ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΣΧΕΣΕΙΣ & ΓΕΩΠΟΛΙΤΙΚΗ, ΣΥΝΘΕΣΗ & ΣΧΕΔΙΟ ΙΔΕΩΝ

ΕΦΤΑΣΕ ΑΡΑΓΕ ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΟΝΕΙΡΟΥ; (του Ίαν Μπουρούμα) — Σειρά Διεθνείς Σχέσεις & Διακυβέρνηση

European End - Σόλων ΜΚΟ
image_pdfimage_print

European End - Σόλων ΜΚΟΈχουν άραγε  δίκαιο οι Ευρωσκεπτικιστές; Φοβούμενοι οι κάτοικοί της  ένα νέο πόλεμο στην Ευρώπη και εμφορούμενοι από την απατηλή ελπίδα, ότι τα Κράτη-Έθνη ξεπεράστηκαν, δημιούργησαν την  ΕΕ. Ωστόσο το όνειρο μιας  Ενωμένης Ευρώπης είναι άραγε εφικτό ή είναι μια ουτοπία χωρίς διέξοδο;
Είχε λεχθεί πως η κρίση που διακατέχει την ΕΕ θα οδηγήσει στην διάσπασή της. Φαινομενικά αυτή η κρίση είναι οικονομική.  Στην πραγματικότητα πρόκειται για μια βασική πολιτική κρίση.

Όταν τα κυρίαρχα κράτη έχουν το νόμισμά τους, οι πολίτες αποδέχονται η φορολογία τους να κατευθύνεται προς τις ασθενέστερες τάξεις της χώρας. Είναι μια εκδήλωση εθνικής αλληλεγγύης που βασίζεται στο συναίσθημα της κοινής ταυτότητας. Ωστόσο η πραγματικότητα δεν είναι πάντοτε έτσι. Πολλοί Ιταλοί του Βορρά δεν βλέπουν γιατί πρέπει να βάλουν το χέρι στο πορτοφόλι τους για τους φτωχούς συμπολίτες τους του Νότου. Στο Βέλγιο, οι γενικά ευκατάστατοι Φλαμανδοί δεν είναι διατιθέμενοι να βοηθήσουν τους άνεργους Βαλώνους.  Ωστόσο εν γένει, οι πολίτες μιας δημοκρατικής χώρας αναγνωρίζουν μιαν εκλεγμένη κυβέρνηση έστω κι’ αν δεν την έχουν ψηφίσει, και δέχονται την οικονομική αλληλεγγύη στο πνεύμα της κοινής εθνότητας.

Το πρόβλημα προκύπτει από το ότι η ΕΕ δεν είναι ούτε ένα Κράτος-Έθνος, ούτε μια Δημοκρατία.Γι’ αυτό δεν υπάρχει σ’ αυτήν «λαός ευρωπαϊκός» έτοιμος να υποβληθεί σε θυσίες κατά τις δύσκολες στιγμές. Οι πλούσιοι Γερμανοί και Ολλανδοί δεν θέλουν να πληρώσουν τις οικονομικές απερισκεψίες που οδήγησαν τους Έλληνες, τους Πορτογάλους και τους Ισπανούς στην κατάσταση που βρίσκονται σήμερα. Ηθικολογούν αντί να αποδείξουν  αλληλεγγύη, ωσάν όλα τα προβλήματα του ευρωπαϊκού νότου να οφείλονται σε μια ενδογενή οκνηρία των λαών του. Οι ηθικολόγοι κινδυνεύουν έτσι να ρίξουν την κοινή στέγη του ¨σπιτιού¨ της Ευρώπης στα κεφάλια των κατοίκων της και να αναζωπυρώσουν τον εθνικιστικό κίνδυνο, εκεί που η συγκρότηση της ΕΕ είχε σαν στόχο να θέσει τέρμα σ’ αυτόν.

Η Ευρώπη οφείλει να επανεξετάσει  τόσο το πολιτικό όσο και το οικονομικό τομέα. Η Ευρώπη πάσχει «από έλλειμμα Δημοκρατίας». Μέχρι τώρα η δημοκρατία δεν λειτουργεί  παρά μόνον ξεχωριστά στα Κράτη-Έθνη και όχι στην ενότητα ΕΕ . Τα κράτη αυτά δεν έχουν πάντοτε στο εσωτερικό τους ενιαία κουλτούρα, ούτε την ίδια γλώσσα όπως πχ η Ελβετία, ή η Ινδία. Τα Κράτη-Έθνη δεν είναι ακόμα κατ’ ανάγκη δημοκρατικά, πχ η Κούβα, το Βιετνάμ, η Κίνα. Ωστόσο η κοινή ταυτότητα είναι απαραίτητη στην δημοκρατία[i].

Αυτό το αίσθημα ότι ανήκεις κάπου μπορεί άραγε να εκδηλωθεί σε μια υπερεθνική ομάδα όπως η ΕΕ;

Εάν η απάντηση είναι αρνητική, τότε ας αποκατασταθεί ή εθνική κυριαρχία των χωρών της ΕΕ, ας εγκαταλειφθεί το κοινό νόμισμα και ας απορριφθεί το κοινό όνειρο που κινδυνεύει να μεταβληθεί σε εφιάλτη. Αυτό ακριβώς είναι που σκέπτονται οι πιο ριζοσπαστικοί ευρωσκεπτικιστές στην Αγγλία, αφού δεν έχουν κάνει ποτέ δικό τους το ευρωπαϊκό όνειρο. Αυτή είναι μια στάση εύκολα αναγνωρίσιμη σαν έκφραση του βρετανικού σωβινισμού. Από την άλλη πλευρά πρέπει να υπογραμμισθεί το ότι οι Βρετανοί έχουν ένα δημοκρατικό παρελθόν μακρύτερο και πιο επιτυχημένο από την πλειονότητα των άλλων Ευρωπαίων.

Η διάσπαση της ΕΕ είναι πιθανή και εύκολη, αλλά το κόστος θα είναι ασύλληπτο. Η εγκατάλειψη του Ευρώ θα επηρεάσει το τραπεζικό σύστημα σε όλη την ήπειρο και θα καταβάλει εξ ίσου τόσο την Γερμανία και τις πλούσιες χώρες του Βορρά, όσο και αυτές που βρίσκονται σε δυσκολία στο Νότο. Πως η Ελλάδα και η Ιταλία, που έχουν δυσκολίες να ανορθώσουν την οικονομία τους μέσα στην ζώνη του Ευρώ, θα μπορέσουν να πληρώσουν το χρέος τους με την υποτιμημένη δραχμή και την ιταλική λίρα αντίστοιχα;

Από εδώ και πέρα η οικονομική πλευρά θα χάσει τα πλεονεκτήματά της σε ότι αφορά στην θέση της Ευρώπης μέσα στον κόσμο. Αλλά και μεμονωμένες οι χώρες της Ευρώπης θα έχουν μια μειωμένη σπουδαιότητα στην διεθνή σκηνή, ενώ σήμερα η Ευρώπη ως Ένωση λογαριάζεται ακόμη σημαντικά

Η διάσπαση της ΕΕ είναι δυνατή, αλλά το κόστος θα είναι ασύλληπτο. Εναλλακτική λύση αντί για την διάλυση της ΕΕ αποτελεί η ενίσχυσή της, με την αμοιβαιότητα αναλήψεως του χρέους της και την δημιουργία ενός ευρωπαϊκού υπουργείου οικονομικών. Αλλά για να το θελήσουν αυτό οι ευρωπαίοι πολίτες, η ΕΕ έχει ανάγκη να προοδεύσει δημοκρατικά. Προς τούτο είναι αναγκαίο ένα ζωτικό αίσθημα ευρωπαϊκής αλληλεγγύης, όχι ένα αίσθημα των λόγων ή μια άλλη επινόηση γραφειοκρατίας Βρυξελλών.

Προς τούτο πρέπει κατ’ αρχήν να πεισθούν οι κάτοικοι των πλούσιων χωρών του Βορρά, ότι είναι προς το συμφέρον τους να ενισχυθεί η ΕΕ. Είναι αυτοί που σε τελική ανάλυση θα ωφεληθούν περισσότερο από το Ευρώ, αφού θα τους επιτρέψει  εξαγωγές με χαμηλές τιμές προς τις χώρες του Νότου της Ευρώπης. Εξ ίσου σημαντικό είναι να προσεγγισθούν γι’ αυτό τον σκοπό και οι άλλοι ευρωπαίοι πολίτες καθώς και τα ευρωπαϊκά ινστιτούτα που βρίσκονται στις Βρυξέλλες, στο Λουξεμβούργο και στο Στρασβούργο.

Ενδεχομένως να πρέπει να εκλέγονται με καθολική ψηφοφορία τα μέλη της Ευρωπαϊκής Κοινότητος, με τους υποψήφιους να κάνουν προεκλογική εκστρατεία και σε χώρες άλλες από την δική τους. Ίσως να πρέπει οι Ευρωπαίοι να εκλέγουν έναν πρόεδρο. Η Δημοκρατία μπορεί να μοιάζει όνειρο απρόσιτο σε μια κοινότητα 27 Κρατών-Εθνών.  Αυτές οι προτάσεις αξίζει να εξετασθούν, εκτός εάν οι Ευρωπαίοι παραιτηθούν από το να φτιάξουν μια ενωμένη Ευρώπη.

Ποιος μπορεί να πει τι είναι δυνατό και τι όχι; Ποιος μπορούσε να φανταστεί πριν τριάντα χρόνια ότι οι δύο πιο δημοφιλείς ομάδες του Λονδίνου (η Arsenal και η Chelsea) θα είχαν η μία έναν εκπαιδευτή Γάλλο και η άλλη έναν Πορτογάλο με παίκτες προερχόμενους από όλο τον κόσμο;

Ο Ian Buruma είναι καθηγητής στο Bard College της Νέας Υόρκης για την Δημοκρατία και για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα. Το παρόν άρθρο δημοσιεύτηκε στις 8-12-2011 στο Project-Syndicate, a World of Ideas.

Επιλογή και ελεύθερη απόδοση του άρθρου από τον  Φυσικό /Ηλεκτρονικό και φίλο των ιδεών της ΨΑΔ,  Μανώλη Νικολαΐδη


[i] Σημείωση Ιστοσελίδας. Οι φίλοι της ΨΑΔ πιστεύουν ότι η Ψηφιακή Άμεση Δημοκρατία, μπορεί να δημιουργήσει την επιζητούμενη  «κοινή ταυτότητα» ΄, που θα έχει αποτελεσματικότητα ίση ή μεγαλύτερη από αυτήν του έθνους – κράτους· πιστεύουν ότι η ταυτότητα  ενός έθνους-κρατους  δεν ορίζει τίποτα άλλο παρά  την ιδεολογία και την κουλτούρα των ανθρώπων του κράτους  – έθνους και η πραγματική Δημοκρατία αποτελεί την κορυφαία έκφραση αυτών.

Πηγή: Ψηφιακή Άμεση Δημοκρατία

Σχετικά άρθρα