“The Battle of Thermopylae in 480.BC” art by Stanley Meltzoff 1963
Κάποιος έλεγε ότι εκτός από την κριτική της διαφθοράς υπάρχει και η διαφθορά της κριτικής. Εμείς θα προσθέταμε ότι η δεύτερη υπερισχύει της πρώτης μέσα σε έναν κόσμο βυθισμένο στο τίποτε και ασχολούμενο με το ασήμαντο, το ανούσιο, μέσα σε έναν κόσμο που το αποκλειστικό του επίκεντρο είναι το άτομο, πρότυπο και θεός μαζί.
Τον Αύγουστο ήταν η επέτειος της μάχης των Θερμοπυλών που έλαβε χώρα τον Αύγουστο του έτους 480 π.Χ. Ήταν μια πολύ σημαντική μάχη τόσο για την Ελλάδα όσο και για την παγκόσμια ιστορία.
Μερικές στιγμές στην ιστορία είναι κομβικές και ο κόσμος θα ήταν πολύ διαφορετικός προς το χειρότερο, αν αυτές δεν είχαν υπάρξει, αν οι τότε επιλογές των ανθρώπων ήταν διαφορετικές, π.χ. αν ήσαν σαν αυτές του σημερινού μαζικού ανθρώπου. Αλλά οι άνθρωποι δεν θέλουμε πρότυπα γιατί μας περιορίζουν και επιθυμούμε μία απελευθέρωση από αυτού του είδους τις πιέσεις. Δεν αγαπάμε τα πρότυπα, γιατί δεν μπορεί να μην αποτελούμε εμείς το πρότυπο, αν όχι για όλους τουλάχιστον για τον εαυτό μας. Δεν συμπαθούμε τα σημαντικά πρόσωπα, γιατί φθονούμε τη σημαντικότητά τους και νοιώθουμε απέναντί τους μειονεκτικοί, ενώ κατά βάθος επιθυμούμε να μας θαυμάζουν, αλλά αυτόν τον θαυμασμό δεν είμαστε διατεθειμένοι να τον κερδίσουμε με κόπο, αλλά ανέξοδα, π.χ. με ένα ωραίο αυτοκίνητο, με χρήματα, με μία καλή θέση, με πολλά πτυχία, με ο,τιδήποτε που δεν απαιτεί το τέντωμα του εαυτού μας σε μια προσπάθεια υπέρβασης του ατομισμού μας. Κι επειδή δεν είμαστε διατεθειμένοι να προσπαθήσουμε, προσπαθούμε να μείνουμε σε μια “κορυφή” (κατά φαντασίαν, βέβαια) αφανίζοντας ή αποδομώντας το σπουδαίο και αξιοθαύμαστο.
Τι λένε, λοιπόν, κατά καιρούς;
Ότι οι Πέρσες στις Θερμοπύλες, σαφέστατα, ήταν λιγότεροι από όσο λέγεται. Αλλά όσο και να μειωθεί ο αριθμός τους στρατού τους ήταν πάρα πολύ περισσότεροι από τους Έλληνες.
Οι 300 Σπαρτιάτες με τους είλωτες που τους συνόδευαν πολέμησαν επειδή ήσαν υποχρεωμένοι από τους νόμους τους και τα ήθη τους. Αλλά ο βασιλιάς Λεωνίδας δεν ήταν υποχρεωμένος να το κάνει, πήρε μόνος του την πρωτοβουλία ενάντια στον τοπικισμό των υπολοίπων Σπαρτιατών.
Ο Λεωνίδας το έκανε για να παραμείνει η Σπάρτη στρατιωτική ηγέτιδα στον ελληνικό κόσμο (δηλαδή από ιδιοτελείς λόγους). Αλλά σήμερα δεν βλέπουμε σωβινιστές ηγέτες να θυσιάζουν τη ζωή τους έστω για κάτι τέτοιο, γιατί η ιδιοτέλεια απαιτεί συνήθως τη διατήρηση της ζωής ώστε κανείς να απολαύσει τα αποκτήματα και την επίτευξη των σχεδίων του.
Δεν ήταν μόνον οι Σπαρτιάτες που πολέμησαν εκεί, ήταν και οι Θεσπιείς, που η ιστορική μνήμη τους αδίκησε, επομένως, αδίκως εκθειάζονται οι Σπαρτιάτες τόσο πολύ. Η ιστορική μνήμη όντως αδίκησε τους Θεσπιείς, αλλά ούτε σε αυτούς αποδίδουν την πρέπουσα τιμή εφ’ όσον γι’ αυτούς τίποτε από τα παραπάνω δεν ίσχυε, ήταν απλώς γενναίοι.
Στην Μάχη του Μαραθώνα (που είχε γίνει 10 χρόνια πριν) είναι αμφίβολο αν τα πράγματα έγιναν έτσι, γιατί δεν θα ήταν δυνατόν άνθρωποι να τρέχουν και να πολεμάνε για ώρες σηκώνοντας τον βαρύ οπλισμό τους σε εκείνες τις συνθήκες και, φυσικά, όσοι ήσαν μεγαλύτερης ηλικίας θα ήταν αδύνατον να το κάνουν. Αλλά οι Έλληνες καθώς και οι Ρωμαίοι στρατευόντουσαν από τα 18 μέχρι τα 60, στην αρχαιότητα οι άντρες εκπαιδευόντουσαν συνεχώς στα όπλα, γιατί με αυτά υπεράσπιζαν τις πόλεις τους και δεν είχαν την πολυτέλεια των σύγχρονων όπλων. Ο Ευμένης ο Καρδιανός, γραμματέας του Μ. Αλεξάνδρου, μετά τον θάνατό του στρατηλάτη, αναδείχθηκε σε εξαιρετικό στρατηγό χωρίς να έχει φανεί πιο πριν το ταλέντο του.
Και διάφορες άλλες λεπτομέρειες αναφέρονται, που σε καμμία περίπτωση, ακόμη και αν ίσχυαν, δεν θα μπορούσαν να αλλάξουν το βασικό γεγονός της ανδρείας, της αυτοθυσίας, των αρχών και του θάρρους.
Και ας πάμε και εκτός Ελλάδας, γιατί η γενναιότητα, οι αρχές και η ιδιοφυία υπάρχουν και αλλού. Η Ζηνοβία της Παλμύρας, βασίλισσα, που ήταν γυναίκα εξαιρετικής μόρφωσης και ομορφιάς, πολεμούσε σαν άντρας στις μάχες εναντίον των κατακτητών Ρωμαίων. Η ρωμαϊκή Σύγκλητος δεν μπορούσε να το καταλάβει αυτό και γι’ αυτό επέπληττε τους ρωμαίους στρατηγούς επειδή καταδίωκαν μία γυναίκα (!) και εκείνοι διαμαρτυρόντουσαν επειδή αυτή η γυναίκα δεν ήταν μία συνηθισμένη γυναίκα. Η Ζαν ντ’ Αρκ, όντας μόνον δεκαοκτώ ετών, ρίχτηκε στη μάχη εναντίον των άγγλων κατακτητών και σήκωνε οπλισμό της εποχής περίπου 70 κιλών, χωρίς να έχει εκπαιδευτεί στα στρατιωτικά, και μάλιστα επέδειξε στρατιωτική ιδιοφυΐα. Ο Αννίβας ο Καρχηδόνιος στρατηγός, ήταν ένας άντρας καλλιεργημένος, μετριοπαθής, γενναίος και τόσο ικανός στρατιωτικά που κλόνισε την παντοδυναμία της Ρώμης. Ακόμη και ο αντίπαλός του Ρωμαίος στρατηγός Σκιπίων ο Αφρικανός τον εκτιμούσε πολύ και ο Αννίβας ομοίως εκτιμούσε τον Σκιπίωνα. Ας πούμε και για τον Ρωμαίο στρατηγό Ρήγουλο που αιχμαλωτίστηκε από τους Καρχηδόνιους και τους υποσχέθηκε να πάει στη Ρώμη να πείσει τους Ρωμαίους να δεχθούν την ειρήνη που τους πρότειναν και μετά να ξαναγυρίσει στη φυλακή του. Πήγε τελικά στη Ρώμη, είπε όμως στη Σύγκλητο να μην δεχθούν την προτεινόμενη ειρήνη, αλλά έπειτα γύρισε οικειοθελώς στην αιχμαλωσία – όπου, βέβαια, οι Καρχηδόνιοι τον σκότωσαν με τρομερά βασανιστήρια.
Τελικά, η κριτική συχνά γίνεται για την αποδόμηση του συμβόλου και όχι για την αλήθεια. Η απώλεια της ξένης ζωής μάς φαίνεται ασήμαντη, εφ’ όσον συνέβη σε χρόνο ή χώρο πολύ μακρινό για εμάς, δεν καταλαβαίνουμε καν τη δραματικότητα των στιγμών και των αποφάσεων των προσώπων εκείνης της εποχής. Μας λείπει η ευαισθησία και η αυτογνωσία. Όμως την ίδια στιγμή υπερασπιζόμαστε με κάθε τρόπο τα μικροσυμφέροντά μας – για την ίδια τη ζωή μας, βέβαια, ούτε λόγος να γίνεται!
Το χειρότερο, ίσως, που μπορεί να συμβεί στον άνθρωπο είναι η εθελοτύφλωση, το να κάνει θεωρία την άρνησή του να γίνει καλύτερος και την ανικανότητά του, γιατί τότε χάνει κάθε ελπίδα αλλαγής. Ο κόσμος πάντοτε προχωράει με πρότυπα, μόνον που άλλοτε τα πρότυπα είναι πραγματικά μεγάλα και άλλοτε είναι μικρότατα και τιποτένια, όπως όσα προαναφέραμε, ή τα πρότυπα από καλλιτέχνες, από αθλήματα, από την οικονομία, που καθησυχάζουν τη μετριότητα (μετριότητα της συνείδησης εννοείται και όχι της κοινωνικής περιωπής) και την αφήνουν ήσυχη στο αυτονόητο της καθημερινότητάς της. Δεν είναι να απορεί κανείς που ο κόσμος έχει καταλήξει στο σήμερα με τα άλυτα προβλήματά του. Άλλοτε επαίρεται για το ιστορικό παρελθόν του, ενώ δεν το δημιούργησε ο ίδιος ούτε το συνεχίζει, και άλλοτε το αποδομεί για να μην αισθάνεται λίγος απέναντί του. Τελικά, αυτό το λίγο θα μας οδηγήσει στην απόλυτη καταστροφή, γιατί το λίγο ποτέ δεν ήταν μοχλός της ιστορίας, ήταν μόνον μοχλός θανάτου.
Ιωάννα Μουτσοπούλου
Μέλος της ΜΚΟ ΣΟΛΩΝ
22/8/2018
ΦΩΤΟ : reddit
