Περίπου 6.000 πρόβατα βρέθηκαν νεκρά το 1968 σε αγροκτήματα της κοιλάδας Skull, κοντά στη στρατιωτική βάση Dugway στη Γιούτα των ΗΠΑ. Μία έρευνα του 1970, που ανατέθηκε από τον υπεύθυνο Τύπου της Πολεμικής Αεροπορίας και δόθηκε στη δημοσιότητα μόλις το 1998, επισημαίνει ότι ο θάνατος των προβάτων οφείλεται στο αέριο νεύρων VX, δοκιμές του οποίου έγιναν λίγες ημέρες πριν το περιστατικό. Ωστόσο, ακόμα και μετά τη δημοσιοποίηση της αναφοράς, επίσημα ο στρατός δεν ανέλαβε την ευθύνη.
Η στρατιωτική βάση Dugway ξεκίνησε να λειτουργεί το 1941 ως χώρος δοκιμών. Μεταξύ άλλων, πραγματοποιήθηκαν δοκιμές αερίων νεύρων, ενώ σύμφωνα με το New Scientist, στη βάση παρήγαγαν μικρές ποσότητες άνθρακα μέχρι τα τέλη του 1998, 30 χρόνια αφότου οι ΗΠΑ είχαν αποκηρύξει την παραγωγή βιολογικών όπλων. Την περίοδο του περιστατικού με τα πρόβατα, υπολογίζεται ότι πραγματοποιήθηκαν περίπου 1.100 χημικά τεστ. Συνολικά, περίπου 230 τόνοι νευρικού αερίου διασκορπίστηκαν κατά τη διάρκεια υπαίθριων δοκιμών. Επίσης, έγιναν δοκιμές με άλλα όπλα μαζικής καταστροφής, συμπεριλαμβανομένων 328 δοκιμών με βιολογικά όπλα, αλλά και 74 δοκιμές «βρώμικων βομβών».
Πριν το περιστατικό, ο στρατός διεξήγαγε τουλάχιστον τρεις ξεχωριστές επιχειρήσεις με αέρια νεύρων στις 13 Μαρτίου του 1968. Μεταξύ άλλων, πραγματοποιήθηκε καύση 600 λίτρων νευρικού αερίου ενώ ένα αεροσκάφος ψέκασε με νευρικό αέριο μία περιοχή περίπου 43 χιλιομέτρων δυτικά της κοιλάδας Skull. Σύμφωνα με το αρχείο καταγραφής συμβάντων της βάσης Dugway, όλα ξεκίνησαν στις 17 Μαρτίου 1968, όταν ο διευθυντής του Πανεπιστημίου της Γιούτα, που συνεργαζόταν με τη βάση, τηλεφώνησε στον επικεφαλής του τμήματος οικολογίας και επιδημιολογίας στο Dugway, τον οποίο ενημέρωσε ότι 3.000 πρόβατα βρέθηκαν νεκρά στην κοιλάδα. Τις επόμενες ημέρες αναφέρθηκαν θάνατοι περίπου 6.000 προβάτων.
Ο στρατός παραδέχθηκε ότι πραγματοποίησε δοκιμές του αερίου νεύρων VX, κατά τις ημέρες πριν το θάνατο των προβάτων. Επίσης, άφησε να εννοηθεί ότι μία συσκευή ψεκασμού δεν λειτούργησε σωστά κατά τη διάρκεια της δοκιμής, με αποτέλεσμα ένα αεροσκάφος να συνεχίσει τον ψεκασμό και σε μεγαλύτερο υψόμετρο. Αναφέρθηκε επίσης ότι μία μικρή ποσότητα VX βρέθηκε στα νεκρά πρόβατα.
Ωστόσο, κάποια συμπτώματα των προβάτων αναιρούσαν τον ισχυρισμό ότι ο θάνατός τους οφείλεται στα αέριο νεύρων. Πολλά πρόβατα, ακόμα ζωντανά, έμεναν ακίνητα στο έδαφος. Αρνούνταν να φάνε, αλλά παρουσίαζαν φυσιολογική αναπνοή και είχαν σημάδια εσωτερικής αιμορραγίας, τα οποία δεν συνδέονται με την έκθεση στα αέρια νεύρων. Επιπλέον, άλλα ζώα στην περιοχή, κάποια πολύ πιο ευαίσθητα στη δηλητηρίαση με αέριο νεύρων, δεν επηρεάστηκαν.
Ο στρατός αλλά και άλλες κρατικές υπηρεσίες συνέταξαν αναφορές, οι οποίες αργότερα ονομάστηκαν μελέτες. Μία αναφορά, η οποία παρέμεινε απόρρητη ως το 1978 και αδημοσίευτη μέχρι το 1998, χαρακτηρίστηκε ως η «πρώτη καταγεγραμμένη παραδοχή» από το στρατό ότι το αέριο νεύρου σκότωσε τα πρόβατα. Η αναφορά, που δημοσιεύθηκε 30 χρόνια αργότερα από τη «Salt Lake Tribune», τόνιζε ότι τα αποδεικτικά στοιχεία ότι το αέριο νεύρων VX ήταν η αιτία θανάτου είναι «αδιάσειστα». Επεσήμαινε συγκεκριμένα ότι το VX βρέθηκε σε δείγματα από χιόνι και γρασίδι στην περιοχή, τρεις εβδομάδες μετά τον θάνατο των προβάτων. Έτσι, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η «ποσότητα του VX ήταν επαρκής για να προκαλέσει το θάνατο των προβάτων». Ωστόσο, ακόμα και μετά τη δημοσιοποίηση της αναφοράς, ο στρατός δεν ανέλαβε την ευθύνη για το συμβάν ούτε παραδέχθηκε αμέλεια.
(Πηγή/Φωτό:tvxs)
