ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗΣ ΑΛΛΑΓΗΣ ΣΤΙΣ ΧΩΡΕΣ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ
Στις αρχές Δεκεμβρίου στο Παρίσι θα μαζευτεί για ακόμη μια φορά η αφρόκρεμα των ηγετών του πλανήτη για να συζητήσουν τρόπους αντιμετώπισης και πρόληψης της κλιματικής αλλαγής. Οι προσδοκίες, ως συνήθως, παραμένουν χαμηλές.
Ο Guardian, με αφορμή την επερχόμενη Σύνοδο, φιλοξενεί δημοσίευμα με μερικές από τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής σε χώρες όπως οι Ισπανία, Ιταλία, Γερμανία, Γαλλία, Μ. Βρετανία, Πολωνία, αλλά και τη Μεσόγειο.
Έρημος, νεκρά δάση, θάλασσα χωρίς ψάρια και ψαράδες | AP Photo/Thibault Camus, Pool, File
Το τέλος της… ελιάς;
Το 40% της παγκόσμιας παραγωγής ελαιόλαδου έρχεται από την Ανδαλουσία. Σήμερα περίπου 15 εκ. στρέμματα χρησιμοποιούνται τις σοδειές, ωστόσο, η κλιματική αλλαγή απειλεί να αλλάξει το τοπίο και να τις εξαφανίσει.
«Τα προϊόντα που επηρεάζονται περισσότερο είναι εκείνα που δεν μπορούν να προσαρμοστούν, όπως οι ελαιώνες και οι αμπελώνες» σημειώνει η Άννα Ιγκλέσιας από το Πανεπιστήμιο της Μαδρίτης και μια από τις κορυφαίες ερευνήτριες που συνέβαλαν στην τελευταία έκθεση του ΟΗΕ για την κλιματική αλλαγή.
Το 40% της παγκόσμιας παραγωγής ελαιόλαδου έρχεται από την Ανδαλουσία. Τώρα η περιοχή απειλείται με ερημοποίηση | ΑP Photo/Domenico Stinellis
Επιπλέον οι ελαιώνες και οι αμπελώνες δεν έχουν γρήγορη απόδοση με τα φυτά να χρειάζονται δεκαετίες να ωριμάσουν. «Τώρα γίνονται τεράστιες επενδύσεις με βάση τις σημερινές κλιματικές συνθήκες, αλλά, κάποιες περιοχές της Ισπανίας δεν θα μπορούν να καλλιεργηθούν, δεν θα κατοικούνται και θα μετατραπούν σε ερήμους».
Η Μάρτα Ριβέρα, ειδικός στην ασφάλεια τροφίμων στο Πανεπιστήμιο του Βικ στην Καταλονία, προβλέπει «μια μείωση παραγωγής στις εκτεταμένες καλλιέργειες» και προσθέτει «δεν είναι απλά ένα πρόβλημα που επηρεάζει μια συγκεκριμένη καλλιέργεια, αλλά μια “πάλη” για την ασφάλεια της τροφής».
Οι παραγωγές εσπεριδοειδών δέχθηκαν ήδη ένα πλήγμα από τη ζέση φέτος, καθώς η παραγωγής μανταρινιών και κλημεντίνων προβλέπεται ότι θα μειωθεί κατά 25%».
Σκι δίχως χιόνι
Πάνω από δάση γεμάτα καστανιές και έλατα βρίσκονται τρεις πίστες σκι. Η ψηλότερη από αυτές φθάνει τα 1.600 μέτρα και η πιο χαμηλή τα 1.000 μέτρα. Το θέρετρο αποκαλείται Viola Saint Grée και βρίσκεται στις ιταλικές Άλπεις. Στην περιοχή υπήρξαν υπερβολικές επενδύσεις, ωστόσο, υπάρχει έλλειψη χιονιού.
Το Saint Grée παρουσιάζει εικόνα εγκατάλειψης, καθώς ξεφύτρωσε σαν μανιτάρι στη δεκαετία του 1970 και αποτέλεσε κεντρικό τουριστικό αξιοθέατο.
Μετά το χιόνι στέρεψε, ακολούθησαν χρεοκοπία και προσπάθειες διάσωσης ωστόσο το χιόνι δεν επέστρεψε ποτέ, ενώ οι προβλέψεις πως η θερμοκρασία θα ανέβει επιπλέον 2 βαθμούς μέχρι το 2100 καταδικάζουν το θέρετρο.
Οι Άλπεις θα βιώσουν άνοδο θερμοκρασίας 2-3 βαθμούς και η διάρκεια χιονιού θα πέσει κατά 20% μέχρι τα τέλη του αιώνα | AP Photo/Giovanni Auletta
Αυτό είναι ένα από τα μικρά θέρετρα στις Άλπεις με τον Λοράν Βανά, ένας από τους πιο σημαντικούς παγκοσμίως ειδικούς σε τέτοιου είδους τουρισμό, να δηλώνει πως το πιο ψηλό σημείο για σκι στη Viola βρίσκεται περίπου 400 μέτρα κάτω από το επίπεδο που εξασφαλίζει την ύπαρξη φυσικού χιονιού.
Οι προβλέψεις της Fondazione Montagna Sicura, ενός κέντρου ερευνών των Άλπεων, είναι ζοφερές: Οι δυτικές Άλπεις θα βρεθούν αντιμέτωπες με μια ετήσια αύξηση θερμοκρασίας κατά 2-3 βαθμούς στα τέλη του αιώνα. Ως αποτέλεσμα το όριο βροχής/χιονιού θα ανέβει κατά 500 μέτρα και η διάρκεια του χιονιού στο έδαφος θα πέσει κατά 20%.
Ο Βανά λέει: Τα μεγάλα θέρετρα του σκι έχουν αντιληφθεί τη σημασία της κλιματικής αλλαγής και έχουν προβεί σε αντισταθμιστικά μέτρα την προηγούμενη δεκαετία, συμπεριλαμβανομένης και της παραγωγής τεχνητού χιονιού. Οι Άλπεις είναι μια μοναδική περιοχή για τους σκιέρ, αλλά η αγορά επεκτείνεται σε άλλες περιοχές, όπως η Ρωσία, η Κίνα και η Κεντρική Ασία».
Η Βαλτική αλλάζει
Η Πολωνία έχει ήδη ξοδέψει 13 δισ. στην προσπάθεια να μετριάσει την απειλή της κλιματικής αλλαγής, επενδύοντας τα περισσότερα στην προστασία πόλεων από τα κύματα ζέστης και τις νεροποντές που γίνονται όλο και πιο συχνές.
Ο μεγαλύτερος, όμως, κίνδυνος ελλοχεύει στη θάλασσα της Βαλτικής. «Το μεγαλύτερο κομμάτι της ακτογραμμής ήδη υποχωρεί και οι παράκτιες κοινότητες ήδη “λεηλατούν” τους δικούς τους φυσικούς πόρους» λέει ο Τόμας Λάμπουζ από το Πανεπιστήμιο του Σζέσιν, ο οποίος έχει μελετήσει τις πολωνικές ακτές αρκετά χρόνια.
Τα προηγούμενα εκατό χρόνια η Βαλτική θάλασσα έχει ανέβει κατά 20 εκατοστά το οποίο δεν αποτελεί ακόμη απειλεί, αλλά είναι προάγγελος δεδομένου ότι υπάρχουν πολλά ξενοδοχεία και διαμερίσματα τα οποία είναι κτισμένα πάνω στην ακτογραμμή.
Η Βαλτικά θάλασσα «καταλαμβάνει» τις πολωνικές ακτές | Patrick Pleul/dpa via AP
Αντιμέτωποι με τις πλημμύρες
Οι σφοδρές πλημμύρες που έπληξαν το Ηνωμένο Βασίλειο το περασμένο έτος μπορεί να είναι σημάδι του τι θα ακολουθήσει εφόσον η κλιματική αλλαγή δεν περιοριστεί. Μέχρι τα τέλη Φλεβάρη περισσότερα από 7.800 σπίτια και 3.000 επιχειρήσεις είχαν πλημμυρίσει.
«Οι πλημμύρες είναι η μεγαλύτερη απειλή για το Ηνωμένο Βασίλειο» λέει ο Ντάνιελ Τζόνς, επικεφαλής της Επιτροπής για την Κλιματική Αλλαγή. «Οι βασικές αρχές της φυσικής λένε ότι υπάρχει μια αυξημένη πιθανότητα πλημμύρων εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής. Ο ζεστός, υγρός αέρας είναι σαν καύσιμο για τις καταιγίδες» προσθέτει.
Ο Τζονς επισημαίνει ότι στην περιοχή έχει ήδη παρατηρηθεί αύξηση θερμοκρασίας κατά ένα βαθμό από το 1970, ενώ τα επίπεδα της θάλασσας έχουν ανέβει κατά 15 εκατοστά από τις αρχές του 20ου αιώνα.
Παρά το γεγονός ότι υπάρχουν σχεδιαζόμενες πολιτικές για να μην κατασκευάζονται σπίτια σε περιοχές που απειλούνται από πλημμύρες, υπολογίζεται ότι περίπου 1.500 κτίσματα κατασκευάζονται εκεί κάθε χρόνο.
Ο Τζονς δεν βλέπει την ανάγκη να υπάρξει μετεγκατάσταση ολόκληρων κοινοτήτων μέχρι τα τέλη του αιώνα, ωστόσο, καθιστά αναγκαία την ανάσχεση της αύξησης της θερμοκρασίας.
Τα δάση πεθαίνουν
Ίσως η μεγαλύτερη απειλή που αντιμετωπίζει η Γερμανία είναι η αργή υποβάθμιση των δασών της με τη ζέστη και την ξηρασία να επηρεάζουν τις βόρειες πεδιάδες.
Ο Κρίστοφερ Ρέγερ, περιβαλλοντολόγος στο Ινστιτούτο του Ποτσνταμ για την Έρευνα των Κλιματικών Επιπτώσεων, είπε ότι η οξιά βρίσκεται σε κίνδυνο επειδή δεν μπορεί να σταθεί σε αμμώδες έδαφος. Οι αυξανόμενες θερμοκρασίας θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε ανάπτυξη των δέντρων σε ψηλότερες περιοχές που ήταν κάποτε πολύ πιο κρύες.
Η πιο ισχυρή απειλή είναι ο «αργός θάνατος» των γερμανικών δασών | Jens Buettner/dpa via AP
«Η συζήτηση, όμως είναι πως οι περισσότερες επιπτώσεις της κλιματικές αλλαγές θα είναι αρνητικές» συμπληρώνει ο Ρέγερ.
Το μεγαλύτερο κομμάτι της Γερμανίας θα μπορούσαν να καλυφθούν από φυλλοβόλα δέντρα, αλλά δεν έχει απομείνει σχεδόν κανένα φυσικό δάσος. Αντίθετα αυτά που αναπτύσσονται είναι εκείνα που έχουν φυτευτεί: στον βορρά κυρίως πεύκα, στο νότο έλατα. Ωστόσο, τα έλατα θα χάσουν από την κλιματική αλλαγή, καθώς το δέντρο δεν μπορεί να αντιμετωπίσει την ξηρασία και οι ρηχές του ρίζες καταστρέφονται εύκολα από καταιγίδες.
Ο ζεστός καιρός μπορεί να διευκολύνει την αύξηση και των παρασίτων, όπως τα σκαθάρια του φλοιού, που αποτελούν κίνδυνο για τα δέντρα, ενώ αναμένεται να αυξηθούν και οι πυρκαγιές, ενώ παραμένει άγνωστο το αν η κλιματική αλλαγή θα φέρει πιο δυνατές καταιγίδες στην νοτιοδυτική Γερμανία.
Ένα σπίτι για τα φλαμίνγκο
Πρόσφατα στην λίμνη Fangassier στην Camargue πραγματοποιήθηκαν εργασίες για να δημιουργηθεί ένα μέρος όπου θα μπορούσαν να καταφύγουν τα φλαμίνγκο για να γλιτώσουν από τις αλεπούδες που παραμόνευαν στους βάλτους.
Κάτι έπρεπε να γίνει γιατί η παλιά τους φωλιά-νησί έχει καλυφθεί από νερό.
Ένα τεράστιο φυσικό πάρκο θα μετατρέπεται αργά αλλά σταθερά σε έρημο αλατιού | AP Photo/Martin Meissner
Το φυσικό πάρκο της Camargue στην νοτιοανατολική Γαλλία είναι φημισμένο για τα διάφορα είδη φυτών και ζώων όπως και για τα έλη με ρύζι και αλάτι, ωστόσο βρίσκεται υπό κίνδυνο.
Η θάλασσα στο τέλος θα καλύψει μεγάλο μέρος από το έκτασης 65 χιλιάδων στρεμμάτων πάρκο. Η περιοχή πέρασε πρόσφατα στα χέρια της εταιρείας προστασίας των ακτών, καθώς το γκρουπ που ήταν ιδιοκτήτης άρχισε να πουλάει τις πλούσιες σε αλάτι περιοχές το 2008 εξαιτίας της ανόδου της στάθμης της θάλασσας.
Ο Γκαέλ Εμερί, ο οποίος βοηθάει στη συντήρηση του πάρκου, δηλώνει ότι «υπολογίζουμε πως 20.000 στρέμματα θα γίνουν ξανά έλη αλατιού με τους ταύρους και τα άλογα να περιπλανώνται στην περιοχή, ενώ τα πιο χαμηλά σημεία θα βυθιστούν κάτω από τη θάλασσα».
Θάλασσα χωρίς ψάρια και ψαράδες
Η Μεσόγειος είναι μια διαφορετική θάλασσα από εκείνη που «έβρεχε» την Ευρώπη τα προηγούμενα 50 χρόνια. Είναι πλέον κατά δύο βαθμούς πιο ζεστή και το επίπεδο του ζεστού νερού είναι πιο βαθύ από πριν.
Ως αποτέλεσμα οι θαλάσσιοι βιολόγοι λένε ότι στη θάλασσα έχουν αφιχθή περίπου 700 είδη που δεν είχαν παρατηρηθεί στο παρελθόν. Όλα είναι τροπικά και πολλά έχουν έρθει από την Ερυθρά θάλασσα μέσω του Σουέζ.
Η Μεσόγειος δεν είναι η ίδια θάλασσα σε σχέση με πριν από 50 χρόνια | AP Photo/Adel Hana
Δεν είναι μόνο ψάρια, αλλά είδη μέδουσας και φύκια που «απολαμβάνουν» τα νέα τους μεσογειακά σπίτια. Τα πιο ζεστά νερά
Παράλληλα, είναι άσχημα νέα για κάποια είδη κοραλλιών δεν αντέχουν το ζεστό νερό, ενώ η αύξηση της θερμοκρασίας έχει επηρεάσει και τα παραδοσιακή είδη ψαριών που κατοικούσαν στη Μεσόγειο.
Έχουμε διαχειριστεί με άσχημο τρόπο έναν φυσικό πόρο πιστεύοντας ότι θα διαρκέσει για πάντα. Αυτό δεν θα συμβεί. Η παρουσία ψαράδων είναι βαρόμετρο για την υγεία της θάλασσας. Μια θάλασσα είναι υγιής όταν υπάρχουν και ψαράδες στη θάλασσα. Και αυτοί εξαφανίζονται…
Μετάφραση: Χρήστος Καλλιμάνης