«Θα έλθει η εποχή που για τίμημα της ελευθερίας θα πληρώνουμε την ίδια την ελευθερία». |
Οι εξωτερικές επιδράσεις γίνονται καθοριστικές και αναδεικνύονται πρόδηλα, όταν πλησιάζουμε στο σημείο περιβαλλοντικού και οικονομικού κορεσμού ή αλλιώς στο όριο της φέρουσας ικανότητας. Αυτό ισχύει και για τα δημόσια αγαθά και την κοινή ωφέλεια. Πρωταρχικά πρέπει να εξηγήσουμε γιατί στοχεύουμε να αναδείξουμε αυτό τον όρο της οικονομικής επιστήμης σε ένα εκτεταμένο πλαίσιο, δημιουργώντας και μια κατηγοριοποίηση, ώστε να λειτουργεί αυτός ο όρος πιο καταλυτικά στις αποφάσεις και τους σχεδιασμούς.
Oι περιπτώσεις αυτές αποτελούν παραδείγματα που μας βοηθούν να κατανοήσουμε και να ορίσουμε τις εξωτερικές επιδράσεις (spillover effects). Για παράδειγμα, η διαμόρφωση μιας επιβάρυνσης στον τουρισμό από μια ζώνη βιομηχανικής ανάπτυξης ή οι θετικές επιδράσεις στη μελισσοκομία από τη γειτνίαση του μελισσιού με ένα δάσος ή με μια ιδιωτική ιδιοκτησία από μηλιές ή κερασιές είναι κάποια από τα παραδείγματα που έχουν αναφερθεί. Αυτά τα παραδείγματα μας οδηγούν στο να αντιμετωπίσουμε πιο ολιστικά το θέμα των δικαιωμάτων και της ιδιοκτησίας, το θέμα της διαιρετότητας των αγαθών και τη διαχείριση των αδιαίρετων αγαθών, των κοινών ή του κανενός όπως λέγονται, και ακόμα να αντιμετωπίσουμε ανάλογα ολιστικά και το θέμα της αγοράς. Κατηγορίες εξωτερικών επιδράσεων 2) Οι τεχνικές εξωτερικές επιδράσεις, που έχουν σχέση με τις καινοτομίες, με το τεχνολογικό και τεχνικό περιβάλλον κτλ. 3) Οι εξωτερικές επιδράσεις των δημοσίων αγαθών. Τα ίδια τα δημόσια αγαθά και οι υπηρεσίες αποτελούν ένα υπόστρωμα για τα παραγωγικά αποτελέσματα των ιδιωτιοικονομικών δράσεων. Τα δημόσια αγαθά αποτελούν στρατηγικούς κόμβους για την αγορά. Αυτές οι τρεις πρώτες κατηγορίες θεωρούνται βασικές και δέσποζαν μέχρι το 1960. 4) Η τέταρτη τριπλή κατηγορία εξωτερικών επιδράσεων είναι η κατηγορία της παραγωγής, της κατανάλωσης και η μικτή. Είναι φανερό ότι μερικές εξωτερικές επιδράσεις, οικονομίες ή επιβαρύνσεις, συνδέονται με την παραγωγή, άλλες με την κατανάλωση ενώ άλλες είναι μικτές. Μια τέτοια χαρακτηριστική περίπτωση είναι η περίπτωση των απορριμμάτων συσκευασίας, όπου, αν έχουμε μια καλύτερη προσαρμογή μέσα από τα υλικά και τις προδιαγραφές τους στην παραγωγική διαδικασία, και αν έχουμε μια κατάλληλη διαχείριση στην καταναλωτική διαδικασία των απορριμμάτων συσκευασίας, θα έχουμε ένα διαφορετικό αποτέλεσμα σχετικά με τις περιβαλλοντικές επιδόσεις της οικονομίας. Βέβαια ο καθαρά οικονομικός πυρήνας αυτών των εξωτερικών επιδράσεων βγάζει σε μια πιο εξειδικευμένη προσέγγιση και διευκρίνιση του όρου των εξωτερικών επιδράσεων, παραγωγής, κατανάλωσης και μικτών. 5) Μια άλλη κατηγορία είναι η διπλή κατηγορία των μονομερών και των αμοιβαίων επιδράσεων. Εδώ πρέπει να σημειώσουμε ότι αυτή η κατηγοριοποίηση έχει στοιχεία ομαδικότητας, ανάλογα με τον τρόπο με τον οποίο αναλύουμε τις εξωτερικές επιδράσεις, ή το πώς τις συναντούμε στην πράξη. Οι μονομερείς είναι φανερό ότι προέρχονται μόνον από έναν πόλο. Για παράδειγμα, η βιομηχανία λειτουργεί σαν μονομερής εξωτερική επιβάρυνση για τον τουρισμό, ενώ ο τουρισμός, αν απουσιάζει ένα θεσμικό πλαίσιο, ένα χωροταξικό, ρυθμιστικό και περιοριστικό για τη βιομηχανία, λειτουργεί σαν παθητικός αποδέκτης της εξωτερικής επιβάρυνσης και μόνον. 6) Η έκτη κατηγορία είναι η διπλή κατηγορία των γεωγραφικά εντοπισμένων, δηλαδή των τοπικών, εξωτερικών επιδράσεων, και των μη εντοπισμένων. 7) Οι εξωτερικές επιδράσεις επίσης είναι μικρής ή μεγάλης κλίμακας ποσοτικά και ποιοτικά. 9) Οι συγχρονικές. Σ’ αυτή την περίπτωση περιλαμβάνονται αυτές που παρουσιάζουν άμεση χρονική συσχέτιση και συγχρονισμό. ΄Εχουμε να κάνουμε με επιδράσεις που είναι μικρής χρονικής εμβέλειας και περιστασιακές. Επίσης είναι οι διαγενεακές και διαχρονικές, όταν έχουμε να κάνουμε με καταστάσεις που συνδέονται με μια ανελαστικότητα, με μια παραβίαση της φέρουσας ικανότητας σε σχέση με το περιβάλλον και το οικοσύστημα, αλλά και σε σχέση με το κοινωνικό κόστος μιας παραγωγικής δραστηριότητας. 10) Οι επιδράσεις επίσης είναι εσωτερικές ή εξωτερικές για ένα κλάδο, δηλαδή λειτουργούν είτε στην εσωτερική διαμόρφωση της δυναμικής ενός κλάδου όπως στο βιομηχανικό χώρο (ενδοβιομηχανικές) είτε είναι εξωτερικές για ένα κλάδο, δηλαδή λειτουργούν πέραν αυτού και έξω από αυτόν ή προς αυτόν. 11) Οι έμμεσες και άμεσες. 12) Οι σωρευτικές και μη σωρευτικές. Εδώ διαβλέπουμε και μια σύνδεση αυτής της κατηγοριοποίησης με τις συγχρονικές, τις διαγενεακές ή διαχρονικές. Αυτή η σύνδεση δεν είναι ταύτιση όπως αντίστοιχα δεν είναι ταύτιση και η σύνδεση αυτής με την επόμενη κατηγορία. 13) Οι διερχόμενες, οι παροδικές ασυνεχείς και οι εποχικές ή περιοδικές. Η κατηγορία αυτή έχει κοινά σημεία σε περιορισμένη κλίμακα με τις υποκατηγορίες της 9ης κατηγορίας.Ο τουρισμός, για παράδειγμα, διαμορφώνει μια εποχική περιοδική εξωτερική επίδραση. Αντίστοιχα η γεωργία παρά την εποχικότητά της έχει μια μεγαλύτερη συνέχεια, ακόμα περισσότερο μια μεγαλύτερη συνέχεια έχει η βιομηχανική διαμόρφωση εξωτερικών επιδράσεων. Μια ιδιαίτερη υποκατηγορία είναι οι περιπτωσιακές, όπου ανάλογα με το περιβαλλοντικό τους χρίσμα μπορεί να είναι συγχρονικές ή και διαχρονικές. Για παράδειγμα, το πυρηνικό ατύχημα του Τσερνομπίλ αναδεικνύει μια συγκυριακή περίπτωση σε διαχρονική εξωτερική επιβάρυνση. 14) Είναι εκείνες επίσης οι εξωτερικές επιδράσεις που συνδέονται με την διακινδύνευση, έχουν δηλαδή μια ενδεχομενικότητα. Εδώ πρέπει να αναλύσουμε αυτό το κόστος της ενδεχομενικότητας. Χαρακτηριστική ακραία περίπτωση είναι τα μεταλλαγμένα ως έμβια και ως προϊόντα. 15) Οι θεσμικές και οι λειτουργικές που αποτελούν μια άλλη διπλή κατηγοριοποίηση των εξωτερικών επιδράσεων. Οι εξωτερικές επιδράσεις εφαρμογής περιλαμβάνουν εκείνες τις επιδράσεις που συνδέονται με την εφαρμογή των θεσμών και την διοικητική τήρηση των διατάξεων. Π.χ. τα πρόστιμα για την ανεξέλεγκτη ρίψη απορριμμάτων επιδρούν στις συμπεριφορές.Στις λειτουργικές έχουμε τους τεχνικούς όρους που είναι σε άμεση συνάρτηση με τους περιβαλλοντικούς όρους. Συχνά έχουμε μια εκτίμηση των εξωτερικών επιδράσεων που γίνεται πιο εύκολα προσπελάσιμη με τη χρήση τεχνικών όρων οι οποίοι απηχούν τα περιβαλλοντικά και οικονομικά κριτήρια. Για παράδειγμα, μια πρώτη θεματική εξωτερική οικονομία για την πράσινη επιχειρηματικότητα είναι η ίδρυση, με όρους βιωσιμότητας, των διαχειριστικών φορέων για τις προστατευόμενες περιοχές, η ανάπτυξη και στη συνέχεια η επέκταση του καθεστώτος προστασίας και διαχείρισης στις υπόλοιπες περιοχές του δικτύου natura. Οι εξωτερικές επιδράσεις στον οικονομικό σχεδιασμό Όπως αναφέραμε προηγουμένως έχουμε μια κλίμακα διαιρετότητας και αποκλεισμούτων αγαθών από τα ατομικά έως τα κοινά ή έως αυτά που δεν ανήκουν σε κανένα, τα αποκλειστικά και τα διαιρετά έως τα κοινά και τα ελεύθερα. Εδώ πρέπει να σημειώσουμε ότι η διαμορφωνόμενη στενότητα γύρω από το αγαθό του περιβάλλοντος και το πολύπλευρο κοινωνικό κόστος της παραγωγικής και της καταναλωτικής δραστηριότητας μετατρέπει πολλά αγαθά από ελεύθερα σε οικονομικά, με έναν ενδιάμεσο φυσικά χαρακτήρα. Μερικώς οικονομικά είναι μερικά από τα ελεύθερα αγαθά, όπως υπό ορισμένους όρους το νερό, ενώ ο αέρας είναι ακόμα ένα μη οικονομικό αγαθό. Εδώ έχει ιδιαίτερη σημασία να δούμε πώς μπορούν να λειτουργήσουν τα δημόσια και τα ελεύθερα αγαθά μέσα από ένα διαχειριστικό πλαίσιο σαν αγαθά που συνήθως έχουν το χαρακτήρα των αδιαίρετων αγαθών. Πώς μπορούν δηλαδή να λειτουργήσουν με δυνατότητες αποκλεισμού ρύθμισης της χρήσης, ρύθμισης του δικαιώματος χρήσης, με χαρακτήρα προσοδοφόρο ιδιωτικοοικονομικά για τους φορείς διαχείρισης και για την αυτοδιοίκηση, που μπορεί επίσης να παρεμβαίνει στις προστατευόμενες περιοχές. Οι εξωτερικές επιδράσεις θα μπορούσαμε να πούμε ότι συνδέονται με προστιθέμενες αξίες στις εξωτερικές οικονομίες, ως θετικές επιδράσεις μπορούμε να τις συνδέσουμε με τις οικονομίες κλίμακας και τις προστιθέμενες αξίες ώστε να μπορέσουμε να ολοκληρώσουμε τη διαμόρφωση και των εργαλείων για την τιμολόγησή τους. Μέχρι τώρα στην οικονομική αποτίμηση τα πράγματα είναι πιο εύκολα στις χρηστικές αξίες έναντι των αξιών διατήρησης. Δεν υπάρχει δυνατότητα κοστολόγησης των αξιών διατήρησης παρότι οι αξίες διατήρησης είναι ενεργές στον πολιτικό σχεδιασμό των ρυθμίσεων. Στο παρελθόν και στο πολιτικό πλαίσιο των ρυθμίσεων οι αξίες διατήρησης είχαν μια περιορισμένη δυναμική καθώς το καθεστώς των δικαιωμάτων ήταν χωρίς όρια, ήταν μια επιταγή της αγοράς. Το πρόβλημα ανακύπτει και προκύπτει καθώς δεν συμπίπτουν τα ιδιοκτησιακά όρια με τα οικολογικά όρια της παραγωγικής δραστηριότητας και της καταναλωτικής και επιπλέον κατά ένα μέρος οι παραγωγικοί συντελεστές δεν αποτιμώνται εσωτερικά και εξωτερικά όπως για παράδειγμα δεν αποτιμώνται οι λειτουργίες του μελισσιού στο εσωτερικό του όπως και οι λειτουργίες του περιβάλλοντος απέναντι στο μελίσσι. Η εξέλιξη της οικονομικής επιστήμης στον τομέα αυτό βρίσκεται στην αρχή της. Πάντως, ξεκίνησε η διαμόρφωση κριτηρίων και δεικτών για τη βιώσιμη ανάπτυξη όπως επίσης και η διαδικασία της δικαιοδοσίας από την αγορά στην κοινωνική ρύθμιση και θέσμιση για το περιβάλλον. Η εξέλιξη είναι πολύπτυχη και ένας σίγουρα καταλυτικός παράγοντας σαν εξωτερική οικονομία για την πράσινη επιχειρηματικότητα είναι οι μη κυβερνητικές οργανώσεις. Είναι επίσης η κοινωνική οικονομία τους, είναι ακόμα και η δυναμική της γνώσης και της κοινωνίας της πληροφορίας γύρω από τα ζητήματα της περιβαλλοντικής διαχείρισης, η ώσμωση, η θεσμική και η νομική, για την προστασία του περιβάλλοντος κτλ. Ο ρόλος των ΜΚΟ και της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης και ευαισθητοποίησης λειτουργεί καταλυτικά στη δυναμική της αγοράς, καθώς η γνώση και η ευαισθητοποίηση επιδρά θετικά στη διαμόρφωση τιμής για την ποιότητα και τη διάκριση των προϊόντων. Μια θετική εξωτερική οικονομία που βγάζει την πράσινη διάσταση της οικονομίας από την παθητική και αμυντική ζώνη της κρατικής παρέμβασης, είναι το γεγονός ότι πλέον αναγνωρίζεται η αναγκαιότη%8
Σύνδεση
Δεν έχετε ακόμη λογαριασμό; Δημιουργία λογαριασμού |