1

NA ΣΦΡΑΓΙΣΟΥΜΕ ΤΙΣ ΚΕΡΚΟΠΟΡΤΕΣ ΤΩΝ ΔΗΜΟΨΗΦΙΣΜΑΤΩΝ (του Δημοσθένη Κυριαζή) — Σειρά Πολιτική Ηγεσία Επικοινωνία

Στο πολίτευμα της Αυθεντικής Δημοκρατίας, τα Δημοψηφίσματα αποτελούν το μοναδικό όχημα των πολιτών για άσκηση εξουσίας. Γνωστές διακηρύξεις πολιτικών και φιλοσοφούντων της μορφής «Αφέντης είναι ο Λαός», δεν είναι τίποτα περισσότερο από ευγενικές μεγαλοστομίες, αν δεν υπάρχει και δεν λειτουργεί ένας στέρεος θεσμός δημοψηφισμάτων. Τέτοιες διακηρύξεις με παράλληλη άρνηση της αξίας των δημοψηφισμάτων, αποτελούν τα «ψεύτικα τα λόγια τα μεγάλα».
Στο σημερινό σύστημα άσκησης της  εξουσίας αυτά τα μεγάλα λόγια στην ουσία ισοδυναμούν με το ακόλουθο παράλογο, αντιφατικό και μακιαβελικό δόγμα: «Αφέντης είναι ο Λαός αρκεί να μη διαφεντεύει».

Η συντριπτική πλειοψηφία  των απλών πολιτών κατανοεί αυτές τις αλήθειες, γι’ αυτό  θεωρεί ότι τα δημοψηφίσματα αποτελούν το Κάστρο της Δημοκρατίας.

Κάποιοι προσπάθησαν να αλώσουν αυτό το Κάστρο υποστηρίζοντας ότι τα δημοψηφίσματα αποτελούν «τη φενάκη της Δημοκρατίας»· ότι «οι αποφάσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα και άλλα μεγάλα θέματα δεν μπορούν να λαμβάνονται με αποφάσεις των πολιτών», αλλά να λαμβάνονται με αποφάσεις των αντιπροσώπων τους, που έχουν μεγαλύτερες πνευματικές και ηθικές δυνάμεις από αυτές των απλών πολιτών. http://www.dd-democracy.gr/article.asp?Id=16

Οι απόψεις όμως αυτές, δεν μπόρεσαν να οδηγήσουν στην ηθική απαξίωση και στη θεσμική κατάργηση των δημοψηφισμάτων.

Η απαξίωση των δημοψηφισμάτων, η άλωση του Κάστρου της Δημοκρατίας,  δεν έγινε de jure με τροποποίηση του Συντάγματος· έγινε de facto μέσα από τις κερκόπορτες του Συντάγματος. Αυτή η απαξίωση επιβεβαιώνεται από το γεγονός ότι τα τελευταία 70 χρόνια έγιναν μόνο δύο δημοψηφίσματα. Ένα κάθε 35 χρόνια.

Τέτοια μικρή συχνότητα προσφυγής στην ετυμηγορία των πολιτών σημαίνει ότι στην πράξη ο θεσμός των δημοψηφισμάτων έχει ακυρωθεί. Η κατανόηση συνεπώς του γιατί, και πως ακυρώθηκαν τα δημοψηφίσματα έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον και αξία.

Απάντηση στο γιατί αποτελούν οι δυσκολίες ενημέρωσης των πολιτών και η αντιμετώπιση του μεγάλου άμεσου και έμμεσου κόστους των δημοψηφισμάτων, που μέχρι χθες συνιστούσαν σημαντική αντικειμενική δυσκολία, που όμως σήμερα έχει ξεπεραστεί χάρη στην ψηφιακή τεχνολογία. Άλλη σημαντική απάντηση είναι η σύγκρουση των συμφερόντων του κατεστημένου της εξουσίας με τα συμφέροντα των απλών πολιτών, που για ευνόητους λόγους δημιουργείται στα δημοψηφίσματα. Η επικαλούμενη τέλος, ως αιτία ακύρωσης των δημοψηφισμάτων, χαμηλή  παιδεία των Ελλήνων αποτελεί βασικό λάθος· η χαμηλή παιδεία, που πράγματι υπάρχει, είναι το αποτέλεσμα του ελλείμματος δημοκρατίας και όχι η αιτία δημιουργίας του ελλείμματος.
Απάντηση στο πως αποτελεί η ύπαρξη θεσμικής δυνατότητας για άλωση του Κάστρου της Δημοκρατίας, με παράβαση του πνεύματος, αλλά όχι και του γράμματος του Συντάγματος.

Στο Σύνταγμα των  Ελλήνων και στους επαγόμενους από αυτό νόμους, υπάρχουν οι ακόλουθες δύο θεσμικές κερκόπορτες, που πρέπει να εκσυγχρονιστούν και να σφραγιστούν :

Α Κεκρόπορτα: αποτελεί  το ΠΟΙΟΣ αποφασίζει την πραγματοποίηση των Δημοψηφισμάτων.  Κατά τους ισχύοντες θεσμούς τα δημοψηφίσματα αποφασίζονται από τους αντιπροσώπους των πολιτών – πρακτικά από τον Πρωθυπουργό – και όχι και από τους ίδιους τους πολίτες με μία διαδικασία κατοχυρωμένη από το σύνταγμα. Αυτό σημαίνει ότι η βούληση των πολιτών υπόκειται σε έγκριση του εκπροσώπου τους, ενώ σε ένα δημοκρατικό πολίτευμα πρέπει να συμβαίνει το αντίθετο.

Β Κεκρόπορτα: αποτελεί το ΠΟΙΟΣ καθορίζει το θέμα και τον τρόπο διατύπωσης του. Ποιος ορίζει το ερώτημα ή τα ερωτήματα που θα κληθούν να απαντήσουν οι πολίτες.

Στην κρατούσα μέχρι σήμερα πρακτική, το θέμα του Δημοψηφίσματος συνιστούσε ένα ερώτημα της μορφής  ΝΑΙ ή ΟΧΙ, που  έχει διατυπωθεί από την κυβέρνηση – πρακτικά από τον Πρωθυπουργό –  και όχι από τους πολίτες ή έστω από όλους τους εκπροσώπους των πολιτών. Ευνόητο είναι ότι αυτός που καθορίζει το ερώτημα, μπορεί, σε πολλές τουλάχιστον περιπτώσεις, να χειραγωγήσει την ετυμηγορία των πολιτών, αφού  όλες οι δυνατές απόψεις θα κβαντωθούν υποχρεωτικά σε ένα ναι ή ένα όχι. Ένας άλλος όμως τρόπος, με τον οποίο οι πολίτες θα είχαν τη δυνατότητα να επιλέξουν την καλλίτερη από όλες τις προτεινόμενες λύσεις, θα έδινε την ευκαιρία να αξιολογηθούν οι προτάσεις όλων των πολιτικών κομμάτων καθώς και οι προτάσεις κάποιων υψηλού κύρους, μη κομματικών οργανισμών (πχ  του Αρείου Πάγου, της Ακαδημίας Αθηνών,… ). Παρόμοιο σύστημα λήψεως αποφάσεων, εφαρμόζεται ήδη για την επιλογή των δημοτικών αρχόντων και πολλές φορές ολοκληρώνεται σε δύο ψηφοφορίες. Η υιοθέτηση ενός τέτοιου συστήματος,  θα βελτίωνε σημαντικά την ασφάλεια της Β κερκόπορτας και θα οδηγούσε σε ορθολογικότερες επιλογές των πολιτών. 

Όπως ήταν αναμενόμενο, με αφύλακτες τις  προαναφερθείσες δύο θεσμικές κεκρόπορτες, τα δημοψηφίσματα αρκετές φορές άλλαξαν αφεντικό·  από αποφάσεις των πολιτών έγιναν αποφάσεις των ολίγων του συστήματος εξουσίας.

Μέσα από αυτές τις  θεσμικές κερκόπορτες, το Κάστρο της Δημοκρατίας λεηλατήθηκε, ερήμωσε και το πολίτευμα της εξουσίας των πολιτών έπεσε σε κώμα·  μετασχηματίστηκε de facto σε ένα πολίτευμα πιο κοντινό στις αρχές και πρακτικές της ολιγαρχίας παρά της δημοκρατίας. Τα πάντα τώρα αποφασίζονται «Για το Λαό αλλά χωρίς το Λαό»

Αυτό το δόγμα των αντιπροσωπευτικών δημοκρατιών έχει οδηγήσει, αφενός σε απογύμνωση των πολιτών από την εξουσία τους και αφετέρου σε υπερβολική συγκέντρωση της εξουσίας σε λίγα θεσμικά και εξωθεσμικά άτομα. Αυτό το δόγμα έχει οδηγήσει σε αύξηση της εντροπίας, που στη γλώσσα των θερμοδυναμικών συστημάτων σημαίνει  «πορεία των συστημάτων προς το θάνατο».

Από τα προηγούμενα προκύπτει ότι το σφράγισμα των θεσμικών  κερκόπορτων, αποτελεί  ζωτική και επείγουσα ανάγκη, για τη λειτουργία και επιβίωση της Δημοκρατίας· αποτελεί ζωτική και επείγουσα ανάγκη για να αναστραφεί η επικίνδυνη πορεία αύξησης της κοινωνικής εντροπίας, να αναστραφεί η πορεία προς το θάνατο των κοινωνιών.

Πως όμως μπορούμε να σφραγίσουμε αυτές τις  κερκόπορτες;
Στην αντίληψη ενός απλού πολίτη αυτό το σφράγισμα θα επιτευχθεί με την τροποποίηση του Συντάγματος ή/και των Νόμων ώστε να διασφαλίζονται τα ακόλουθα δύο πράγματα :

(α) Η πραγματοποίηση δημοψηφισμάτων να αποτελεί κατοχυρωμένο συνταγματικά δικαίωμα και των πολιτών. Δημοψηφίσματα δηλαδή να πραγματοποιούνται είτε μετά από πρόταση κάποιου αριθμού πολιτών (πχ του 10% των πολιτών δηλαδή περίπου 700.000 Ελλήνων),  είτε μετά από απόφαση της Βουλής .

(β) Η πραγματοποίηση,  τόσο των δημοψηφισμάτων όσο και της υποβολής  ενυπόγραφων προτάσεων/ αιτημάτων των πολιτών, να γίνεται με μέσα της ψηφιακής τεχνολογίας, που διασφαλίζουν μεγάλη μείωση του κόστους και σημαντική αύξηση της ευελιξίας και αξιοπιστίας.

Αυτονόητο είναι ότι για μια μεταβατική περίοδο, δημοψηφίσματα και προτάσεις θα χρειασθεί να γίνονται τόσο με ψηφιακό τρόπο, όσο και με τον σημερινό συμβατικό τρόπο. Ότι δηλαδή γίνεται σήμερα για την υποβολή των Φορολογικών Δηλώσεων.

Εάν διασφαλισθεί η ύπαρξη και η  λειτουργία των δύο αυτών θεσμών, βάσιμα αναμένεται ότι θα πραγματοποιηθούν, σταδιακά αλλά σταθερά, οι ακόλουθες αλλαγές:

  • Θα μειωθεί η συγκέντρωση εξουσίας που υπάρχει σήμερα στα λίγα θεσμικά και εξωθεσμικά όργανα εξουσίας, θα μειωθεί η αλαζονεία τους και θα αυξηθεί η υπευθυνότητα των πολιτικών.
  • Θα αυξηθεί η ισχύς των απλών πολιτών και η αίσθηση της ευθύνης για τις μεγάλες αποφάσεις που τώρα θα λαμβάνονται με τη συμμετοχή τους.
  • Θα μειωθεί η κοινωνική εντροπία του συστήματος γιατί η κατανομή της ισχύος στους ανθρώπους  θα είναι πιο κοντά σε εκείνη που καθορίζει η Φύση παρά στη κατανομή που καθορίζουν οι λίγοι άνθρωποι της εξουσίας με βάση  το δόγμα, «για το Λαό αλλά χωρίς το Λαό».

Η νέα ψηφιακή τεχνολογία αποτελεί μια μεγάλη ευκαιρία και ένα σημαντικό όχημα για πραγματοποίηση αυτών των αλλαγών· των αλλαγών που θα οδηγήσουν στην υπέρβαση της κρίσης και στη Αναγέννηση της Δημοκρατίας..

Μακάρι η Αναγέννηση της Δημοκρατίας να γίνει στον ίδιο τόπο που γεννήθηκε η Δημοκρατία. Αυτό, όσο και αν φαίνεται απίθανο για τις σημερινές επικίνδυνες μέρες που υπάρχουν στη Χώρα μας, είναι συμβατό με τα ιστορικά επιτεύγματα των Ελλήνων.

Μακάρι να ισχύσουν και για μας τα λόγια του ποιητή  Φρήντριχ Χέλντερλιν :

«όπου κίνδυνος είναι, εκεί και η σωτηρία».[1]



[1] Από το άρθρο του αείμνηστου δημοσιογράφου και ποιητή Γιάννη Ζήση, “Ολοκληρωτισμός και πολλαπλότητα της κρίσης” 

Δημοσθένης Κυριαζής
(Πηγή: Ψηφιακή Άμεση Δημοκρατία)