O ΦΘΟΝΟΣ ΚΑΙ Ο ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΤΟ ΑΝΩΤΕΡΟ (του Γιάννη Ζήση)

Σε εποχές κρίσης, έρχεται στην επιφάνεια ο φόβος του θανάτου, που εξορίζουμε στο ασυνείδητο στις εποχές «αφθονίας» και «ομαλότητας». Μολονότι είναι πάντα παρών μέσα μας, εμείς προτιμούμε να τον αφήνουμε να λαγοκοιμάται, παρά να σταθούμε απέναντί του με ειλικρίνεια.. 
Αυτή η αναβλητικότητα έχει πολλές πρακτικές συνέπειες, σε ατομικό και κοινωνικό επίπεδο. 
Μέχρι να συνειδητοποιήσουμε το πόσο πολύ ο φόβος του θανάτου καθορίζει όλες μας τις αντιδράσεις, τα πάντα θα ερμηνεύονται με όρους ωμής δύναμης. 

Συνεπώς, ο ανταγωνισμός και ο φθόνος θα είναι εκείνος που θα ρυθμίζει τις πράξεις μας και όλα θα ερμηνεύονται με βάση μια ιεράρχηση ισχύος, ακόμη και αν αυτή είναι ενδεδυμένη με τον μανδύα της πνευματικότητας.  Αυτή είναι η αντίληψη που χαρακτήρισε το παρελθόν και χαρακηρίζει το παρόν, ενώ η κοινή εμπειρία της βαρβαρότητας αποκαλύπτει το πόσο στρεβλή είναι μια τέτοια αντίληψη για τη ζωή.
Η απελευθέρωση από τον φόβο ανοίγει τη νοημοσύνη μας σε νέους ορίζοντες. Αποκαλύπτει μια νέα ιεράρχηση της ζωής. Η κλίμακα δεν ορίζεται πλέον από τη γοητεία και τη δύναμη, αλλά από την  ικανότητα σύνθεσης και απελευθέρωσης από τα δεσμά της επιθυμίας και του φόβου. (συντακτική ομάδα Σόλωνα)

 ________________

Ο φθόνος και ο ανταγωνισμός απέναντι στο ανώτερο
Η παράδοση στον φόβο του θανάτου γεννά τον φθόνο και τον ανταγωνισμό απέναντι στο ανώτερο. Ο φόβος και φθόνος λειτουργούν τόσο στο πεδίο της πράξης όσο και εσωτερικά, ακυρώνοντας την εσωτερική βίωση της θεότητας. Παρά τις επίμονες διακηρύξεις της θεότητας του ανθρώπου από τους αρχικούς εμπνευστές, αυτές περιθωριοποιούνται όλο και περισσότερο. Έτσι, η εσωτερική βίωση του όντος και η απελευθέρωση από τον εσωτερικό φθόνο για την εσωτερική μας οντότητα υποκαθίσταται από ένα ενοχικό υπερεγώ ως αναγκαίος αντισταθμιστικός κανόνας. [1]

Αυτή η εσωτερική θεατρική μάχη έχει συμβολοποιηθεί πολλές φορές, άλλοτε θρησκευτικά και πολιτισμικά και άλλοτε καλλιτεχνικά και ευρύτερα πολιτισμικά, ακόμη και στο πεδίο της βίωσης της ιεραρχίας των εννοιών και των ιδεών, όπως με την πυραμίδα του ψυχολόγου Αβραάμ Μάσλοου. [2]

Αυτός ο φόβος και ο φθόνος λειτουργούν απέναντι σε κάθε τι που είναι ευρύτερο, με την έννοια της αδυναμίας αίσθησης ενός μέτρου ιεραρχικής – πνευματικής αναλογίας για το υπερβατικό. Ο φόβος λειτουργεί απέναντι στο εσωτερικό σημείο του παντός ως άρνηση της δυνατότητας – μέσα στην επαναληπτική, τελετουργική συνέχεια του χρόνου – να βιώνεται η παρουσία του αιώνιου τώρα και η ζωή του χρόνου απελευθερωμένα από τη μορφική της  καθήλωση. Η καθήλωση στη μορφή εκφράζεται με τον μύθο που θέλει τον Κρόνο να τρώει τα παιδιά του. Καθήλωση στη μορφή σημαίνει υποδούλωση σε κάθε τι που πρωτεύουσα αρχή έναντι όλων των άλλων είναι η ισχύς.

Απέναντι σε μια τέτοιου είδους σχέση με το ον, σε συνάφεια με τον χρόνο,  είναι η απελευθέρωση από τα είδωλα ισχύος και την εξουσιαστική ιεράρχησή τους. Τα είδωλα ισχύος λειτουργούν ως όψεις χωριστικής δυαδικότητας που, εν τέλει, διαμεσολαβούν ψευδεπίγραφα την ανωτερότητα. Η πραγματική ανωτερότητα και η ισχύς της συγκεφαλαιώνεται ως συνθετοποιό και απελευθερωτικό αγαθό και, σε καμία περίπτωση, δεν λειτουργεί υπό το καθεστώς της χρησιμοοποίησης του φόβου και των παραγώγων του, όπως είναι η γοητεία. [3]

Έτσι, για να ασκηθούμε στην προοπτική της μη δυαδικότητας πρέπει να κατανοήσουμε τις μη-γραμμικές υπερβατικότητες – δηλαδή, τις υπερβατικότητες που δεν αποτυπώνονται, κατ’ ανάγκην, με μια δέσμευση της σχέσης με τη μορφή, με το κύρος και τη γοητεία της, σε μια απόλυτη εξωτερική ειδωλικά ιεραρχική τάξη. (Αυτή η ειδωλική τάξη συμβολοποιήθηκε από διάφορες παγκόσμιες διηγήσεις και συμβολικούς μύθους).

Η ανάπτυξη της μη δυαδικής αντίληψης λειτουργεί και αυτή κατ’ οικονομία με μια εξελικτική γεωμετρικοποίηση, ένα γεωμετρικό ανάπτυγμα αναλογικότητας εξελικτικότητας, το οποίο όμως δεν είναι φυλακισμένο σε μια μορφολογική και ειδωλική καθήλωση.

Η γεωμετρία και η συμμετρία αναδεικνύουν μια εξελικτικότητα. Η εξελικτικότητα αναδεικνύεται ως μια πνευματική αναλογική συνοχή όπου πλέον και η ίδια η μορφή παίρνει τον ρόλο μιας απο-ειδωλοποίησης της μη μορφικότητας, όπως έχει παρατηρηθεί πολύ σωστά από μέρους και κατ’  επανάληψιν της Ιωάννας Μουτσοπούλου.

Αναφορές:
[1] Έχει ενδιαφέρον η άποψη του ψυχολόγου Καρλ Γιουνγκ για τον Νίτσε και τη σχέση του με το Θείο, όπως και για τον ψυχολογικό νόμο που διέπει τις προβολές του ασυνειδήτου:
«Δεν το πρόβλεψε ο Νίτσε ότι ο θεός ήταν νεκρός; Και οτι ο Υπεράνθρωπος θα κληρονομούσε τη θεία κληρονομιά; Αυτός ο μοιραίος σχοινοβάτης και παλιάτσος; Είναι ένας αμετάβλητος ψυχολογικός νόμος ότι η προβολή που δεν προβάλλεται πια γυρίζει πάντα στην πηγή της. Γι΄αυτό, όταν κανείς ανακαλύψει τη μοναδική ιδέα ότι ο Θεός είναι νεκρός ή ότι δεν υπάρχει καθόλου, η ψυχική εικόνα του Θεού που αντιπροσωπεύει μια ορισμένη δυναμική και ψυχική δομή επιστρέφει στο υποκείμενο και δημιουργεί μια κατάσταση που κάνει τον άνθρωπο να πιστεύει ότι είναι ο ίδιος Θεός. Μ’ άλλα λόγια, φέρνει στο προσκήνιο όλες τις ιδιότητες που χαρακτηρίζουν μονάχα τους ανόητους και τους τρελούς και που γι’ αυτό οδηγούν στην καταστροφή». Γιουνγκ,  Καρλ, «To Αρχέτυπο του Ολοκληρωτισμού», σελ. 97.
[2] Παράδειγμα ιεράρχησης εννοιών αποτελεί ο πίνακας ιεράρχησης των ανθρώπινων αναγκών από τον ψυχολόγο Αβραάμ Μάσλοου:
http://en.wikipedia.org/wiki/Maslow’s_hierarchy_of_needs
[3] Γιάννης Ζήσης, “Ο Ολοκληρωτισμός της γοητείας”

Φωτό:wikimedia

Γιάννης Ζήσης, συγγραφέας
Ημερομηνία δημοσίευσης: 10 Φεβρουαρίου 2012

Το παρόν κείμενο αποτελεί μέρος του δοκιμίου “Ο Φόβος απέναντι στο Χρόνο ή ο Φόβος μπροστά στη Δημιουργία και την Εξέλιξη“