ΜΑΝΙΤΑΡΙΑ & ΥΓΕΙΑ (της Γεωργίας Γεωργίου)

Το γνωρίζατε πως τα μανιτάρια είναι ωφέλιμοι μύκητες; Υπάρχουν 14.000 είδη και μόνο τα 3.000 είναι κατάλληλα για βρώση. Από παλιά, οι αρχαίοι Έλληνες αναφέρουν τις θεραπευτικές τους ιδιότητες, παρ’ όλα αυτά το ερευνητικό πεδίο δεν έχει ξεκαθαρίσει πλήρως. Το μόνο που χρειάζονται για να αναπτυχθούν, είναι ένα περιβάλλον με οργανικά στοιχεία. Αποτελεί μέρος της ανθρώπινης διατροφής από το 1940 και των ιατρικών φαρμάκων για αιώνες τώρα.

Τα μανιτάρια ταξινομούνται από τους διατροφολόγους στην ομάδα των λαχανικών. Είναι πολύτιμη πηγή γλουταμινικού και ως εκ τούτου είναι ιδιαίτερα χρήσιμα για την προσθήκη γεύσης σε τρόφιμα χωρίς αλάτι. Τροφή χαμηλή σε θερμίδες, πλούσια σε φυτικές πρωτεΐνες, χιτίνη, σίδηρο, ψευδάργυρο, φυτικές ίνες, απαραίτητα αμινοξέα, βιταμίνες και μέταλλα. Από διάφορες κλινικές μελέτες αναφέρεται πως τα μανιτάρια περιέχουν βιταμίνες του συμπλέγματος Β, Βιταμίνη C και D. Περιέχουν ασβέστιο, σίδηρο και φώσφορο, απαραίτητα για την σωστή λειτουργία του οργανισμού και την υγεία.

Σύμφωνα με πρόσφατες μελέτες η κατανάλωση μανιταριών ενισχύει την άμυνα του οργανισμού. Αυξάνουν την παραγωγή IL-1 και 2, της ιντερφερόνης, μειώνουν την ανάπτυξη νεοπλασμάτων και παρουσιάζουν αναλγητικά, αντιοξειδωτικά και αντιφλεγμονώδη αποτελέσματα. Επιπλέον, μειώνουν την αρτηριακή πίεση και την ολική χοληστερόλη.

— Καρκίνος:

Τα πιο πρόσφατα δεδομένα αναφέρουν την προστατευτική δράση από την κατανάλωση μανιταριών σε διάφορες μορφές καρκίνου όπως στομάχου, ωοθηκών, πνεύμονα, προστάτη και ήπατος. Η αντι-νεοπλασματική τους δράση, κυρίως σε ανθρώπινες κυτταρικές σειρές, οφείλεται στους πολυσακχαρίτες που βρίσκονται σε ποικιλία μανιταριών. Οι πολυσακχαρίτες αυτοί βρίσκονται σε μορφή β-γλυκανών και φάνηκε από κλινικές δοκιμές πως βελτιώνουν την κυτταρική ανοσία, μέσω της ενεργοποίησης των Τ-βοηθητικών κυττάρων και της παραγωγής ιντερφερόνης-γ και ιντερλευκινών. Επίσης, διεγείρουν την δραστηριότητα των φονικών κυττάρων ΝΚ και την γονιδιακή σύνθεση του ενζύμου συνθετάση του νιτρικού οξειδίου.

Είναι πολύ νωρίς για να πούμε με βεβαιότητα με τι ρυθμό μειώνεται η ανάπτυξη του όγκου με την κατανάλωση μανιταριών, αφού οι κλινικές μελέτες σε ανθρώπους είναι περιορισμένες. Ωστόσο, ελπίζουμε πως πολύ σύντομα θα δοθούν αποτελέσματα από αρκετά ισχυρές μελέτες.

— Αντιοξειδωτικά:

Τα μανιτάρια περιέχουν πολύτιμα αντιοξειδωτικά, επομένως προστατεύουν τον οργανισμό από διάφορες οξειδωτικές βλάβες. Η αντιοξειδωτική δραστηριότητα των μανιταριών σχετίζεται με τις πολυφαινόλες που περιέχουν. Επίσης το σελήνιο, οι βιταμίνες Α, Ε, C και η εργοθειόνη που περιέχουν, αποτελούν ισχυρά παραδείγματα αντιοξειδωτικών στη διατροφή μας. Επομένως, η κατανάλωσή τους ενισχύει τη φυσική άμυνα του οργανισμού απέναντι στις οξειδωτικές ρίζες.

— Ανοσοπροστασία:

Η ρύθμιση των αμυντικών μηχανισμών έχει σαν αποτέλεσμα τη διαλεκτική καταστροφή βλαβερών ξενιστών. Η κατανάλωση μανιταριών διεγείρει τη λειτουργία των Τ-λεμφοκυττάρων και των φονικών κυττάρων του ανοσοποιητικού μας συστήματος, όταν υπάρχει ανάγκη για άμυνα. Αντίθετα, σε ήπιες καταστάσεις, όπου ο οργανισμός είναι ασφαλής, δεν επιτίθεται άσκοπα και δεν προκαλεί φλεγμονές, μεταλλάξεις και αλλοιώσεις.

Οι αντιμικροβιακές ιδιότητες των μανιταριών, που οφείλονται στη βελτίωση της έκκρισης των κυτοκινών, προάγουν την ασπίδα του οργανισμού ενάντια σε ξενιστές. Σε in-vitrο μελέτες αναφέρθηκαν αντι-ικές ιδιότητες από ορισμένα μανιτάρια, όπως των Agaricud Blazei και Βrassiliensis. Κάποια άλλα είδη μανιταριών μπορεί να μην σκοτώνουν τον ιό, αλλά ενεργούν κατά τα αρχικά στάδια της αναπαραγωγής τους.

— Παχυσαρκία:

Αξιοσημείωτη ήταν η αναφορά πως η κατανάλωση μανιταριών μειώνει την επίπτωση της παχυσαρκίας. Τρόφιμο χαμηλό σε θερμίδες, που προάγει το αίσθημα της πλήρωσης, επειδή αποτελεί θαυμάσια πηγή φυτικών ινών. Το 80-90% της μάζας των μανιταριών είναι νερό και το 8-10% φυτικές ίνες. Επομένως, η καλύτερη πρακτική για να μειώσουμε την όρεξη μας, είναι η προσθήκη των θαυματουργών αυτών μυκήτων στο φαγητό μας.

— Καρδιοπροστατευτικά:

Η μεγάλη συγκέντρωση καλίου που περιέχουν, μειώνει την πίεση του αίματος και παρουσιάζει καρδιοπροστατευτικά αποτελέσματα. Ένα μεσαίο σε μέγεθος μανιτάρι, περιέχει μεγαλύτερη ποσότητα καλίου από ό,τι μία μπανάνα, ή ένα ποτήρι χυμό πορτοκαλιού. Επίσης, περιέχει χαλκό, ο οποίος συμμετέχει σαν ασπίδα για πολλές λειτουργίες του καρδιακού μυ.

— Αρτηριακή Πίεση:

Τα μανιτάρια έχουν γεύση ‘umami’. Η λέξη αυτή είναι Ιαπωνική και αποτελεί την πέμπτη βασική γεύση μετά το αλμυρό, γλυκό, πικρό και ξινό. Περιγράφεται σαν σαρκώδης και πλούσια γεύση. Έρευνα του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ έδειξε ότι το μανιτάρι είναι ένα τρόφιμο ιδιαίτερα εύγευστο, χωρίς προσθήκη αλατιού και με ελάχιστη περιεκτικότητα σε νάτριο. Επομένως, με τη συχνή προσθήκη του σε τρόφιμα αντί για αλάτι, μπορεί να μειώσει την συνολική κατανάλωση νατρίου μέσα στην ημέρα.

— Δυσλιπιδαιμία:

Εκτός από τις πολλές ευεργετικές ιδιότητες τους, χαρακτηρίζονται και από χαμηλή περιεκτικότητα σε θερμίδες και λιπαρά. Κατηγοριοποιούνται στην ομάδα τροφίμων με χαμηλή περιεκτικότητα σε ολική χοληστερόλη, επομένως είναι κατάλληλα για κατανάλωση από δυσλιπιδαιμικούς ασθενείς.

— Αντι-διαβητικά:

Συγκεκριμένοι πολυσακχαρίτες, που παράγονται από τα μανιτάρια έχουν αντιδιαβητικές επιπτώσεις, αφού μειώνουν την γλυκόζη του πλάσματος και ενισχύουν την ευαισθησία σε ινσουλίνη. Επιπλέον μειώνουν τα τριγλυκερίδια, την LDL και την ολική χοληστερόλη σε διαβητικά κλινικά μοντέλα με ζώα, ενώ αυξάνουν την HDL χοληστερόλη. Ο γλυκαιμικός τους δείκτης είναι κοντά στο μηδέν.

— Άλλα:

Εκτός από τα παραπάνω, φάνηκε πως ανακουφίζουν από το άσθμα, το βήχα και ενοχλήσεις στους βρόγχους, ενισχύουν νευρικά ερεθίσματα, βελτιώνουν τον μεταβολισμό, προάγουν τη μεταβολική ισορροπία και τη μεταφορά θρεπτικών ουσιών στα κύτταρα και σε ιστούς -στόχους.

Επιπλέον, περιέχουν το 29% της συνιστώμενης πρόσληψης σε ριβοφλαβίνη και το 27% σε νιασίνης. Αποτελούν άριστη πηγή παντοθενικού οξέος και βιοτίνης. Είναι από τα λίγα φυσικά τρόφιμα με πλούσια περιεκτικότητα σε βιταμίνη D. Με την έκθεση των μανιταριών στο ηλιακό φως, κατά τη διαδικασία της ξήρανσης, τα μανιτάρια ενισχύονται σε περιεκτικότητα με βιταμίνη D, βασικό συστατικό για την καλή λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος.

Οι λεκτίνες των μανιταριών αναφέρεται από τους επιστήμονες πως ρυθμίζουν την παραγωγή των ανοσοποιητικών πρωτεϊνών. Επίσης, έχουν αντι-πολλαπλασιαστικές ιδιότητες και αναστέλλουν τον ιό ανοσοανεπάρκειας τύπου 1 (HIV-1). Είναι γνωστό πως οι λεκτίνες έχουν σταθερές ιδιότητες και δεν αλλοιώνονται με την επεξεργασία των μανιταριών.

Τέλος, σε σύγκριση με άλλα λαχανικά, είναι πλούσια σε φώσφορο και ψευδάργυρο. Λίγα είναι τα δεδομένα που αναφέρουν κλινικά προβλήματα από την κατανάλωση μανιταριών στο αίμα, στους νεφρούς, στον μεταβολισμό της γλυκόζης, των λιπιδίων και στο ήπαρ. Αλλεργικά προβλήματα αναφέρθηκαν από τους σπόρους μανιταριών, αλλά μόνο σε εμπόρους μανιταριών και μόνο στην Ιαπωνία.

Βιβλιογραφία: 
— How Mushrooms Keep You Healthy. Best Health. 
— 5 health benefits of mushrooms. Best Helath: Darrell on, 2011. 
— Borchers AT, Keen CL, Gershwin ME. Mushrooms, tumors, and immunity: an update. Exp Biol Med (Maywood) 2004;229:393-406. 
— Borchers AT, Krishnamurthy A, Keen CL, Meyers FJ, Gershwin ME. The immunobiology of mushrooms. Exp Biol Med (Maywood) 2008;233:259-76. 
— Jose S. Fresh Mushrooms. United States: Mushroom Council’s industry Web site.

Γράφει η Γεωργίου Γεωργία, Κλινική Διαιτολόγος – Διατροφολόγος, M.Sc.

Με την ευγενική παραχώρηση του mednutrition.gr

(Φωτό: mednutrition)