Από την υποσυστημική αναγωγική θεώρηση στη συστημική ολιστική
Το ζήτημα της υγείας έχει, μέχρι σήμερα, προσεγγιστεί από τον πολιτισμό περιφερειακά και αυτό έγινε:
1. Από τη μία, μέσα από την άγνοια και την αφετηριακή αδυναμία του ανθρώπου να αντιμετωπίσει τέτοιου είδους ζητήματα. Μόνο μέσα από παραδόσεις – ουσιαστικά σαμανιστικές και ανιμιστικές – και θεωρίες αντιμετωπίστηκε αυτό το ζήτημα, εωσότου αρχίσει να διαμορφώνεται μια επιστημονική παρατήρηση για τη φύση του οργανισμού και τη σχέση υγείας και ασθένειας, σε συνάφεια και με διατροφικούς παράγοντες.
2. Από την άλλη, διότι το ζήτημα της βιοτικής και οικολογικής ανεπάρκειας του ανθρώπου αντιμετωπίστηκε μέσα από τον τεχνικό και οικονομικό πολιτισμό και μέσα από τη μετάθεση του ζητήματος του φόβου του θανάτου με μια πολιτισμική, ψυχολογική και κοινωνιοψυχολογική εμμεσοποίηση.
Η μετέπειτα κυριαρχία του εποικοδομήματος στην αντιμετώπιση του προβλήματος της σωματικότητας, τόσο ως πολιτισμική φυγή από το σώμα μέσα από τη διαδικασία των ταμπού γύρω από τα θέματα της σεξουαλικότητας και όχι μόνο, όσο και ως φυγή από το σώμα μέσα στο φαντασιακό και το θεατρικό ως υποκατάσταση του αντικειμενικού λειτουργικού υποβάθρου της ζωής, διαμόρφωσε μια στάση επικέντρωσης σε αυτό το εποικοδόμημα.
Παράλληλα, οι φιλοσοφίες και οι θρησκείες έθεσαν και το ζήτημα της σχέσης της ψυχής και του πνεύματος με το σώμα σε εναλλακτική βάση, προσπαθώντας να λύσουν ριζικά το όλο ζήτημα και να οδηγήσουν στην αποδοχή του θανάτου ως υπέρβασης και εσωτερικής ανάκτησης της οντότητας και της ελευθερίας της.
Η υγεία ως το Αρχιμήδειο σημείο επανίδρυσης του πολιτισμού μας και της οικονομίας
Μετά από τη νεωτερική φάση της ιατρικής και των βιολογικών επιστημών, με τις οποίες εισήλθαμε στο πιο λειτουργικό πεδίο του σώματος, ένας βασικός στοχαστής του νέου κόσμου συνέθετε γνωσιακά και λειτουργικά τις παραδοσιακές κουλτούρες και το νεωτερικό πνεύμα της Ανατολής και της Δύσης. Ο Ραλφ Γουόλντο Έμερσον θέτει το ζήτημα της υγείας και από πνευματική σκοπιά ως ένα κεντρικό ζήτημα, συνεχίζοντας την αρχαιοελληνική ρήση «νους υγιής εν σώματι υγιεί» και προτείνοντας την Αρχιμήδεια δυναμική τόσο στο θέμα της υγείας όσο και για την πνευματική ανέλιξη και αυτοπραγμάτωση, παρά το γεγονός ότι δεν τοποθετείται ματεριαλιστικά και νατουραλιστικά για το σώμα.
Όμως, η δυνατότητα να ξανασκεφτούμε τα θέματα του σώματος και της υγείας σε συνάρτηση με το περιβάλλον, την τεχνολογία και την γνώση είναι υπάρχει πράγματι και μπορεί να θέσει ξανά –όπως και θα έπρεπε να το κάνει ο Λόγος– το θέμα της υγείας ως κεντρικό άξονα της συστημικής οργάνωσης του πολιτισμού μας, όπου, για παράδειγμα, αναδεικνύονται πραγματικά οι οικονομικές και πολιτικές δομές που υπηρετούν αυτόν τον άξονα, μαζί βέβαια με κάποιους άλλους άξονες, όπως η εκπαίδευση, η κοινωνική ολοκλήρωση και η περιβαλλοντική αειφορία.
Η υγεία μπορεί να γίνει το Αρχιμήδειο σημείο για την επανίδρυση του πολιτισμού μας και της οικονομίας. Εξάλλου, και η νεωτερική οικονομική θεωρία ξεκινάει από τον ιατροφιλόσοφο χειρούργο Φρανσουά Κενέ και τον ηθικοφιλόσοφο των «ηθικών συναισθημάτων» Άνταμ Σμιθ, ο οποίος βασίστηκε στη θεωρία του Κενέ – μια θεωρία ιατρογενούς προέλευσης για την οργάνωση του οικονομικού συστήματος και της αγοράς. Το ζήτημα της υγείας, λοιπόν, μπορεί και πρέπει να τεθεί ξανά στο κέντρο και να γίνει ένα σημείο ολιστικής επίδρασης και δομής διάχυσης, ή εκλυτικής δομής, για κάθε όψη και τομέα του πολιτισμού και του συστήματος, χωρίς ωστόσο να τοποθετηθούμε με όρους ολοκληρωτισμού γύρω από το ζήτημα αυτό.
Παράλληλα, αυτό το θέμα πρέπει να συνδεθεί με μια πολιτισμική ανθρωπολογική και πνευματική αυτογνωσία. Για παράδειγμα, η κριτική του Ιβάν Ίλλιτς για την Νέμεση της ιατρικής πρέπει να συνεκτιμηθεί, όπως πρέπει να συνεκτιμηθεί και η λειτουργικότητα του θανάτου και της ασθένειας στον πολιτισμό και το κατά πόσο οι θεραπευτικές μπορούν να στοχεύουν –και στοχεύουν πολλές φορές– εσφαλμένα ή έχουν παρενέργειες ή αποτελούν έναν νέο γενεσιουργό κύκλο ασθενειών και προβλημάτων.
Γι’ αυτόν τον λόγο, χρειάζεται ένας ολιστικός και συνθετικός προβληματισμός. Χρειάζεται μια κεντρική και συστημική αναγέννηση της επίδρασης της θεωρίας της υγείας, της θεραπείας και των ιατρικών, βιολογικών, περιβαλλοντικών επιστημών, μαζί βεβαίως με τη μετατόπιση του επίκεντρου στο οικονομικοπολιτικό σύστημα διακυβέρνησης. Αυτό το νέο πεδίο θα πρέπει να είναι το βασικό υπηρετούμενο αξιακό πεδίο, όπου ο άξονας αυτός θα θεωρείται ως σκοπός και το πολιτικοοικονομικό σύστημα ως παράγοντας εξυπηρέτησής του, ως μέσο.
Υπό την έννοια αυτή, ένας στρατηγικός σχεδιασμός για το μέλλον πρέπει να συνυφανθεί θεμελιωδώς με τα ζητήματα της υγείας και της θεραπευτικής, υπό την πιο ολοκληρωμένη έννοια, διευρύνοντας ακόμη και την ήδη αρκετά ευρεία έννοια που έχει δοθεί στα πλαίσια του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ).
Υγεία και εθελούσια δέσμευση έκφρασης αλληλεγγύης
Το όραμα για το πεδίο της υγείας ξεκινά και αντανακλά τον ανθρωπισμό και τον ευρύτερο πνευματικό στοχασμό ενός Ερρίκου Ντυνάν ή ενός Άλμπερτ Σβάϊτσερ και μεταφέρει την ολοκληρωμένη ανθρωπολογική και πνευματική αναφορά ενός Ραλφ Έμερσον. Το όραμα για το πεδίο της υγείας είναι ένα ζήτημα που επανιστορικοποιεί τους θεμελιώδεις στοχασμούς των μεγάλων κλασικών, από τον Ιπποκράτη ως τον Γαληνό, από τον Παράκελσο ως τον Χάρβεϊ· μα, πάνω από όλα, είναι ένα όραμα το οποίο συνδέεται με μια άλλη κοινωνία.
Αυτή η κοινωνία θα χαρακτηρίζεται από την εθελούσια δέσμευση έκφρασης αλληλεγγύης μεταξύ των ασθενών και θα συνθέτει όλους τους συντελεστές της: την ιατρική, τη νοσοκομειακή και τη νοσηλευτική κοινότητα. Θα συνθέτει τους πολιτικούς και οικονομικούς φορείς και συνεργούς στον τομέα της υγείας· θα συνθέτει την κοινωνία των πολιτών.
Θα αναδεικνύει, κυρίως, το ζήτημα αυτό ως ένα ζήτημα ενός ευρύτερου κοινωνικού και πολιτισμικού μετασχηματισμού, καθώς έχουμε δει ότι πολλές πατερναλιστικές δυναμικές της αγοράς, αλλά και πολλές δικές μας πολιτισμικές εξαρτήσεις, λειτουργούν σε βάρος της υγείας και εκφράζουν αυτή την παράξενη αποξένωσή μας από το σώμα. Σε αυτήν την περίπτωση, το σώμα αντιμετωπίζεται ως ένα μέσο σε έναν αστόχαστο ναρκισσισμό, σε ένα αστόχαστο θέατρο, που χάνει τις θεμελιώδεις λειτουργικές και οντολογικές παραμέτρους, τις οποίες τόσο επίμονα μας θυμίζει το σώμα την ίδια ώρα που υπάρχει μια φυγή από αυτό και μια ενοχοποίησή του. Υπάρχει, συνάμα και μια άμετρη επιθυμία που αλλοτριώνει το σώμα μέσα από την παρόρμηση της υποκατάστασης –τελικά– του εαυτού στο πεδίο των επιθυμιών και των εξαρτήσεων.
Αναζητώντας έναν ιστό ανάκτησης των συνθετικών όψεων των γνωστικών πεδίων
Το θέμα της υγείας έχει παγιδευτεί τόσο στον επιστημονικό τομέα – σωματικά, ψυχολογικά και κοινωνικά – όσο και στον πολιτικό και οικονομικό τομέα από έναν περιορισμό υποσυστημικής προσέγγισης, καθώς λειτουργεί με μια εξειδίκευση και δεν έχει ολιστικά χαρακτηριστικά.
Πρέπει να δηλώσουμε, ευθύς-εξαρχής, ότι δεν είμαστε οπαδοί της άποψης ότι: «στον σοσιαλισμό πηγαίνεις μόνο με ποδήλατο» που έλεγε ο Ιβάν Ίλλιτς, αν και είμαστε υποχρεωμένοι να δεχτούμε τους στοχασμούς του σε διάλογο. Ούτε υποστηρίζουμε επίσης τις θέσεις του στο θέμα της εκπαίδευσης και της υγείας. Ωστόσο, οι προβληματισμοί του παραμένουν αξιόλογοι και συμπληρωματικά γόνιμοι.
Η υπόθεση του ανθρώπινου πόνου πρέπει να αντιμετωπιστεί ολοκληρωμένα. Από την άλλη, αντίστοιχα λάθη έχουν γίνει και από στοχαστές της βιωματικής προσέγγισης, όπως ο Κρισναμούρτι, παρά τη χρησιμότητά τους.
Αλλά και στον ψυχολογικό τομέα, υπάρχει μια αντίστοιχη παγίδευση σε μια υποσυστημική προσέγγιση που λειτουργεί με μια εξειδίκευση χωρίς ολιστικά χαρακτηριστικά. Η προσέγγιση της ψυχολογίας στη θεραπεία και την υγεία είναι ατομικιστική. Σε αυτόν τον περιορισμό της αλληλεγγύης και της ευθύνης, η ευθύνη θα πρέπει να λειτουργεί ως το πρώτο θεμελιώδες βήμα –και υπό την έννοια της στοχαστικότητας στη διακριτικότητά της– για αυτή την αναγκαία αλληλεγγύη.
Αυτή η υποσυστημική καθήλωση λειτουργεί, αφενός μεν, στον τομέα της ίδιας της ιατρικής ειδίκευσης, όπου είναι τελείως απαραίτητη μέσα από τις ειδικότητες και τις συνάφειές της, και, αφετέρου, στο οικονομικό σύστημα με τις γνωστές της παρενέργειες και αντιφάσεις στις μεγάλες χημικές βιομηχανίες, στα εταιρικά κεφάλαια, στη βιοτεχνολογία και αλλού.
Σημειωτέον και πάλι ότι δεν μπορεί κανείς να είναι ολοκληρωτικός τόσο στα θέματα της έρευνας και τις διαδικασίες της μεθοδολογίας όσο και στα θέματα που αφορούν τις εφαρμογές. Εντούτοις, θα πρέπει να οριστούν βαθύτεροι ανθρωπιστικοί κανόνες κι επίσης να μπορέσουμε να αποσυνδέσουμε την κερδοσκοπία – αλλά όχι τις οικονομίες κλίμακας, οι οποίες απαιτούνται για την καινοτομία και την έρευνα ή την παραγωγή και τη διάθεση των προϊόντων που είναι απαραίτητα στις νοσοκομειακές και νοσηλευτικές υπηρεσίες. Εδώ, φυσικά, έναν μεγάλο ρόλο παίζει η στρατηγική που έχουμε να επιδείξουμε στην πρόληψη και την πρόνοια– η στρατηγική προς ένα άλλο πρότυπο και μοντέλο ζωής.
Υγεία και εξωτερικότητες
Η υποσυστημικότητα, συνεπώς, συνδέεται με την κυριαρχία «εντοιχισμένων» ή εγκιβωτισμένων –θα λέγαμε– δομών μέσα στην οικονομία, με τις γνωστές πολιτικές και άλλες διαπλοκές οι οποίες έχουν να κάνουν με:
1.τον ανειδίκευτο και γενικευμένο κύκλο ροής κεφαλαίων, αλλά και τις υψηλές αποδόσεις που υπάρχουν στον τομέα της χημικής φαρμακευτικής βιομηχανίας και έρευνας·
2.το καθεστώς των πνευματικών δικαιωμάτων, παράλληλα και με τους σφετερισμούς που γίνονται στο αδιαίρετο ανθρώπινο κεφάλαιο και στον χαρακτήρα της γνώσης, ως αμιγώς ανθρωπίνου κεφαλαίου, το οποίο δεν μεταβιβάζεται, δεν κληρονομείται, δεν διαιρείται, αλλά, πέραν αυτού, συνδέεται με τις υπηρεσίες της ίδιας της ακαδημαϊκής ερευνητικής και εφαρμοστικής κοινότητας από άποψη νοοτροπίας, καθώς και με τη διαγενεακή γνώση πολιτισμικών παραδόσεων.
Είναι ζητήματα που συναντούμε σε όλες τις επιστήμες, τα οποία απαιτούν μια ειδική επιστημολογία για τον τομέα της υγείας και της ιατρικής, που θα εξειδικεύσει και τα συμπεράσματα με αντίστοιχο τρόπο, με την ιστορική αυτογνωσία και αυτοκριτική. Αυτό έγινε στη γενική επιστημολογία από την εποχή του Κάρλ Πόπερ, του Τόμας Κουν, του Ίμρε Λάκατου, του Πωλ Φαγιεράμπεντ, μέχρι και σήμερα. Το ίδιο έγινε στον τομέα των επιστημών του ανθρώπου από στοχαστές, ανάμεσα στους οποίους θα μπορούσε κανείς να διακρίνει τον Ζαν Πιαζέ και άλλες σημαντικές φυσιογνωμίες και, εν γένει, διανοητές που λειτουργούν ως μια γόνιμη εξωτερικότητα.
Στον τομέα της υγείας, γενικότερα, όπως και σε όλους τους τομείς, κυριαρχούν οι εξωτερικότητες και, συχνά, ως αρνητικότητες. Αυτό πρέπει να το κατανοήσουμε και να θεωρήσουμε ιδιαίτερα σημαντικές τις εξωτερικότητες. Για παράδειγμα, ο τομέας της υγείας είναι εξαιρετικά αλληλένδετος με τον τομέα του περιβάλλοντος, με τις πολιτισμικές καταβολές, τις επιλογές και τις συνθήκες διαβίωσης και εννοείται πως επηρεάζεται από παράγοντες που έχουν μια δυναμική –όχι πάντα άμεση– όπως και μια ενδογενή υποσυστημικότητα.
Η ακαδημαϊκή κοινότητα, η ακαδημαϊκή γνώση και η δική της εφαρμογή που υπακούει στην αναγκαιότητα μιας επιστημονικής εξειδίκευσης, όπως ακριβώς θα το έθεταν οι ανάλογοι θεσμικοί στοχασμοί στον τομέα των επιστημών του ανθρώπου και της οργάνωσης των δημόσιων υπηρεσιών, των επαγγελματικών δικαιωμάτων, της επαγγελματικής υπευθυνότητας, της γνώσης, της επάρκειας και της ηθικής, λειτουργούν με έναν βαθμό αρκετά αξιόπιστο.
Βέβαια, δεν πρέπει να αμβλύνουμε την υπευθυνότητα και τη συνάφειά της με τη γνώση, αλλά θα πρέπει να αναγνωρίσουμε τις εξωτερικότητες και να διευκολύνουμε μια μεγαλύτερη θετική αλληλενέργεια με τις εξωτερικές οικονομίες, που λειτουργούν – και μπορούν να λειτουργήσουν – σαν οικονομίες κλίμακας.
Παράλληλα, η ίδια νοοτροπία υποσυστημικότητας λειτουργεί στην προσέγγιση του οργανισμού, της μελέτης της οργανικότητας, όπου, παραδείγματος χάριν, στη θεώρηση μιας οργανικότητας χάνεται μια ιδιαίτερα κρίσιμη πληροφορία στο πέρασμα από κλάδο σε κλάδο και στην παρακολούθηση όλου του επιστητού.
Πρέπει, δηλαδή, να έχουμε έναν ιστό ανάκτησης των συνθετικών όψεων και εποπτειών του γνωστικού πεδίου, χωρίς να χάνουμε τις επιτεύξεις της ειδίκευσης και της εμβάθυνσης. Έτσι, θα κερδίζουμε στο συνθετικό, στο ολιστικό πεδίο και στις αναδράσεις του με τα πεδία της ειδίκευσης. Αυτό, δυστυχώς, δεν υπάρχει σήμερα και απαιτεί μια διαφορετική κουλτούρα στους εκφραστές της γνώσης.
Η υγεία και το διατομεακό γίγνεσθαι της γνώσης
Στην ιστορία, οι εκφραστές της γνώσης πάντοτε λειτουργούσαν υπό το βάρος μιας στατιστικής και ενδοτομεακής επαληθευσιμότητας και υπό το βάρος μιας κυλιόμενης αυθεντίας, η οποία συχνά υπήρξε για να διαψευστεί ή έπρεπε να υπάρχει υπό το καθεστώς μιας διαψευσιμότητας. Εξάλλου, πολύ μεγάλες ιστορικές συνεισφορές, ακόμα και στον τομέα της ιατρικής, αλλά και σε όλο το επιστητό, προήλθαν από ανθρώπους άλλων ειδικοτήτων.
Γενικότερα, το όλο ζήτημα, θα πρέπει να συνδεθεί με έναν πολύ μεγαλύτερο διατομεακό γίγνεσθαι της γνώσης, καθώς από την ίδια την ιατρική γνώση και τις βιολογικές επιστήμες μπορούν και πρέπει να προκύψουν πολύτιμα συμπεράσματα και προσεγγίσεις για τον τομέα της οικονομίας, της πολιτικής, της κοινωνιολογίας, και των επιστημών του ανθρώπου. Επίσης, μπορεί να προκύψουν γνώσεις που θα μπορούν να παίξουν έναν σημαντικό ρόλο και να μεταφέρουν μια ειδική αντίληψη. Το μοντέλο του μαθηματικού λογισμού, παραδείγματος χάριν, είναι ένα γενικευμένο μοντέλο, παρόλα αυτά πάσχει από μια εννοιολογική μεταφορά κι, έτσι, δεν αξιοποιείται ισομορφικά σε άλλους τομείς.
Η υποσυστημική καθήλωση στη μελέτη του οργανισμού, στο φαινόμενο της οργανικότητας και το φαινόμενο της ζωής, έχει και δημιουργεί θεμελιώδη προβλήματα. Γι’ αυτό έχουμε μια κυκλική μεταπτωτικότητα και επανεκτίμηση ζητημάτων που περνούν από το οργανικό, περιβαλλοντικό επίπεδο της ιστορικότητας του οργανισμού στο πεδίο της γενετικής, της συνάφειας, δηλαδή, των ζητημάτων υγείας με το γενετικό υπόβαθρο.
Ούτε η μία ούτε, η άλλη πλευρά δικαιώνεται ποτέ πλήρως, ενώ παρατηρούμε μια ασθενή αλληλεξάρτηση. Επίσης, βλέπουμε μια αλληλεξάρτηση μεταξύ ζητημάτων που αφορούν τη λειτουργία του εγκεφάλου, του ορμονικού και του νευρικού συστήματος, μια βιοενεργειακή δυναμική που αναπτύσσεται μεταξύ της ψυχολογικότητας των οργανισμών με το σώμα. Ακόμα, βλέπουμε κρίσιμους τομείς γνώσης για την κατανόηση των οργανισμών που προέρχονται από τις βιολογικές επιστήμες και που αναφέρονται στις άλλες μορφές ζωής. Οι γνώσεις αυτές, όμως, δεν μεταφέρονται εύκολα, ερευνητικά και εφαρμοστικά, στο πεδίο το ανθρώπινο.
Η ίδια η ιατρική μπορεί και πρέπει να μας βγάλει από τον πολιτισμικό θεατρικό ναρκισσιστικό λήθαργο, από τα ψυχολογικά μας αυτονόητα, την ειδωλοποίηση της αυταπάτης και της γοητείας μας, για να κατανοήσουμε διαφορετικά, οντολογικά, τον εαυτό μας και να σταθούμε τελείως διαφορετικά, κοινωνικά.
Το κλειδί, άρα, είναι να αποδεσμευτούμε από την υποσυστημική καθήλωση της μελέτης και να περάσουμε σε μια γενικευμένη συστημική ολιστική θεώρηση –στη μικρή και τη μεγαλύτερη κλίμακα– και, ταυτόχρονα, να δούμε όλο το ζήτημα ως γενικευμένη αλλαγή.
Αυτό, βεβαίως, είναι ένα ζήτημα που αφορά –όπως είπαμε– και τους ίδιους τους ασθενείς. Πρέπει να δουν ο ένας στον άλλον αλλά και μέσα τους την αφετηρία της σωματικής αστάθειας και ανισορροπίας και των ζητημάτων που θέτει το σώμα ενώπιον της αυτοσυνειδησίας μας, της ταυτότητας μας. Πρέπει να δούμε όλοι ένα ευρύτερο πλαίσιο αλλαγών μέσα μας και έξω μας.
Η αλληλέγγυα συνειδητοποίηση των ζητημάτων υγείας ως το ισχυρότερο όχημα για τη νέα εποχή
Θα έλεγε κανείς ότι το μεγαλύτερο και το ισχυρότερο όχημα για τη νέα εποχή είναι η αλληλέγγυα συνειδητοποίηση των ζητημάτων της ασθένειας και της υγείας που αναδεικνύει τον ανθρωπισμό στον θάλαμο ενός νοσοκομείου έως τον εθελοντισμό των ανθρώπων που προσφέρουν τη βοήθειά τους στα προβλήματα υγείας και ένδειας στην Αφρική, συνεχίζοντας τον δρόμο ενός Σβάϊτσερ. Εκεί, ακριβώς, βρίσκεται ένας μεγάλος, ήπιος, χαμηλής πολιτισμικής δυναμικής μετασχηματιστικός άξονας για να αλλάξουμε εποχή, για να εκφράσουμε καλή θέληση και σωστές ανθρώπινες σχέσεις.
Η υπαρξιακή δραματικότητα της ασθένειας, αναφορικά με το άτομο και τους οικείους του, με την ευρύτερη έννοια του όρου ως προς το θέμα των οικείων, πρέπει να μας οδηγήσει σε μια ριζική αλλαγή και αναθεώρηση ζητημάτων ζωής, σχέσεων και επιλογών ως προς το κοινωνικό σύστημα. Δεν πρέπει να αφήσουμε να πάει χαμένος ο προβληματισμός που γεννιέται στις συνθήκες αυτού του υπαρξιακού στρες. Πρέπει να αναπτύξουμε την υπαρξιακή ασκητική και την υπαρξιακή μαθητεία μέσα από αυτή τη διαδικασία.
Η τραγικότητα δεν πρέπει να χάνεται πια στην ανωνυμία, αν και, από την άλλη, δεν πρέπει να γίνει φορέας ενός νέου ναρκισσισμού. Πρέπει, βεβαίως, να μπορέσουμε να περάσουμε κατόπιν σε μια μετατραγική στάση απέναντι σε αυτό που μας φαίνεται ασυμφιλίωτο, τραγικό, σε αυτό που μας φαίνεται ως αναπόφευκτο, ως πεπρωμένο. Εδώ βρίσκονται κρίσιμα ζητήματα, καθώς πρέπει να αλλάξουμε πράγματα που αφορούν τη θεμελιώδη οργάνωση της συνείδησής μας, η οποία βασίζεται στον φόβσε μέσα μας και στην κοινωνία.
Θεραπεύοντας την υποσυστημική καθήλωση, θα απελευθερωθεί η ευφυΐα, η στρατηγική και η έρευνα, τόσο πειραματικά και ερευνητικά, όσο και θεωρητικά. Θα απελευθερωθεί, ακόμα, ένας άλλος ψυχισμός και μια άλλη δυναμική.
Με την απελευθέρωση από τους περιορισμούς της υποσυστημικής καθήλωσης, τόσο μέσα στο καθαρά ιατρικό, υγιεινολογικό, θεωρητικό και εφαρμοσμένο μέρος, όσο και μέσα στο πεδίο της σχέσης της δυναμικής που έχει το ζήτημα της υγείας με μας αλλά και μέσα στο κοινωνικό σύστημα, μπορούμε να αλλάξουμε τα πάντα. Είναι πράγματι το Αρχιμήδειο σημείο, όπως θα το ήθελε και θα το οραματιζόταν ο Έμερσον ή όπως θα το έβλεπε ακόμη ο Παράκελσος – υπό μια αντίστοιχη πρόδρομη λογική, που είχε βέβαια πιο ειδικές αναφορές, μεταβατικές αλήθειες και προσεγγίσεις.
Διαβάστε εδώ το B΄ Μέρος
Γιάννης Ζήσης, συγγραφέας
Πρώτη δημοσίευση: 21 Σεπτεμβρίου 2010
Φωτογραφία: wikimedia
