ΕΘΝΟΣ & ΚΡΑΤΟΣ, ΣΥΝΘΕΣΗ & ΣΧΕΔΙΟ ΙΔΕΩΝ

ΕΛΛΑΔΑ: ΤΕΣΣΕΡΙΣ ΑΞΟΝΕΣ ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗΣ

History Barnstar - Σόλων ΜΚΟ
image_pdfimage_print

History Barnstar - Σόλων ΜΚΟΗ οικονομική κρίση αποτελεί μια πτυχή της Ελληνικής και της παγκόσμιας πραγματικότητας. Έχει θεμελιώδη σημασία για την επιλογή ενός βιώσιμου μοντέλου μετεξέλιξης της Ελλάδας η κατανόηση των ερχόμενων εξελίξεων. Τέσσερα είναι τα βασικά σημεία που προσδιορίζουν τους άξονες ενός νέου βιώσιμου μοντέλου:

-η παρακμή της Δύσης.
-η απαξίωση του σημερινού μοντέλου πολιτισμού,
-η παρακμή του ατομικιστικού απολίτικου μοντέλου,
-η ανάγκη σύνθεσης των αξονικών ρευμάτων του παρελθόντος.

Παρόλο το κακό χάλι της σημερινής οικονομικής πραγματικότητας μπορούμε να πούμε πως η Ελλάδα έχει πεδία συγκριτικού πλεονεκτήματος. Δυστυχώς αυτά τα πλεονεκτήματα είναι απαξιωμένα τόσο από την πολιτική ηγεσία όσο και από τον ιδιωτικό τομέα ο οποίος τόσα χρόνια κινούνταν με διαδικασίες διαπλοκής, διαφθοράς και αντιπαραγωγικότητας και γι’ αυτό το λόγο δεν αντέχει σε διεθνή ανταγωνιστικότητα. Αυτά τα λανθάνοντα πεδία συγκριτικού πλεονεκτήματος πρέπει να αναδειχθούν σε βάθος χρόνου. Η ανάδειξή τους δεν μπορεί να γίνει σπασμωδικά, ούτε κάτω από τις επιταγές της Τρόικας, ούτε από στελέχη που είναι γέννημα θρέμμα  της νοοτροπίας που μας οδήγησε στη χρεοκοπία. Η ανάγκη για νέα πρόσωπα είναι πολύ μεγάλη.

Το βασικό πρόβλημα που αφορά την μετεξέλιξη της Ελλάδας, στην μετά την κρίση εποχή, πρέπει να εντοπιστεί σε άλλα πεδία. Δεν θα σταθούμε λοιπόν στα οικονομικά και στα συγκριτικά πλεονεκτήματα που δεν έχουν αναδειχθεί ούτε στις αναδιαρθώσεις που πρέπει να γίνουν για να υπάρξει μια υγιής ανταγωνιστικότητα, ούτε στην αποκατάσταση της κοινωνικής δικαιοσύνης που είναι αναγκαία. Θα σταθούμε στο παγκόσμιο πεδίο προκλήσεων το οποίο πρέπει να αντιμετωπίσουμε επιτέλους υπεύθυνα ως κοινωνία ανασυγκροτώντας βέβαια ένα εσωτερικό ιστό αξιών και έναν ιστό λόγου στο διεθνές πεδίο:

Ο πρώτος άξονας: η παρακμή της Δύσης
Ο πρώτος άξονας προσαρμογής και ανασυγκρότησης της Ελλάδας συνδέεται με το γεγονός ότι η Δύση δύει. Αυτό αναδεικνύεται και ως προς τις ίδιες τις ΗΠΑ αλλά ακόμη και ως προς χώρες όπως είναι η Ιαπωνία που αποτελούν την εσχατιά της πολιτικής ομογενοποίησης των αναπτυγμένων κοινωνιών ή της Δύσης στην Άπω Ανατολή. Το ότι η Δύση δύει είναι φανερό σε οικονομικό επίπεδο καθώς η ανταγωνιστικότητα εμφανίζεται πλέον ως μπούμερανγκ εναντίον της κυρίως εκ μέρους της Κίνας. Το μη αξιόχρεο της Δύσης και η ενδογενής μετακύλιση της πρόσφατης οικονομικής κρίσης που την μαστίζει είναι άλλα δύο στοιχεία που καταδεικνύουν ότι η Δύση δύει. Η ίδια πορεία εξασθένισης είναι φανερή και στον τομέα των διεθνών σχέσεων και καθοριστικό ρόλο σε αυτή τη πορεία διαδραμάτισε η βάναυση αποικιακή πολιτική στους χώρους της Λατινικής Αμερικής, της Αφρικής και της Ασίας.

Στην νέα αυτή διαμορφωνόμενη κατάσταση η Δύση θα αναγκαστεί να αλλάξει πλέον την στρατηγική της και να πάψει να συμπεριφέρεται ως αδιαφιλονίκητη ηγεσία επί μακρόν. Το μήκος του χρόνου σχεδιασμού της πρέπει να αλλάξει η ποιότητα του και η εκτίμηση των διακυβευμάτων της επίσης πρέπει να αλλάξουν και γενικότερα πρέπει να αλλάξει ο πολιτισμός της σε σχέση με το περιβάλλον και με τον ανθρώπινο παράγοντα και την πνευματική του διάσταση.

Ο δεύτερος άξονας: η απαξίωση του σημερινού μοντέλου πολιτισμού 
Στην δύση της Δύσης ενσκήπτει μια περιβαλλοντική και μια μεγάλη γεωοικονομική κρίση που θα εξελιχθεί σε μεγάλη πολιτισμική κρίση. Έχουμε έτσι τον δεύτερο άξονα με βάση τον οποίο θα πρέπει η Ελλάδα να χαράξει το δρόμο προς το μέλλον. Η επερχόμενη πολιτισμική κρίση πυροδοτείται σταδιακά από:

1.την παρακμή του σημερινού μοντέλου πολιτισμού, που είναι πρωταρχικά οικονομικό, κάνοντας όμως όλα όσα υπονομεύουν την βιωσιμότητα

2. την αναζωπύρωση του ολοκληρωτισμούΟ ολοκληρωτισμός στις διάφορες μορφές του θεμελιωδώς αναδείχθηκε στο πλαίσιο της νεωτερικότητας. Έγινε οξύτερος και πιο καταλυτικός στον Μεσοπόλεμο και κατά την διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου. Η σύγχρονη μορφή του προβάλει με την αναζωπύρωση της δυναμικής του φονταμενταλισμού, του ρατσισμού, της πολιτικής των κλειστών συνόρων μετά από την 11η /9 κλπ.

Μπορούμε να παρατηρήσουμε ότι η παρακμή του σημερινού «οικονομικού πολιτισμικού μοντέλου» πρέπει να θεωρείται σίγουρη δεδομένου:

  1. της πίεσης που θα δεχτεί από την κλιμακούμενη περιβαλλοντική κρίση και
  2. των στρεβλώσεών του που τον κάνουν ανακόλουθο στην δογματική διακήρυξη του ότι μπορεί να καλύψει την ανάγκη των κοινωνιών, της φύσης και του ανθρώπινου πνεύματος.

Το ίδιο ισχύει και για τους ολοκληρωτισμούς παρά το γεγονός ότι λειτουργούν και θα εξακολουθήσουν μα λειτουργούν ως χώροι στρατηγικής διακύβευσης και ισχύος και στις αναδυόμενες οικονομίες και εν γένει σε συνθήκες κρίσης-πόλωσης των διεθνών σχέσεων.

Ο τρίτος άξονας: η παρακμή του ατομικιστικού απολίτικου μοντέλου
Το τρίτο στοιχείο αλλαγής που μας αφορά είναι ότι οδηγούμαστε σε μια παρακμή έχοντας αποθεώσει τον ατομικισμό, την ιδιοτέλεια και την αίσθηση του αμέριμνου νοητικά όντος που τα ζητήματα του τα λύνει η «αυτορυθμιζόμενη αγορά» και η δημόσια «τεχνοκρατική» πολιτική χωρίς την δική του ευθύνη. Πλέον οδηγούμαστε στο τέλος αυτού του ατομικισμού και στο τέλος της κοινωνίας της άγνοιας που συνοδεύτηκε από την ακμή της κοινωνίας του θεάματος, του καταναλωτισμού, της πατερναλιστικής διαφήμισης και του εικονικού μας εαυτού που οικοδομείται από τα ΜΜΕ, τις σύγχρονες τεχνολογίες και το τεχνολογικό μέρισμα.

Η στενότητα στην οποία μπαίνουμε και η ζώνη ευθύνης η οποία αναδεικνύεται θέτει τέλος σε αυτή την κοινωνία της άγνοιας και στον ατομικισμό. Η Ελλάδα έχει μια ιδιαίτερη επίδοση σε αυτά τα δύο προβληματικά στοιχεία: στον ατομικισμό και στην κοινωνία της άγνοιας παρά το γεγονός ότι θα μπορούσε να έχει ένα ιδιαίτερο ταλέντο ανθρώπινων σχέσεων και συνεπώς ομαδικότητας και ένα ιδιαίτερο ταλέντο γνώσης λόγω μιας ευφυΐας που όμως επενδύθηκε ως αλαζονεία, ως έπαρση, ως ατομικισμός και ως ναρκισσισμός.

Εδώ πλέον ερχόμαστε στο να θυμηθούμε ότι από την Ελλάδα ξεκίνησε ουσιαστικά ο Δυτικός Πολιτισμός που σήμερα είναι οικουμενικός σε πολλά στοιχεία του ως μοντέλο θεσμικό και πολιτισμικό. Τελικά θα πρέπει εδώ σε αυτή την χώρα να επικαιροποιήσουμε τις αφετηρίες του Δυτικού Πολιτισμού με έναν τρόπο ενθαλπικό με έναν τρόπο μιας νέας γονιμοποιού ποιότητας.

Ο τέταρτος άξονας: η ανάγκη σύνθεσης των αξονικών ρευμάτων του παρελθόντος
Ο τέταρτος άξονας συγκροτείται από την προοπτική μετεξέλιξης των αξονικών ρευμάτων και της ανασύνθεσής τους. Χρησιμοποιούμε τον όρο «αξονικά ρεύματα» με την έννοια που του έδινε ο Γερμανός φιλόσοφος Κάρλ Γιάσπερς και στην συνέχεια μετεξέλιξε ο Αμερικανός φιλόσοφος Λιούις Μάμφορντ. Στο πεδίο αυτό μετεξέλιξης και σύνθεσης των αξονικών ρευμάτων του παρελθόντος η Ελλάδα θα μπορούσε να συνεισφέρει αξιοποιώντας ένα σημαντικό συγκριτικό της πλεονέκτημα. 

Γιάννης Ζήσης, συγγραφέας

Το παρόν άρθρο αποτελεί μέρος του Δοκιμίου Η κρίσιμη μετεξέλιξη και επανιστορικοποίηση της Ελλάδας

Πρώτη δημοσίευση: 16 Δεκεμβρίου 2011

Φωτογραφία: wikimedia commons

Σχετικά άρθρα