1920-1939
Η Ουκρανία σήμερα, όπως και τότε, βρίσκεται στη δίνη ενός πολέμου συμφερόντων που τη θέλουν εξηρτημένη. Πρόκειται για μια εξάρτηση με ιστορικά δεσμά!
Αυτό που σήμερα διαδραματίζεται στην Ουκρανία με αφορμή τη διαχείριση και τον έλεγχο της ενεργείας έχει παιχτεί ξανά και ξανά στο παρελθόν με άλλες αφορμές, εξίσου ωστόσο ισχυρές, ώστε να συμβάλουν στην προσάρτηση αυτής της μεγάλης χώρας με τον έναν ή τον άλλο τρόπο. Η Ιστορία της Ουκρανίας είναι κάτι πολύ πιο σύνθετο και πολύπλοκο από αυτό που αγωνιζόμαστε στις μέρες μας να καταλάβουμε με αφορμή την προσπάθεια προσάρτησής και ελέγχου της. Ήδη από τις δεκαετίες του 1920 και του 1930 η Ουκρανία «διαχειρίζεται» τη διαίρεσή της.
Το τότε νεοϊδρυθέν πολωνικό κράτος είχε καταφέρει μέσα από μια σειρά διπλωματικών συμφωνιών να προσεταιριστεί τις επαρχίες της σημερινής δυτικής Ουκρανίας, όπου ζούσαν περί τα 4 εκατομμύρια Ουκρανοί. Οι Πολωνοί – που σήμερα συμμετέχουν ενεργά στις εξελίξεις και κάνουν δηλώσεις διά του υπουργού των Εξωτερικών τους – ασκούσαν μια έντονη πολιτική «εκπολωνισμού» αυτών των πληθυσμών, απαγορεύοντας μάλιστα τη χρήση της ουκρανικής γλώσσας σε όλες τις κρατικές υπηρεσίες, ενώ ταυτόχρονα ενθάρρυναν τους ορθόδοξους πληθυσμούς να γίνουν καθολικοί. Τέλος, ακολούθησαν τη γνωστή πολιτική του εποικισμού, που είχε ως αποτέλεσμα οι Πολωνοί να κλέβουν τη γη από του Ουκρανούς χωρικούς. Κάτω από αυτές τις συνθήκες συγκροτήθηκαν μαχητικές ομάδες διαφόρων ιδεολογικών τοποθετήσεων, οι οποίες μάχονταν υπέρ μιας ανεξάρτητης και αδέσμευτης Ουκρανίας.
Η εθελοντική εκβιομηχάνιση του Στάλιν
Η Ουκρανία στις αρχές της δεκαετίας του 1930 έπεσε επίσης θύμα της σοβιετικής γραφειοκρατίας του Στάλιν, ο οποίος αποφάσισε ότι η λύση στο οικονομικό και κοινωνικό αδιέξοδο της Σοβιετικής Ενώσεως βρισκόταν στην εκβιομηχάνιση της χώρας και την ανάδειξή της ταυτόχρονα σε στρατιωτική υπερδύναμη. Ωστόσο, ο Στάλιν θεωρούσε ότι όλα αυτά θα μπορούσε να τα επιτύχει με διατάγματα και αποφάσεις, τα οποία επρόκειτο να στοιχίσουν απροσμέτρητη δυστυχία και εκατομμύρια νεκρούς. Προσπαθούσε να επιτύχει, με δυο λόγια, αυτό που πέτυχε η Βρετανική Αυτοκρατορία σε διάστημα δυο αιώνων με πενταετές προτσές υπό την πίεση εξωφρενικών ρυθμών ανάπτυξης. Ταυτόχρονα, ως συνεκτική ύλη αυτής της εξωφρενικής ανάπτυξης λειτούργησε ο ρωσικός σοβινισμός. Έτσι στα λόγια είχαμε μια «εθελοντική» ένωση σοβιετικών δημοκρατιών, με ανύπαρκτη δημοκρατία και φυσικά παντελή έλλειψη εθελοντισμού, ενώ οι επιπτώσεις αυτών των ενεργειών είχαν τραγικά αποτελέσματα για την Ουκρανία.
Ο λιμός της βιομηχανοποίησης
Όπως είναι γνωστό, το 1932-33 ξέσπασε ένας τρομαχτικός λιμός σε διάφορες περιοχές της ΕΣΣΔ ως αποτέλεσμα ενός μοιραίου συνδυασμού φυσικών φαινομένων και τραγικών ανθρώπινων λαθών. Ο αριθμός των ανθρώπινων θυμάτων είναι ανυπολόγιστος, ωστόσο οι πιο διαδεδομένες εκτιμήσεις κάνουν λόγο για 5 εκατομμύρια νεκρούς στο όνομα της εκβιομηχάνισης – του προτσές παραγωγής.
Ξηρασία, ασθένειες, εξάντληση του εδάφους ήταν κάποια από τα πρώτα «συμπτώματα». Ιδού μερικά… επιτεύγματα. Οι σοδιές του ’31 και ’32 απέτυχαν παταγωδώς ενώ ταυτόχρονα αυξήθηκαν οι απαιτήσεις του «πλάνου»… για σιτάρι! Την επόμενη χρονιά ο λιμός έφτασε στα όρια της ανθρώπινης τραγωδίας ενώ ταυτόχρονα το καθεστώς εξήγαγε για τις ανάγκες της εκβιομηχάνισης 220.000 τόνους σιτηρών. Στο επίκεντρο αυτής της ανθρωπιστικής συντριβής η βρέθηκε η Ουκρανία ως σιτοπαραγωγός χώρα. Μέχρι σήμερα οι Ουκρανοί θεωρούν ότι επρόκειτο για μια γενοκτονία σε βάρος τους. Η Ουκρανία τότε υπέφερε φρικτά!
Αποσπάσματα
Χαρακτηριστικά είναι τα αποσπάσματα του Λέοντα Τρότσκι που ακολουθούν σχετικά με το ουκρανικό ζήτημα από το άρθρο του της 11ης Ιουλίου 1939 με τον τίτλο «Η ανεξαρτησία της Ουκρανίας και τα συγχυσμένα κεφάλια των σεχταριστών».
«Όπως έχουμε πει, το ομοσπονδιακό σύστημα ήταν μία αναγκαία παρέκκλιση από τον συγκεντρωτισμό. Πρέπει επίσης να προστεθεί ότι αυτή η σύνθεση του ομοσπονδιακού συστήματος δεν είναι καθόλου εκ των προτέρων δοσμένη μία για πάντα. Ανάλογα με τις αντικειμενικές προϋποθέσεις η ομοσπονδία μπορεί να εξελίσσεται προς έναν μεγαλύτερο συγκεντρωτισμό ή αντίθετα προς μία μεγαλύτερη ανεξαρτησία των εθνικών της συστατικών μερών. Πολιτικά δεν τίθεται το ζήτημα κατά πόσο είναι “γενικά” πλεονέκτημα για διάφορες εθνότητες να ζουν μαζί μέσα στα πλαίσια ενός μόνου κράτους. Η ερώτηση τίθεται κατά πόσο μία ορισμένη εθνότητα, σύμφωνα με τη δική της εμπειρία, θεωρεί πλεονεκτικό να προσκολληθεί σε ορισμένο κράτος. Μ’ άλλα λόγια: Ποια από τις δύο τάσεις θα κερδίσει την υπεροχή κάτω από τις δοσμένες περιστάσεις στο συμβιβαστικό καθεστώς της ομοσπονδίας, η φυγόκεντρος ή η επίκεντρος; Ή για να το θέσουμε ακόμη πιο συγκεκριμένα: Κατόρθωσαν ο Στάλιν και οι Ουκρανοί σατράπες του να πείσουν τις μάζες των Ουκρανών για την υπεροχή του συγκεντρωτισμού της Μόσχας έναντι της ουκρανικής ανεξαρτησίας ή απέτυχαν; Αυτό το ερώτημα έχει αποφασιστική σημασία. Όμως ο συγγραφέας μας ούτε καν υποπτεύεται την ύπαρξή του.
Επιθυμούν οι πλατιές μάζες του λαού της Ουκρανίας τον κρατικό αποχωρισμό από την ΕΣΣΔ; Ίσως να φαίνεται δύσκολο με την πρώτη ματιά η απάντηση σ’ αυτό το ερώτημα εφόσον ο λαός της Ουκρανίας, όπως και οι άλλοι λαοί της ΕΣΣΔ, έχουν αποστερηθεί κάθε δυνατότητα να εκφράσουν τη θέλησή τους. Ακριβώς όμως η γένεση του ολοκληρωτικού καθεστώτος και ακόμα περισσότερο η κτηνώδης έντασή του, ιδίως στην Ουκρανία, αποδεικνύει ότι η πραγματική θέληση των μαζών της Ουκρανίας είναι ασυμφιλίωτα εχθρική προς τη σοβιετική γραφειοκρατία. Δεν υπάρχει έλλειψη αποδείξεων ότι μία από τις πρωταρχικές πηγές αυτής της εχθρότητας είναι η καταπίεση της ανεξαρτησίας της Ουκρανίας. Οι εθνικιστικές τάσεις ξέσπασαν βίαια κατά το 1917-1919 στην Ουκρανία. Το κόμμα Μπορότμπα εξέφρασε αυτές τις ροπές στην αριστερή πτέρυγα. Η πιο σημαντική ένδειξη για την επιτυχία της λενινιστικής πολιτικής στην Ουκρανία ήταν η ένωση των Ουκρανών μπολσεβίκων με την οργάνωση των Μποροτμπιστών. Κατά διάρκεια της επόμενης δεκαετίας όμως έγινε ένα σχίσμα με την οργάνωση των Μπορότμπα, της οποίας οι ηγέτες κατηγορήθηκαν. Ο παλιός μπολσεβίκος Σκρύπνικ, ένας μέχρι το κόκαλο σταλινικός, οδηγήθηκε στην αυτοκτονία το 1933 επειδή υπερασπίσθηκε υπερβολικά τις εθνικιστικές τάσεις. Ο πραγματικός “οργανωτής” αυτής της αυτοκτονίας ήταν ο σταλινικός κομισάριος Ποστύσεβ, που παρέμεινε στην Ουκρανία ως αντιπρόσωπος της συγκεντρωτικής πολιτικής. Σήμερα πάντως ο Ποστύσεβ έπεσε και ο ίδιος σε δυσμένεια. Αυτά τα γεγονότα είναι πολύ χαρακτηριστικά γιατί αποκαλύπτουν πόσο πολύ πιέζει η εθνική αντιπολίτευση τη γραφειοκρατία. Πουθενά αλλού οι εκκαθαρίσεις και τα αντίποινα δεν παίρνουν τέτοιο βάναυσο και μαζικό χαρακτήρα όπως στην Ουκρανία. Τεράστια πολιτική σημασία έχει η μεγάλη αποστροφή, απέναντι στην ΕΣΣΔ, των δημοκρατικών στοιχείων της Ουκρανίας που βρίσκονται στο εξωτερικό. Όταν στις αρχές αυτού του χρόνου το ουκρανικό ζήτημα επιδεινώθηκε, δεν ακούστηκαν πουθενά κομμουνιστικές φωνές. Αντίθετα, οι φωνές των Ουκρανών κληρικών και εθνικοσοσιαλιστών ήταν αρκετά δυνατές. Αυτό σημαίνει ότι η προλεταριακή πρωτοπορία άφησε να ξεγλιστρήσει από τα χέρια της το εθνικό κίνημα της Ουκρανίας που προχώρησε μακριά στον δρόμο του εθνικού αποχωρισμού. (…)
Η γραφειοκρατία του Κρεμλίνου λέει στη σοβιετική γυναίκα: Αφού υπάρχει σοσιαλισμός στη χώρα μας, πρέπει να παραιτηθείς από το δικαίωμα της έκτρωσης. Οι ίδιοι λένε στους Ουκρανούς: Αφού η σοσιαλιστική επανάσταση έλυσε το εθνικό ζήτημα, είναι καθήκον σου να είσαι ευτυχισμένος στην ΕΣΣΔ και να αποκηρύξεις κάθε σκέψη κρατικού αποχωρισμού (διαφορετικά θα αντιμετωπίσεις το απόσπασμα). Τι λέει ένας επαναστάτης στη γυναίκα: “Θ’ αποφασίσεις μόνη σου εάν επιθυμείς παιδί ή όχι, εγώ θα υπερασπισθώ το δικαίωμά σου για έκτρωση ενάντια στην αστυνομία του Κρεμλίνου”. Ο ίδιος λέει στον λαό της Ουκρανίας: “Για μένα σημασία έχει η στάση σου για το εθνικό πεπρωμένο σου και όχι οι σοφιστείες της αστυνομίας του Κρεμλίνου, θα βοηθήσω τον αγώνα σου για την ανεξαρτησία σου μ’ όλη μου τη δύναμη” (…).
Το σύνθημα για μια ανεξάρτητη Ουκρανία σημαδεύει άμεσα τη γραφειοκρατία της Μόσχας και κάνει δυνατό στην προλεταριακή πρωτοπορία να συγκεντρώσει τις αγροτικές μάζες. Από την άλλη πλευρά, το ίδιο σύνθημα δίνει στο προλεταριακό κόμμα την ευκαιρία να παίξει έναν ηγετικό ρόλο στο ουκρανικό εθνικό κίνημα σε Πολωνία, Ρουμανία και Ουγγαρία. Οι δύο αυτές πολιτικές διαδικασίες θα οδηγήσουν το επαναστατικό κίνημα προς τα εμπρός και θα αυξήσουν το ειδικό βάρος της προλεταριακής πρωτοπορίας».
Πηγή/φωτό: Το Ποντικι, topontiki.gr
