1

ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΝΩΡΙΖΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΗ ΘΡΕΠΤΙΚΗ ΑΞΙΑ ΤΟΥ ΣΕΛΙΝΟΥ (της Χριστίνας Φοντόρ)

Το celery (Apium graveolens L.), γνωστό στην Ελλάδα ως σέλινο και ως Άπιο το βαρύοσμο ή Κερεβύζι, είναι ένα ποώδες φυτό διετές ή πολυετές με μικρά λευκά λουλούδια και χαρακτηριστικό άρωμα. Ανήκει στην οικογένεια των Apiacae/Umbelliferae. Άλλες ονομασίες με τις οποίες είναι γνωστός ο καρπός διεθνώς είναι Apii Fructus, Celery Fruit, Celery Seed και Smallage.


Συστατικά του φυτού είναι φλαβονοειδή (απιγενίνη, απιΐνη, ισοκερκιτρίνη, κ.α.) και διάφορες φουρανοκουμαρίνες. Επίσης περιέχει διάφορα αιθέρια έλαια ενώ στα διάφορα μίγματα φθαλεΐδης όπως στη 3-n-βούτυλο φθαλεΐδη και τη σεντανενολίνη, οφείλεται το χαρακτηριστικό άρωμα του ελαίου.

Τα τμήματα του φυτού που χρησιμοποιούνται είναι οι καρποί (σαν φάρμακο) και οι μίσχοι (κυρίως στο μαγείρεμα).

Χρήσεις: Το σέλινο έχει χαρακτηρισθεί από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο (Council of Europe) ως ένα φυσικό βελτιωτικό γεύσης (κατηγορία Ν2). Αυτή η κατηγορία υποδεικνύει ότι το σέλινο μπορεί να προστεθεί σε διάφορα τρόφιμα σε μικρές ποσότητες, με ένα πιθανό περιορισμό λόγω πιθανού δραστικού συστατικού (μέχρι στιγμής αδιευκρίνιστου) στο τελικό προϊόν. Ο μίσχος του σέλινου χρησιμοποιείται ευρέως στα φαγητά. Στις Η.Π.Α. το σέλινο είναι χαρακτηρισμένο ως GRAS (Generally Recognized As Safe- Γενικά Αναγνωρισμένο Ως Ασφαλές).

Όσον αφορά στη χρήση του ως βοτάνου, το σέλινο θεωρείται ότι κατέχει αντιρρευματικές, καταπραϋντικές, ήπια διουρητικές και αντισηπτικές -στο ουροποιητικό- ιδιότητες. Έχει χρησιμοποιηθεί σε αρθρίτιδα, ρευματισμούς, ποδάγρα, φλεγμονές του ουροποιητικού και ειδικά για ρευματοειδή αρθρίτιδα και κατάθλιψη .

Προφυλάξεις: Ο καρπός του σέλινου περιέχει φωτοτοξικά συστατικά, όπως φουρανοκουμαρίνες, οι οποίες μπορεί να προκαλέσουν αντιδράσεις φωτοευαισθησίας. Επίσης ο καρπός μπορεί να επιταχύνει αλλεργικές αντιδράσεις, ιδιαίτερα σε άτομα με γνωστό ιστορικό αλλεργίας σε διάφορα φυτά, τη γύρη, ή άλλες τροφικές αλλεργίες. Μίσχοι σέλινου που έχουν προσβληθεί από ασθένεια (αναγνωρίζονται από το καφεΐζον χρώμα τους) δεν πρέπει να καταναλώνονται.

Εγκυμοσύνη και θηλασμός: Είναι γνωστό ότι ο καρπός του σέλινου επηρεάζει τον εμμηνορρυσιακό κύκλο. Επίσης, έχει αναφερθεί για το έλαιο του καρπού ότι διεγείρει τη δραστηριότητα της μήτρας, γι΄ αυτό και η χρήση του αντενδείκνυται κατά την εγκυμοσύνη. Αυτό δεν αναφέρεται στους μίσχους του σέλινου που προσλαμβάνονται με την τροφή. Ωστόσο, ιδιαίτερα υψηλή πρόσληψη θα πρέπει να αποφεύγεται .

Ανεπιθύμητες ενέργειες (αλλεργίες): Δεν αναφέρονται για τον καρπό ανεπιθύμητες ενέργειες. Αντιδράσεις φωτοευαισθησίας έχουν αναφερθεί ως αποτέλεσμα επαφής με μίσχους του φυτού. Οι αντιδράσεις αυτές αποδίδονται στις φουρανοκουμαρίνες οι οποίες είναι γνωστό ότι προκαλούν τέτοιου είδους αντιδράσεις. Οι συγκεντρώσεις τους φαίνεται να αυξάνουν σημαντικά στους μίσχους που έχουν προσβληθεί από ασθένεια. Πιστεύεται ότι το ψωραλένιο, η πιο ισχυρή φωτοτοξική κουμαρίνη, δρα ως πρόδρομο μόριο για τις άλλες φουρανοκουμαρίνες και δεν συσσωρεύεται η ίδια στο σέλινο. Περιστατικά αλλεργικών και αναφυλακτικών αντιδράσεων έχουν επίσης αναφερθεί και μετά από δια στόματος χορήγηση μίσχων του φυτού. Η αλλεργική αντίδραση που προκαλείται από το σέλινο επιτυγχάνεται με την μεσολάβηση των ΙgE αντισωμάτων και μια σχέση μεταξύ γύρης του σέλινου και της προκαλούμενης αλλεργίας θεωρείται δεδομένη αν και το συγκεκριμένο αντιγόνο δεν έχει προσδιορισθεί. Διασταυρούμενες αντιδράσεις υπερευαισθησίας έχουν αναφερθεί σε ασθενείς με προϋπάρχουσα αλλεργία στην αποξηραμένη ρίζα του φυτού Ταράξακος ο φαρμακευτικός (Ταraxacum officinale) και στο άγριο καρότο.

Φαρμακευτικό σχόλιο: Ο καρπός του σέλινου δεν πρέπει να συγχέεται με τους μίσχους του σέλινου που κυκλοφορούν στο εμπόριο, οι οποίοι συνήθως καταναλώνονται με το φαγητό. Η χημική σύσταση του καρπού του σέλινου είναι καλά μελετημένη και οι φωτοτοξικές φουρανοκουμαρίνες που περιέχει είναι ταυτοποιημένες. Η φωτοτοξικότητα φαίνεται να σχετίζεται με την επαφή με τους μίσχους του σέλινου, και ειδικότερα με τους προσβεβλημένους από ασθένεια. Περιορισμένα επιστημονικά στοιχεία είναι διαθέσιμα για την χρήση του ως βοτάνου, ωστόσο, βακτηριοστατική δράση έχει αποδειχθεί για το λιπαρό έλαιο του φυτού. Ο καρπός του σέλινου θα πρέπει να λαμβάνεται με προσοχή εξαιτίας των αλλεργικών αντιδράσεων που προκαλεί.

Γράφει η Φοντόρ Χριστίνα, Κλινική Διαιτολόγος – Διατροφολόγος

Πηγή/φωτό: Mednutrition