ΕΘΝΟΣ & ΚΡΑΤΟΣ, ΣΥΝΘΕΣΗ & ΣΧΕΔΙΟ ΙΔΕΩΝ

Η ΕΛΛΑΔΑ ΩΣ ΔΙΕΘΝΗΣ ΔΙΚΑΪΚΗ ΔΥΝΑΜΗ (του Γιάννη Ζήση)

Greece municipalities - Σόλων ΜΚΟ
image_pdfimage_print

Greece municipalities - Σόλων ΜΚΟΛέμε συχνά ότι η Ελλάδα αποτελεί το σταυροδρόμι Ανατολής και Δύσης Βορρά και Νότου. Η θέση της Ελλάδας ως «μέσης Γής» δεν είναι μόνο γεωγραφική αλλά και πολιτισμική. Η κρίση που βιώνει πρωταρχικά συνίσταται στην συμπίεση που υφίσταται από στοιχεία που διαμορφώνουν μια δίνη προβλήματος από την όσμωση των κρίσεων της Δύσης και της Ανατολής. 
Πρωταρχικά, η μέση γη πάσχει από μια συστημική ολοκλήρωση και κατά δεύτερο λόγο από μια ανθρωπολογική ύφεση του συστήματος καθώς πιέζεται για μια πολιτισμική και συστημικά αγοραία προσαρμογή τόσο ως προς την παρακμάζουσα Δύση όσο και προς την αναδυόμενη αγοραία Ανατολή. Υφίσταται δηλαδή μια παγκόσμια πίεση στη μέση γη. Αυτό αναδεικνύεται γεωπολιτικά, γεωοικονομικά και γεωοικολογικά.

Το πεδίο της ευκαιρίας
Υπάρχει μια χαώδης πολλαπλότητα χαρακτηριστικών, μια ρευστότητα, ανταγωνιστικές ιστορικές προσλήψεις που καθηλώνουν και αποπροσανατολίζουν, όπως και κρίσεις στο ατομικό πρότυπο και κρίση ανθρώπινων σχέσεων.

Η μέση γη διατηρεί ακόμη ζωτικές τις ανθρώπινες σχέσεις -αν και φονταμενταλιστικά εν μέρει καθηλωμένες. Ταυτόχρονα όμως δεν φαίνεται να έχει την απαιτούμενη εγρήγορση νοητικού προσανατολισμού ως προς το μέλλον. 
Ως προς τη Δύση και τον Βορρά, η μέση γη αποτελεί ένα προνομιακό χώρο για ευκαιρίες και μπορεί να αναδείξει συστημικά την καλύτερη ανθρωπολογική δυναμική της ισορροπία.       
Ταυτόχρονα, ως προς τη σχέση Βορρά – Νότου και πάλι κατέχουμε θέση μέσης γης- η μέση γη θα μπορούσε να λειτουργήσει ως μια απάντηση στην κρίση των ανθρώπινων σχέσεων αν υιοθετούσε:
– μια δυναμική καλής θέλησης στο πλαίσιο της ανθρώπινης έκφρασης, της ομαδικότητας και των ανθρώπινων σχέσεων
– την κοινή ωφέλεια πιο ενεργά και εσωτερικευμένα  
– ένα νέο πρότυπο στο εσωτερικό πεδίο του στοχασμού και του συστήματος.

Αυτό θα λειτουργούσε εναρμονιστικά τόσο στη μικρή όσο και στη μεγάλη κλίμακα. Η Ανατολή έχει ένα έλλειμμα δικαιωμάτων στη μικρή κλίμακα, η Δύση έχει ένα έλλειμμα εκφραστικότητας και ζωτικότητας στη μικρή κλίμακα και υπάρχει μια κρίση πολιτισμικής ψυχολογίας. Ταυτόχρονα πρέπει να αντιμετωπιστεί παντού ο αναδυόμενος φονταμενταλισμός και οι κοινωνικές μορφές του ολοκληρωτισμού.

Υπάρχει μια ανθρωπολογική αφλογιστία[1] σε Ανατολή και Δύση.  Δεν είναι τυχαίο ότι σε Ανατολή και Δύση τα πρότυπα μεταφοράς της ισχυρής καπιταλιστικής ανάπτυξης και της οργάνωσης παραγωγής μοιάζουν. Αυτό το βλέπει κανείς τόσο στην Ιαπωνία και στην Κίνα καθώς και στην προτεσταντική ηθική του καπιταλισμού που λειτούργησε ως παράγοντας της οικονομικής και πολιτικής ανάπτυξης στη Δύση.[2]

Η Ανατολή μπαίνει σε μια νέα συστημική ανάπτυξη. Σε αυτό το πεδίο οι ανθρωπολογικές παράμετροι πρέπει να αναδειχθούν με καταλυτική ορθότητα  και ζωτικότητα. Εάν δεν αναγνωριστεί ο καταλυτικός ρόλος των ανθρωπολογικών παραμέτρων -και εδώ είναι η ευθύνη της μέσης γης- θα κατασταλάξουμε μια ιδεοληψία και πόλωση του συστήματος η οποία θα επιταθεί από την οικονομική και την περιβαλλοντική κρίση που θα συνδυαστεί με μείωση της ζήτησης και των κεκτημένων.

Νέοι ρόλοι για την Ελλάδα
Πρέπει να δούμε -με μια νέα ζωτικότητα- την κρίση της Ελλάδας και την αλήθεια για την κρίση που βιώνει και την αντιμετώπιση των προβλημάτων της κρίσης αυτής ως μια ευκαιρία μιας νέας οικουμενικότητας για την Ελλάδα.
Η Ελλάδα ήταν -στην αρχαιότητα- ένα βασικό πεδίο ανάδειξης της έννοιας του κόσμου, του λόγου, του σχεδίου και της παρουσίας εκείνων που πραγματοποιούσαν τον λόγο και το σχέδιο. Η Ελλάδα πρέπει να ξαναγίνει ένας τόπος δυναμικής συνθέτοντας τα νέα χαρακτηριστικά, αναδεικνύοντας μια νέα θρησκευτικότητα στο κόσμο προς μια νοητική, φιλοσοφική, ψυχολογική, ολιστικά κοσμοθεωρητική, ευρηματική, οργανωτική, πολιτισμική συνάντηση της αλληλεπίδρασης στο πεδίο της οικουμενικότητας.

Η Ελλάδα πρέπει να παίξει έναν βασικό ρόλο τόσο στην ανάδυση της πολιτικής ως μια νέα ηγετική λειτουργική και λυτρωτική δυναμική όσο και στην ανάδειξη της εκπαίδευσης και της επικοινωνίας σε έναν ανάλογο ρόλο εκφράζοντας τη δυναμική μιας αναγέννησης στο πεδίο των κοινωνικών και των οικονομικών επιστημών μέσα από τις οποίες μπορεί να αναθεωρηθούν τα ανθρώπινα πρότυπα, η ανθρώπινη ποιότητα και οι ανθρώπινες σχέσεις.

Υπό αυτή την έννοια της αναθεώρησης των ανθρώπινων προτύπων και σχέσεων μπορούμε να προχωρήσουμε στην προσέγγιση του ρόλου του ειρηνοποιού χωρίς αυταπάτες.[3] Ο ρόλος του ειρηνοποιού δεν περιορίζεται στο άμεσο πεδίο. Είναι ρόλος και παρέμβαση μιας νέας δικαιικής και διοικητικής ποιότητας.

Στην νέα δικαιική και διοικητική ποιότητα θα πρέπει να συμπεριλάβουμε τη νέα πνευματικοποίηση και τη νέα πολιτισμικοποίηση όπου η Ελλάδα μπορεί να είναι ένας πρωτοπόρος στη νέα εποχή. Η Ελλάδα μπορεί να αναδείξει:
i)  τη συμβολική κατανόηση του παρελθόντος και του παρόντος με ενορατικότητα και
ii)  τη ζωτική οικειότητα μέσα από την καλή θέληση και την ομαδικότητα ως πρότυπο δομής έναντι του οργανωτισμού και του μηχανικισμού που διέπει τη θέσμιση όπως την έχει αναπτύξει η Δύση στο πολιτικό αλλά και στο κοινωνικό πεδίο. Δηλαδή, ενσωματώνοντας την αποτελεσματικότητα και τις καλές πρακτικές πανταχόθεν σε μια νέα αξιακή και λογοϊκή οργανικότητα, ομαδικότητα και ιεραρχικότητα.

Η Ελλάδα θα μπορεί να διαδραματίσει σε αυτή την περίπτωση έναν ρόλο επαναδικτύωσης, ανακυττάρωσης και οικουμενικοποίησης του κόσμου. Μπορεί να αναδείξει -στο οικουμενικό πεδίο- την αναγνώριση και την αξιοποίηση της ανθρώπινης προσωπικότητας και παρουσίας, της ανθρώπινης πνευματικότητας και προοπτικής. Αυτό το οικουμενικό πεδίο ανάγνωσης, αναγνώρισης και αξιοποίησης της ανθρώπινης παρουσίας είναι ένα ιδιαίτερο πεδίο πάνω στο οποίο διαμορφώνεται και η νέα πνευματική προσέγγιση σε πλανητικό πεδίο στην έκφραση του πλανητικού λόγου, στη δυναμική ενός σχεδίου βιωσιμότητας και στην αναγνώριση τόσο των λειτουργών αυτού του σχεδίου όσο και του λόγου ή του εννοιακού πεδίου που λειτουργεί ως πυρήνας ανάπτυξης και οράματος για το μέλλον.

Υπό αυτές τις συνθήκες είναι δυνατή μια επανιστορικοποίηση μέσα από την κρίση και την μετεξέλιξη της Ελλάδας. Η επανιστορικοποίηση αυτή θα πρέπει να αναδείξει τις οικουμενικές δυνατότητες προς το μέλλον, στη βάση μιας ανιδιοτέλειας -και όχι ενός σοβινιστικού ναρκισσισμού- στη βάση του κοινού καλού εκφράζοντας την ανθρώπινη ευδοκία με πνεύμα διακονίας.

Η πρόκληση της διαχείρισης της εσωτερικής ετερογένειας
Υπάρχει, όμως, ακόμη ένα κρίσιμο πεδίο και αυτό συνδέεται με το πώς θα διαχειριστεί η Ελλάδα την εσωτερική της ετερογένεια σε σχέση με τους μετανάστες και με τις μειονότητες και ταυτόχρονα τις διεθνείς της σχέσεις. Είναι σίγουρο ότι θα υπάρξουν πολωτικές ενέργειες και μεγαλοϊδεατικές αντιδράσεις από τα βόρεια σύνορα. Είναι σίγουρο, επίσης, ότι τα προβλήματα που αφορούν στην Τουρκία αλλά και κατά ένα μέρος, επίσης, το ανεξάντλητο Κυπριακό, δεν θα εκλείψουν.

Παρόλα αυτά η Ελλάδα πρέπει να εργαστεί στην κατεύθυνση της ειρήνης και να μην περισπαστεί από τους μεγαλοϊδεατισμούς της βόρειας γειτονίας ούτε, επίσης, από τις δυναμικές των προκλήσεων και της όποιας προβοκάτσιας είτε στα βόρεια σύνορα, είτε στο Αιγαίο. Η προσπάθεια ανάπτυξης πολυμερών εξισορροπητικών αντισταθμιστικών σχέσεων -και ευρύτερα είτε περιφερειακά- θα πρέπει να είναι σαφώς ενεργός. Ταυτόχρονα στα αμυντικά θέματα πρέπει η προσέγγιση μας επαρκής να είναι λειτουργική. Σε αυτό δεν χωράει καμία αμφιβολία.

Επίλογος
Η μεγάλη δύναμη επανιστορικοποίησης της Ελλάδας βρίσκεται στην ανάδειξή της σε μια σημαντική δικαϊκή δύναμη. Αποτελεί βιώσιμη προσδοκία η ανάκτηση από την Ελλάδα ενός διεθνούς ηθικού κύρους μέσω πολιτισμικών πρωτοβουλιών -όχι ως άοπλοι προφήτες όπως θα έλεγε ο Μακιαβέλι- σε σχέση με το μέλλον. 
Στο πεδίο της ανάδειξης της Ελλάδας ως δικαϊκή δύναμη θα πρέπει να προβληθεί το πνεύμα της καλής θέλησης στις διεθνείς σχέσεις με παράλληλες επαρκείς πολιτικές ασφάλειας. Οι πολιτικές ασφάλειας όμως που δεν που θα έχουν μέσα τους την εκτροπή της ασφάλειας σε στοιχεία ολοκληρωτισμού και παγίδευσης των θετικών και των πιο διεισδυτικών και οικουμενικών μας πρωτοβουλιών.

Η Ελλάδα μπορεί να αξιοποιήσει τη συστημική της κρίση ώστε να αποτελέσει ένα διεθνές υπόδειγμα:         
•    ανάδειξης της πολιτικής ως μια νέα ηγετική λειτουργική και λυτρωτική δυναμική
•    αναθεώρησης των ανθρώπινων προτύπων και σχέσεων
•    νέας δικαιικής και διοικητικής ποιότητας που θα πρέπει να συμπεριλάβει τη νέα πνευματικοποίηση και τη νέα πολιτισμικοποίηση 
•    ανάδειξης του ρόλου του ειρηνοποιού χωρίς αυταπάτες

Αναφορές  
[1] Έντμουντ Χούσερλ, “Η Κρίση του Ευρωπαίου Ανθρώπου και η Φιλοσοφία”, Εκδ. Ερασμος, 1991, σελ. 63
«Η αιτία της αφλογιστίας ενός έλλογου πολιτισμού έγκειται όμως όχι στην ουσία του ίδιου του ρασιοναλισμού αλλά στην αλλοτρίωσή του, στην διαπλοκή του με την «φυσιοκρατία» και τον «αντικειμενισμό».     
[2] Μαξ Βέμπερ, “Η Προτεσταντική Ηθική και το Πνεύμα του Καπιταλισμού”, Eκδ. Gutenberg, 2006
[3] Ιωάννα Μουτσοπούλου, “Η ειρήνη ως αυταπάτη, 2011

Γιάννης Ζήσης, συγγραφέας

Το παρόν άρθρο αποτελεί μέρος του Δοκιμίου Η κρίσιμη μετεξέλιξη και επανιστορικοποίηση της Ελλάδας

Φωτογραφία: wikimedia

Πρώτη δημοσίευση: 16 Ιανουαρίου 2012

Σχετικά άρθρα