Η ΣΚΙΑ ΤΟΥ ΚΑΡΛ ΓΙΟΥΝΓΚ ΚΑΙ ΤΟ ΕΠΙΒΕΒΛΗΜΕΝΟ ΑΓΚΑΛΙΑΣΜΑ ΤΗΣ
Ένα απόσπασμα από το βιβλίο του Λάιαλ Ουάτσον, Σκοτεινή φύση, μετάφραση: Λίνα Αβραμίδου.
Και μετά, ένα σχόλιό μου πάνω στο απόσπασμα.
… Χρειαζομαστε εχθρους. Χωρις αυτους, θα ειχαμε μονο τους εαυτους μας να κατηγορουμε. Με αυτους, εχουμε ενα βολικο καδο απορριματων για ολες τις ιδιοτητες που δυσκολευομαστε να ανεχτουμε στους εαυτους μας. Ειναι ευκολο να παραβαινουμε τους κανονες, να προσπερνουμε τους οδηγους σε αλλες λωριδες του αυτοκινητοδρομου, αλλα ειναι πολυ πιο ικανοποιητικο το να μισουμε εκεινον τον τυπο που χωθηκε μπροστα μας. Ο φαρισαισμος μας κανει να νιωθουμε καλα. Εμεις εχουμε δικιο. εκεινοι αδικο. Εμεις ειμαστε αθωοι, εκεινοι ενοχοι. Εμεις λεμε την αληθεια, εκεινοι ψεμματα. Εμεις εχουμε υπουργειο Αμυνας, εκεινοι υπουργειο Πολεμου. Τους θεωρουμε εχθρους μας, οχι επειδη ειμαστε απο φυσικου μας επιθετικοι, αλλα επειδη χτυπωντας αυτους, ερχομαστε εμεις πιο κοντα μεταξυ μας. Το να ερχομαστε πιο κοντα μεταξυ μας ειναι ωραιο αισθημα, ετσι κανουμε αυτο που φαινεται απαραιτητο ωστε να εχουμε αυτο το ωραιο αισθημα. Ανακαλυπτουμε κι αλλους εχθρους. Κατασκευαζουμε το κακο.
«Πρεπει να προσεχουμε» ειπε ο Καρλ Γκουσταβ Γιουνγκ, «να μη θεωρουμε το καλο και το κακο εντελως αντιθετα». Αλλωστε, δεν ειναι παντα οφθαλμοφανη. Πολλα-οπως προσπαθησα να δειξω- εξαρτωνται απο τα συγκειμενα. Απο το γενικοτερο πλαισιο. Απο το τι ειναι καλο για την οικολογια.
Το μεγαλυτερο καλο συχνα σημαινει να κανεις αυτο που σε αλλες συνθηκες θα θεωρουνταν κακο.
Ο Γιουνγκ ηταν αυτος που ονομασε Σκια τη σκοτεινοτερη πλευρα, το κομματι του εαυτου μας που δεν θα θελαμε ν αυπαρχει. Καποιες φορες θεωρειται απλως σαν ενας σακκος οπου μπορουμε να πεταξουμε τα κομματια της ψυχης μας που μας κανουν να νιωθουμε αβολα.
«Ο μακρυς σακκος που σερνουμε πισω μας», οπως εγραψε ο ποιητης Ρομπερτ Μπλαι.
Ο Γιουνγκ ομως ειδε τη Σκια ως κατι πιο ανεξαρτητο, το κομματι της συνειδησης μας που ειναι συγχωνευμενο με μια ξεχωρη αλλα καλα προσδιορισμενη υποδυεστερη προσωπικοτητα που συνηθως αποκρυπτεται, ωστε να μην εκτεθει και ανακαλυφθει. Την ειδε σαν ενα ουσιωδες κομματι της οντοτητας μας, τοσο ζωτικο που χωρις αυτο θα θρυμματιζομασταν και θα πεθαιναμε.
Και ενα μεγαλο μερος της θεραπειας του Γιουνγκ επικεντρωνεται στο πως μπορει να αναγνωριστει η Σκια, πως μπορουμε να την προσεξουμε συνειδητα και να χρησιμοποιησουμε τις ιδεες, τις αξιες και τις κρισεις της για να συμπληρωσουμε τις δικες μας.
«Ποιος ξερει τι κακο παραμονευει στις καρδιες των ανθρωπων;»
Η απαντηση, φυσικα, ειναι ευκολη. Η Σκια ξερει.
Ο Γιουνγκ ηταν πεπεισμενος οτι η Σκια ηταν κατι παραπανω απο ενα Συμβολο, οτι υπηρχε πραγματικα. «Οσο θετικοι ειμαστε εμεις τοσο μοχθηρη ειναι αυτη….οσο πιο απεγνωσμενα προσπαθουμε να ειμαστε καλοι και υπεροχοι και τελειοι, αλλο τοσο η Σκια αναπτυσσει μια σαφη βουληση να ειναι μαυρη και μοχθηρη και καταστροφικη…. Ειναι γεγονος οτι αν καποιος προσπαθει να ειναι τελειος ξεπερνωντας τα ορια των δυνατοτητων του, η Σκια κατεβαινει στην Κολαση και γινεται ο Διαβολος.
Διοτι απο τη σκοπια της φυσης και της αληθειας, το να επιχειρεις να γινεις ανωτερος του εαυτου σου ειναι το ιδιο αμαρτωλο με το να πεσεις χαμηλοτερα»
Το ιδιο αμαρτωλο; Ναι. Επιστρεφουμε στην ιδεα του Αριστοτελη περι μεσοτητας- ουτε παρα πολυ, ουτε παρα πολυ λιγο. Το κακο δεν ειναι απλως η απουσια του καλου, ειναι η απουσια της ισορροπιας με το καλο. Ο μονος ισως πραγματικος κινδυνος βρισκεται ηδη μεσα μας..δεν παραμονευει σε καποιο λακκο της Κολασης. Δεν εχει αξια το να αναζητουμε το κακο στις μαγισσες, στους διαβολους, τους δαιμονες η αλλους αποδιοπομπαιους τραγους. Το κακο ειμαστε εμεις οι ιδιοι.
Οπως ειπε και ο ΠΟγκο, ο ηρωας της σειρας κομικ του Γουωλτ Κελυ: «Συναντησαμε τον εχθρο, κι αυτος ειμαστε εμεις»
Αυτο ομως δε σημαινει οτι δε μπορουμε να το παλαιψουμε.»
Αυτα γραφει ο Ουατσον. Επηρεασμενος, διχως να το κρυβει, απο τον Καρλ Γιουνγκ.
Προφανως κι ενα αποσπασμα στεκει ανικανο να μεταδωσει συνολικα τα μηνυματα του βιβλιου, ενα βιβλιο πολυ ξεχωριστο, που θεωρω οτι θα συναρπασει αρκετους, ειτε συμφωνουν ειτε διαφωνουν με αυτο που διαβαζουν
«ΤΟ ΚΑΚΟ ΕΙΜΑΣΤΕ ΕΜΕΙΣ ΟΙ ΙΔΙΟΙ»
επιφανειακα, αν διαβασεις αυτη τη φραση, σου ερχεται στο νου το «ΜΑΖΙ ΤΑ ΦΑΓΑΜΕ»
«ΣΚΑΣΕ, ΕΙΣΑΙ ΚΙ ΕΣΥ ΕΝΟΧΟΣ, ΣΚΑΣΕ ΕΙΣΑΙ ΚΙ ΕΣΥ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΓΙΑ ΤΑ ΠΡΑΓΜΑΤΑ ΠΟΥ ΟΔΕΥΟΥΝ ΠΡΟΣ ΤΟ ΧΕΙΡΟΤΕΡΟ, ΣΕ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΚΑΙ ΣΕ ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ»
Εφοσον αλλωστε εχουμε την αναγκη να κατασκευαζουμε εχθρους, τι αλλο μπορει να σημαινει αυτο απο το οτι αρνουμαστε να δουμε την αληθεια του εαυτου μας καταφατσα; Και το οτι, αυτο που κατηγορουμε, αυτο που αντιμαχομαστε, δεν ειναι παρα η αντανακλαση μιας πλευρας του εαυτου μας, επιτηδευμενα στρεβλωμενη για να μη την παρατηρουμε;
Επομενως, με τι εχουμε να κανουμε εδω; Με μια σχεδον θρησκευτικης φυσης διασπορα συλλογικης ευθυνης ενος προπατορικου αμαρτηματος , το οποιο στο κατω κατω δε διαπραξαμε και ποτε;
Οχι. Αυτο που λεει ο Ουατσον, ειναι κατι βαθυτερο. Οτι, ναι, τα παραπανω ισως να συμβαινουν.
Οτι, ναι, οι αμυντικοι μηχανισμοι μας, δε θα μας αφησουν ποτε να προσεγγισουμε τη πραγματικοτητα, αντιθετως, ο ανθρωπος διαρκως κατασκευαζει πραγματικοτητες στρεβλες για να αντεξει τη μια και αδυσωππητη.
Ομως, αυτο, στην τελικη, δεν ειναι και τοσο αφυσικο, η καταδικαστεο. Δεν ειναι κατι που πρεπει να ντρεπομαστε για αυτο, η κατι που μας αναγκαζει να ειμαστε σε διαρκη επαγρυπνηση για να το αποτρεψουμε.
Η κατασκευη εχθρων ειναι εν τελει, κατι φυσιολογικο. Κατι αναποτρεπτο.
Η μεταθεση ευθυνων, το ιδιο. Η αναγκη να γινομαστε κακοι, η αναγκη να κατηγορουμε τον αλλον για τα σφαλματα μας….η αναγκη να αγκαλιασουμε τη Σκια, τη σκοτεινη πλευρα του εαυτου μας,
η αναγκη να αγκαλιασουμε τις ελλειψεις μας, τα λαθη μας, τη μοχθηρια μας,
τη φυσικη μας εχθροτητα προς αυτο που δε θελουμε να καταλαβουμε η προς αυτο που στεκει εμποδιο αναμεσα σε αυτο που ειμαστε και σε αυτο που θελουμε να φτασουμε.
Δεν ειμαστε τελειοι, δε γεννηθηκαμε να ειμαστε τελειοι. Καποιος μας πεταξε στη θαλασσα της Υπαρξης, στην Αβυσσο του Ειναι,
μαθαινουμε να κολυμπουμε σιγα σιγα, προστατευμενοι στην αρχη, απροστατευτοι μετα.
Δεν γινεται να σωσουμε τον κοσμο, ισως η αληθεια ειναι οτι δε γινεται να σωσουμε και κανεναν αλλον, ισως το να σωσεις τον εαυτο σου απο την Αβυσσο ειναι το μοναδικο που μπορουμε να πετυχουμε, ισως ακομα κι αυτο να ηταν ανεφικτο απο την αρχη.
Αν λοιπον ο Ανθρωπος ειναι μια ελλειψη, ακομα και με τη Λακανικη προσεγγιση,
(ΑΝΘΡΩΠΟΣ=ΜΙΑ ΜΗΧΑΝΗ ΠΟΥ ΕΠΙΘΥΜΕΙ ΔΙΑΡΚΩΣ
ΕΠΙΘΥΜΙΑ=ΕΛΛΕΙΨΗ γιατι επιθυμουμε παντα αυτο που δεν εχουμε)
αν λοιπον ειμαστε καταδικασμενοι να ειμαστε ελλειπτικοι, αν η ιδια μας η πραξη αυτογνωσιας, δηλαδη η ζωη, φανταζει καταδικασμενη στην αναποτελεσματικοτητα,
αυτο επ ουδενι δε θα πρεπει να μας κανει να παραδωσουμε τα οπλα. Να αφεθουμε στην Αβυσσο και να πεφτουμε συνεχως διχως να ψαχνουμε κατι απο το οποιο μπορουμε να γραπωθουμε.
Λιγα πραγματα μπορουμε να πετυχουμε; Ας προσπαθησουμε να τα πετυχουμε.
Τι ειναι αυτο που μπορει να σωθει; Δε ξερω, ας το ανακαλυψουμε.
Εχουμε αναγκη να κατασκευαζουμε εχθρους για να μη δουμε τη βαθεια αληθεια μας;
Δε πειραζει, ας πουμε κι ενα ψεμμα στον εαυτο μας.
Δε πειραζει, ετσι κ αλλιως η ζωη ειναι αγωνας για επιβιωση και φιλοι δε μπορουμε να γινουμε ολοι μεταξυ μας.
Δεν υπαρχει τιποτα πιο φυσιολογικο κι ανθρωπινο για εναν καλο ανθρωπο να γινεται «κακος» οταν οι περιστασεις το απαιτουν. Το να γυρνας και το αλλο μαγουλο σου οταν τρως σκαμπιλι, δε σε κανει καλο κι αγιο, σε κανει αδυναμο κι ευκολο θυμα.
Και δεν ειναι κακο να εισαι αδυναμος η ευκολο θυμα, οι περισσοτεροι ειμαστε.
Κακο ειναι να γινεσαι ευκολο θυμα αμαχητι, μη ξεχνας οτι υπαρχουν ανθρωποι γυρω σου που σε αγαπανε και δεν αντεχουν να σε βλεπουν ετσι, υπαρχουν ανθρωποι που ισως να περιμενουν κι απο εσενα να τους προστατευσεις.
Υπαρχει επισης μια Σκια κακια και μοχθηρη, και οχι μονο αυτο,αλλα συχνα παιρνει και τη μορφη σου.
Δεν κερδιζεις κατι με το να το αγνοεις, δεν υπαρχει περιπτωση να μπορεσεις να τη νικησεις,
γιατι η Σκια ειναι κινουμενη αμμος, οσο πιο εντονη ειναι η προσπαθεια να βγεις απο αυτη,
τοσο βαθυτερα θα σε τραβαει.
Πως μπορει λοιπον καποιος να σωθει απο τη κινουμενη αμμο; Απλουστατα, με το να προσαρμοστει σε αυτην, να ηρεμησει, να χαλαρωσει, να αφησει τη λασπη να τον καλυψει, να μη τρομαξει, να γινει ενα με το τοπιο.
Ολο και καποιο κλαδι θα βρει, αν ψαξει διχως αγχος, για να τραβηχτει εξω.
Το κακο ειμαστε εμεις, αλλα εδω δεν ειναι Φιλιππινες, για να μαστιγωνουμε τους εαυτους μας, τιμωρωντας τους για τις αμαρτιες τους. Μια πραγματικη αμαρτια υπαρχει, κι αυτη ειναι η σκεψη οτι μπορουμε να ειμαστε διαρκως ετοιμοπολεμοι απεναντι στις αμαρτιες,
οτι μπορουμε να τις αποφυγουμε,
οτι μπορουμε να ειμαστε παντα καλοι, γενναιοδωροι κι αυτοκριτικοι.
(Ο μονος τροπος για να αποφυγουμε εναν πειραμο, ειναι να υποκυψουμε σε αυτον, ελεγε ο Οσκαρ Ουαιλντ)
Καλοι, γενναιοδωροι και αυτοκριτικοι; Ναι, πρεπει να ειμαστε με αυτους που αγαπαμε, με τους ομοιους μας.
Με τους υπολοιπους;
Με τους υπολοιπους, απλα διαψευδεται ο Ουατσον..Γιατι, ειδικα σημερα, δε κατασκευαζουμε τους εχθρους μας τοσο.. Σημερα, ο εχθρος στεκεται απειλητικος οσο ποτε τα τελευταια 40-50 χρονια..
Δε κατασκευασαμε εμεις δυστυχως τους Τοκογλυφους.
Οι Τοκογλυφοι ειναι που θελουν να «κατασκευασουν» εμας.
Πηγή/φωτογραφίες: celinathens.blogspot.com