ΟΙ ΑΠΕΡΙΟΡΙΣΤΕΣ ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ ΤΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ ΝΟΥ (της Φερενίκης Κανταρτζή)

Όταν μιλάμε για φιλοσοφία, το νόημά της και η προέλευσή της μας παραπέμπει τρεις χιλιάδες χρόνια πριν στον τόπο γέννησής της που ονομάζεται Ελλάδα.

Τα πρώτα σημάδια της φιλοσοφίας στον κόσμο βρέθηκαν από τον Θαλή τον Μιλήσιο στην Ελλάδα γύρω στα 600πχ. Ο Θαλής ο Μιλήσιος ήταν προσωκρατικός φιλόσοφος και μαθηματικός, και ένας από τους επτά σοφούς της Ελλάδος. Ήταν το πρώτο πρόσωπο στον κόσμο που γνωρίζουμε μέχρι σήμερα ο οποίος άρχισε να ασχολείται με την ανθρώπινη φύση και το σύμπαν, μέσα από φιλοσοφικά ερωτήματα. Επίσης Ο Θαλής ο Μιλήσιος ήταν ο πρώτος που εφήρμοσε επαγωγικό συλλογισμό στην γεωμετρία. Παρά το γεγονός ότι, ο Θαλής ο Μιλήσιος είναι το πρώτο πρόσωπο γνωστό για την άσκηση της φιλοσοφίας – η φιλοσοφία ως έννοια εφευρέθηκε λίγα χρόνια αργότερα από τον Πυθαγόρα της Σάμου μεταξύ τα 570 – 500πχ. Ο Πυθαγόρας ήταν φιλόσοφος, μαθηματικός καθώς και επιστήμονας – είναι γνωστός ως ιδρυτής του Πυθαγόρειου θεωρήματος.

Ο Πυθαγόρας ήταν ο πρώτος άνθρωπος στον κόσμο που αποκάλεσε τον εαυτό του φιλόσοφο, προκειμένου να αποδώσει την έννοια του «εραστή της σοφίας». Η λέξη φιλοσοφία ετυμολογικά είναι σύνθετη και προέρχεται από την αρχαία ελληνική λέξη φιλείν που σημαίνει ‘αγαπώ’ και τη γνωστή λέξη σε όλους μας μέχρι σήμερα ‘σοφία’. Έτσι, η κυριολεκτική έννοια της λέξης φιλοσοφία είναι η «αγάπη για την σοφία».

Για να το θέσουμε απλά – η δραστηριότητα της φιλοσοφίας είναι η διαδικασία της εύρεσης της αλήθειας και της αυθεντικότητας. Βεβαίως μιλώ για την πρακτική της φιλοσοφίας δηλαδή την εφαρμογή των ήδη υπάρχων φιλοσοφικών κειμένων και όχι την ακαδημαϊκή φιλοσοφία η οποία προκαλεί τα όρια της ανθρώπινης σκέψης. Οι αρχαίοι Έλληνες φιλόσοφοι είχαν μια αδιάσειστη περιέργεια για τα ανθρώπινα όντα, το σύμπαν και την αλήθεια. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο ήταν οι πρώτοι που τόλμησαν να θέσουν μεγάλα ερωτήματα όπως ποια είναι η αλήθεια; Τι είναι σωστό και τι λάθος; Τι είναι η αρετή; Ποιος είναι ο σκοπός της ζωής; Θα τους είμαστε για πάντα ευγνώμων για την προσφορά και το έργο τους, το οποίο έχει επηρεάσει διεθνώς – όπως επίσης και όλων των φιλοσόφων, συγγραφέων, επιστημόνων και ποιητών στο πέρασμα των τελευταίων 3,000 χρόνων που έχουν συμβάλει και έχουμε φτάσει να συσσωρεύσουμε τόση σοφία και ευφυΐα το 2015.

Δεν θα αρνηθώ την ελληνική και φιλοπερίεργη φύση μου και θα τολμήσω να ρωτήσω – Δεν είναι ειρωνικό το γεγονός ότι υπάρχει τόση σοφία διαθέσιμη το 2015, αλλά στον τόπο προέλευσης της φιλοσοφίας οι άνθρωποι φαίνεται να έχουν χάσει το νόημα της ζωής και να ζουν σε βαθιά χειμερία νάρκη – δηλαδή κρίση ακρισίας τα τελευταία 7 χρόνια;

Ο λόγος που γράφω για τις δυνατότητες της φιλοσοφίας και την Ελλάδα είναι γιατί νοιάζομαι βαθιά. Νοιάζομαι για τα όνειρα και τις φιλοδοξίες των ανθρώπων της γενιάς μου που σιγά σιγά καταρρέουν, αλλά και για τα όνειρα και τις φιλοδοξίες των κατοπινών γενεών των Ελλήνων που έχουμε την ευθύνη να αναστηλώσουμε άμεσα.

Ως νεαρή φοιτήτρια στη Χάγη της Ολλανδίας όταν η ελληνική κρίση ξεκίνησε από το 2008 και εντεύθεν είχα αμέτριτες συζητήσεις με φίλους αλλά και συγγενείς για τα αίτια της κρίσης αλλά και τις συνέπειες της για την Ελλάδα και την εικόνας της στο διεθνές γίγνεσθαι. Μέσα από αυτόν τον αναβρασμό έχω ρωτήσει τον εαυτό μου ένα εκατομμύριο φορές τα εξής ερωτήματα: Πώς μπορώ να βοηθήσω τη χώρα μου να ανακάμψει; Τι μπορώ να κάνω για να βελτιώσω την ποιότητα ζωής των ανθρώπων; Τι μπορώ να κάνω για να βελτιώσω την εικόνα της Ελλάδος στο εξωτερικό; Τι μπορώ να κάνω για να βελτιώσω την ίδια την ελληνική οικονομία;

Η απάντηση στα άνωθεν ερωτήματα ήταν πάντα η ίδια – Αξιοποιήστε στο έπακρο ότι μπορείς να ελέγξεις πρώτα και όταν φτάσεις εκεί θα ξέρεις τι θα πρέπει να κάνεις μετά. Τα πράγματα που μπορώ να ελέγχω απόλυτα είναι το πνεύμα, την ψυχή και το σώμα μου. Και σε αυτή τη διαδικασία ακριβώς αφιερώθηκα από τότε.

Η φιλοσοφία ήταν και είναι για μένα όαση. Όαση αλήθειας, που μέσα από την οποία ήμουν σε θέση να εξελιχθώ και να δημιουργήσω μια «φιλοσοφία» ή ένα σύνολο πεποιθήσεων για τη ζωή μου και πώς να τη ζω ευτυχισμένα. Θα ήθελα από καρδιάς να ενθαρρύνω τον καθένα από εσάς να κάνετε το ίδιο. Δεν υπάρχει σωστός και λάθος τρόπος για να ζήσει κάποιος τη ζωή του, αλλά θα πρέπει να καθορίσει τι είναι σωστό και τι λάθος για τον εαυτό του έτσι ώστε να βιώσει υψηλότερη ποιότητα ζωής και εσωτερική πληρότητα. Όπως ο μεγαλύτερος φιλόσοφος όλων των εποχών δήλωσε πριν από χιλιάδες χρόνια – «ὁ δὲ ἀνεξέταστος βίος οὐ βιωτὸς ἀνθρώπῳ» – Σωκράτης.

Η φιλοσοφία είναι η μόνη αληθινή εκπαίδευση για ζωή αλλά και το μέσο για την προσωπική εξέλιξη του ανθρώπου. Σας προκαλώ να τη δοκιμάσετε κι εσείς!

Τα 5 βασικά πράγματα που η δραστηριότητα της φιλοσοφίας μπορεί να φανεί πολύτιμη για τη ζωή σας:

1. Η τέχνη των μεγάλων ερωτήσεων: Τι είναι ευτυχία; Ποια είναι ιδανικά η χρησιμότητα της τεχνολογίας; Ποιά τα χαρακτηριστηκά του καλού γονέα;
2. Η καλλιέργεια της κοινής λογικής: δηλαδή την ανάπτυξη της κριτικής σκέψης και του λογικού τμήματος του νου.
3. Η καλλιέργεια της αυτογνωσίας, ώστε να είμαι σε θέση να προσδιορίσω τι είναι σημαντικό για μένα; Τι με κάνει να θυμώνω; Τι κάνει την καρδιά μου να χτυπά δυνατά; Τι με κάνει να γελώ;
4. Η καλλιέργεια της ικανότητας να ελέγχει κάποιος τις σκέψεις του και να τις κατευθύνει στο ‘τέλος’ που επιθυμεί. Αυτό απαιτεί την ανάπτυξη της μνήμης, της φαντασίας, της θέλησης και της αντίληψης ως τμήματα του νου.
5. Η αίσθηση του τι πραγματικά έχει αξία και σημασία, ανά πάσα ώρα και στιγμή ώστε να μην χάνεται κάποιος στα μικρά και ασήμαντα περιστατικά της ζωής.

Όλα τα παραπάνω είναι στοιχεία του ανθρώπου και της ανθρώπινης ζωής, που μπορούν να αναπτυχθούν με την άσκηση της φιλοσοφίας. Η φιλοσοφία λοιπόν είναι το μέσο κατά το οποίο μπορεί να βοηθήσει το άτομο να βρει τον μοναδικό τρόπο έκφρασής του και να εκπληρώσει την αυθεντικότητά του πάνω σε αυτή τη γη. Δηλαδή όπως ο αθλητισμός είναι το μέσο για να εκγυμνάσει κάποιος τους μύες του σώματος του και να έχει ένα υγιές σώμα – έτσι ακριβώς και η φιλοσοφία είναι η εκγύμναση των έξι μυών του νου – της μνήμης, της, αντίληψης, της λογικής, της φαντασίας, της θέλησης και της διαίσθησης.

Η γενιά μας έχει την ευθύνη να χρησιμοποιήσει τους πόρους που έχει διαθέσιμους – και λέγοντας πόρους εννοώ τους ανθρώπινους πόρους όπως το κουράγιο, το θάρρος, τον αυτοέλεγχο, την αγάπη, την ηθική, την πειθαρχεία και τα ιδανικά – για να αλλάξει την πορεία της ιστορίας της χώρας μας. Ο λόγος που τονίζω την ευθύνη μας στην παρούσα στιγμή είναι απλά και μόνο επειδή αν δεν αναλάβουμε πλήρως την ευθύνη της ζωής μας και δεν πάρουμε την απόφαση να συνεισφέρουμε σε ένα λαμπρότερο μέλλον για την επόμενη γενιά – το θετικό αποτέλεσμα που περιμένουμε δεν θα έρθει ποτέ. Η Ελλάδα είναι σε μια κρίσιμη κατάσταση και αν δεν αλλάξουμε πορεία, η Ελλάδα απλά δεν θα υπάρχει όπως την γνωρίζουμε, σε 50 χρόνια από σήμερα.

Αγάπη & Σοφία σε όλους,
Φερενίκη Κανταρτζή

Πηγή: ipaideia.gr