προαπαιτούμενα. Οι μέχρι τώρα έρευνες, όπως είτε δεν ελήφθησαν υπόψη ως όφειλαν, είτε δεν ολοκληρώθηκαν καν. Έτσι η Ελλάδα υπολείπεται υδρολογικών στοιχείων.
Η ανάπτυξη μονάδων αφαλάτωσης απαιτεί στρατηγικό σχεδιασμό και ενιαία πολιτική, επίλυση θεσμικών προβλημάτων, όπως θέσπιση επιδοτήσεων με ενιαία κριτήρια, σαφήνεια του περιβάλλοντος ανάπτυξης και των φορέων που συμμετέχουν σε αυτό, τιμολόγηση του νερού ανάλογα με το κόστος παραγωγής του και ανάπτυξη κοινών τεχνολογιών οι οποίες θα δύνανται να οδηγήσουν σε οικονομίες κλίμακας.
Η Ημερίδα “Προώθηση Τεχνολογιών Αφαλάτωσης με Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας για Αειφόρο Ανάπτυξη” διεξήχθη στις 29 Μαρτίου 2010 στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, στα πλαίσια του προγράμματος Prodes (www.prodes-project.org).
Ευχαριστούμε τον κ. Γ. Κοσμαδάκη της Ενεργειακής Ελλάδας για τη βοήθειά του.
21 Απριλίου 2010
Κείμενο-σχόλιο: Άρης Καπαράκης,
Συνεργάτης της ΜΚΟ Σόλων
