ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ - ΟΛΟΚΛΗΡΩΤΙΣΜΟΣ, ΣΥΝΘΕΣΗ & ΣΧΕΔΙΟ ΙΔΕΩΝ

KANT: ΝΑ ΤΗΝ ΕΠΑΝΑΛΑΒΟΥΜΕ (ΓΑΛΛΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ)

Prise de la Bastille - Σόλων ΜΚΟ
image_pdfimage_print

Prise de la Bastille - Σόλων ΜΚΟΟ Εμμανουήλ Καντ δεν πήρε μέρος στη Γαλλική Επανάσταση. Ούτε καν έφυγε ποτέ από τη γενέτειρά του, το Κένιξμπεργκ. Για αυτόν, όμως, η Επανάσταση υπήρξε η ενσάρκωση και η εφαρμογή στην πράξη των αρχών και ιδεών του Διαφωτισμού. Αποτελούσε ένα βήμα προς την απελευθέρωση του ανθρώπου.
Ως Πρώσος αξιωματούχος, που ζούσε σε ένα αυταρχικό καθεστώς κάτω από το άγρυπνο μάτι των χαφιέδων του βασιλιά, ο Καντ, υπερασπιζόμενος δημόσια και ιδιωτικά τη Γαλλική Επανάσταση και τους πρωταγωνιστές της, πήρε πολύ μεγάλο προσωπικό ρίσκο.

Από το 1789 ακόμη, ζήτησε και του έστελναν από το Παρίσι την εφημερίδα Ο φίλος του λαού και μερικές ακόμη από τις σημαντικότερες άλλες επαναστατικές εφημερίδες. Του τις έστελναν τακτικά με το ταχυδρομείο, μπροστά στα μάτια των χαφιέδων και εν γνώσει τους.

Έτρωγε κάθε μέρα στο πανδοχείο με φίλους του και αυτά τα γεύματα σύντομα κατέληξαν να αποτελούν τον τόπο συνάντησης των οπαδών της Επανάστασης σε πρωσικό έδαφος. Ο Καντ σχολίαζε καθημερινά και συχνά με ενθουσιασμό, στη διάρκεια των γευμάτων, τα συμβαίνοντα στο Παρίσι. Αργότερα αποκαλύφθηκε ότι ο ίδιος, όπως και οι συνδαιτυμόνες του, ήταν στη μαύρη λίστα των εχθρών του Φρειδερίκου Β’, ο οποίος ενημερωνόταν διαρκώς από τους πράκτορες του της μυστικής αστυνομίας για τη δραστηριότητα του φιλοσόφου.

Ο Καντ ήταν 70 ετών, όταν ο Ροβεσπιέρος εξαπέλυσε την Τρομοκρατία. Στο πανδοχείο έκανε μια πρόποση για τον Αδιάφθορο. Είναι καταγραμμένη στα αρχεία της πρωσικής αστυνομίας από τους πράκτορές της. Αφού ανέβηκε στην καρέκλα του (ο Καντ ήταν μόλις 1,52), ύψωσε το γεμάτο με κρασί του Ρήνου ποτήρι του και είπε με δυνατή φωνή: «Ας μη βιαστούμε να αμφισβητήσουμε την ιδέα της επανάστασης των αστών! Οι εκρήξεις ανηθικότητας δεν πρέπει να μας προβληματίζουν».

Την εποχή εκείνη, το Κένιξμπεργκ ήταν πρωτεύουσα επαρχίας και είχε περίπου 50.000 κατοίκους, που ζούσαν βασικά από το λιμάνι της πόλης τους στη Βόρεια Θάλασσα. Ο πληθυσμός του ήταν ένα πολύχρωμο μωσαϊκό λαών: Λιθουανοί, Λετονοί, Εσθονοί, Πολωνοί, Ρώσοι, μια ισχυρή εβραϊκή κοινότητα, Ολλανδοί και Άγγλοι έμποροι, Ουγενότοι πρόσφυγες από τη Γαλλία, καθώς και Μενονίτες που είχαν έλθει από την Ολλανδία τον 16ο αιώνα. Πολλοί απ’ αυτούς τους κατοίκους, που στερούνταν πολιτικών δικαιωμάτων και δε διέθεταν αξιοπρεπή εισοδήματα, ζούσαν σε κατάσταση μέγιστης ανασφάλειας. Οργισμένος από την κοινωνική αδικία, ο Καντ έβλεπε τη Γαλλική Επανάσταση σαν την ελπίδα για την απελευθέρωση των εξαθλιωμένων.

Για την ιστορική σημασία της Επανάστασης ο Καντ έγραφε το 1798:
«Ένα τέτοιο συμβάν στην ιστορία του κόσμου δεν πρόκειται ποτέ να ξεχαστεί, γιατί αποκάλυψε στο βάθος της ανθρώπινης φύσης τη δυνατότητα ηθικής προόδου, που κανένας ως σήμερα δεν είχε υποψιαστεί. Έστω και αν ο στόχος δεν επετεύχθη (……) αυτές οι πρώτες ώρες της ελευθερίας δε χάνουν τίποτε από την αξία τους. Γιατί αυτό το γεγονός είναι πάρα πολύ μεγάλο, πάρα πολύ δεμένο με τα συμφέροντα της ανθρωπότητας και έχει πάρα πολύ μεγάλη επιρροή σε όλα τα μέρη του κόσμου, ώστε οι λαοί, κάτω από άλλες συνθήκες, να μην το λησμονήσουν και να θελήσουν να το επαναλάβουν».

Να το επαναλάβουμε, λοιπόν. Ναι, να το επαναλάβουμε!  

Από τη Γαλλική Επανάσταση ξεκίνησε η μακρά πορεία προς την πολιτική δημοκρατία. Συντόνισε τον βηματισμό της με τη βιομηχανική επανάσταση και την αποικιοκρατία. Τα εθνικά κράτη ενδυναμώθηκαν χάρη σ’ αυτήν.

Στον 20ο αιώνα, η Κοινωνία των Εθνών αρχικά και ο ΟΗΕ στη συνέχεια προσπάθησαν να εξασφαλίσουν την παγκόσμια ειρήνη. Η Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, της 10ης Δεκεμβρίου του 1948, επαναλαμβάνει σχεδόν κατά λέξη ορισμένες διατυπώσεις της Διακήρυξης του 1789. 

Προς τα τέλη του 20ου και τις αρχές του 21ου αιώνα, επιτεύχθηκαν και άλλες πρόοδοι. Η πολιτική δημοκρατία σταθεροποιήθηκε στην Ευρώπη, αλλά και σε ορισμένα κράτη του νότιου ημισφαιρίου. Η απελευθέρωση από το καθεστώς της αποικιοκρατίας προχώρησε σημαντικά. Διακηρύχθηκε επίσημα η ισότητα όλων των πολιτισμών του κόσμου. Οι διακρίσεις σε βάρος των γυναικών μειώθηκαν. Σε κάποιες περιοχές του πλανήτη, οι παραγωγικές δυνάμεις αναπτύχθηκαν τρομερά………

Και τώρα τι γίνεται;

Δεχόμαστε τη φοβερότερη επίθεση που κανείς δεν θα μπορούσε ούτε καν να διανοηθεί πριν από πέντε μόλις χρόνια.

Κανένα κράτος, κανένας υπερεθνικός οργανισμός και κανένα δημοκρατικό κίνημα δεν αντιστέκεται σε αυτή την επίθεση.

Οι πολέμαρχοι του οικονομικού πολέμου έχουν βάλει στην πρέσα τον πλανήτη και τον ξεζουμίζουν. Χτυπάνε τα κράτη και τη νομοθετική τους εξουσία, αμφισβητούν τη λαϊκή κυριαρχία, υπονομεύουν τη δημοκρατία, ρημάζουν τη φύση και καταστρέφουν τους ανθρώπους και τις ατομικές τους ελευθερίες.

Αμφισβητούν ευθέως και ολοκληρωτικά το δικαίωμα του ανθρώπου στην ευτυχία.

Καμία άλλη αντίπαλη υφιστάμενη εξουσία (κρατική ή συνδικαλιστική) δεν είναι σε θέση να αμφισβητήσει την παντοδυναμία τους. Χιλιάδες γυναίκες και παιδιά που τυφλώθηκαν από το σύννεφο του Μποπάλ ζητιανεύουν στους δρόμους του Νέου Δελχί, εκλιπαρώντας για τη βοήθεια των περαστικών. Ενώ τα αφεντικά της Ντόου Κέμικαλ καλοπερνάνε οχυρωμένα στους ουρανοξύστη τους, στο Μίντλαντ του Μίσιγκαν.

Ζαν Ζίγκλερ , “H Aυτοκρατορία της Ντροπής”, σελ.256-258, εκδ. Σύγχρονοι Ορίζοντες, 2008
Φωτό: wikipedia

Σχετικά άρθρα