Η υπερθέρμανση του πλανήτη αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους λόγους της ανόδου στις τιμές των τροφίμων παγκοσμίως.
Η παγκόσμια διατροφική κρίση δεν έχει να αντιμετωπίσει μόνο την κερδοσκοπία και τις επιθετικές αγορές, αλλά και την αύξηση της μέσης παγκόσμιας θερμοκρασίας, η οποία ευθύνεται για αυξήσεις στις τιμές βασικών διατροφικών προϊόντων σχεδόν κατά 20%.
Οι συνέπειες των κλιματικών αλλαγών στις τιμές των τροφίμων, είναι μακροπρόθεσμες σε επίπεδο μείωσης της παραγωγής εξαιτίας της ανόδου της μέσης θερμοκρασίας, αλλά δρουν και βραχυπρόθεσμα, καθώς πολλά ακραία καιρικά φαινόμενα που έλαβαν χώρα εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής, είχαν ως αποτέλεσμα απότομη μείωση η ολοκληρωτική διακοπή της παραγωγής.
Η έρευνα “Climate Trends and Global Crop Production Since 1980” που δημοσιεύεται στην επιστημονική επιθεώρηση Science βασίστηκε σε αναλυτικά δεδομένα παραγωγής και κλιματικών συνθηκών για την περίοδο 1980-2008. Με βάση τον συνδυασμό των δεδομένων αυτών εκτιμήθηκε ποια θα ήταν η παραγωγή των βασικών διατροφικών προϊόντων αν δεν υπήρχε η κλιματική αλλαγή.
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα, η υπερθέρμανση έχει ως αποτέλεσμα τη μείωση της παραγωγής σιτηρών κατά 5% και τη μείωση της παραγωγής καλαμποκιού κατά 3,8%. Σύμφωνα με εκτιμήσεις η μείωση στην παραγωγή τροφίμων εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής τα επόμενα χρόνια θα είναι πολύ μεγαλύτερη, φτάνοντας ακόμα και το ¼ της συνολικής παραγωγής.
Οι υψηλότερες θερμοκρασίες προκαλούν αύξηση της αφυδάτωσης, καθυστέρηση στη φωτοσύνθεση και μείωση της γονιμότητας στις καλλιέργειες, με φυσικό επακόλουθο τη μείωση της παραγωγής.
H μείωση της παγκόσμιας παραγωγής εξαιτίας της αλλαγής των κλιματικών συνθηκών είχε ως αποτέλεσμα άνοδο των τιμών κατά 18,9%. Το ποσοστό αυτό βέβαια είναι μάλλον μικρό μπροστά στην εκτόξευση των τιμών (200% τις τελευταίες δεκαετίες) αλλά δεν παύει να είναι σημαντικό. Σύμφωνα με στοιχεία της Παγκόσμιας Τράπεζας, από τον Ιούνιο του 2010 έως το Φεβρουάριο του 2011, 44 εκατομμύρια περισσότεροι άνθρωποι απειλούνται από την πείνα[1]. Η συνεχής αύξηση της ζήτησης με την ταυτόχρονη μείωση της παραγωγής, εξαιτίας και της κλιματικής αλλαγής, αποτελεί το κατάλληλο πεδίο για μία άνευ προηγουμένου κερδοσκοπία στις τιμές του καλαμποκιού, της σόγιας και άλλων βασικών διατροφικών προϊόντων.
Η μόνη βασική διατροφική καλλιέργεια που δεν επηρεάστηκε, αλλά μάλλον… ωφελήθηκε ήταν το ρύζι, καθώς –χωρίς να είναι απόλυτα κατανοητό ακόμα στην επιστημονική κοινότητα- η αύξηση του διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα φαίνεται να ενισχύει και να επιταχύνει την παραγωγή του.
Το μεγάλο ζήτημα για το άμεσο μέλλον, σύμφωνα με τον καθηγητή του Πανεπιστημίου Κολούμπια και εκ των υπευθύνων για τη νέα μελέτη Γούλφραμ Σλένκερ, είναι η προσφορά κρέατος, με δεδομένη τη συνεχή αύξηση της ζήτησής του από τις ταχέως αναπτυσσόμενες χώρες (π.χ. Κίνα, Ινδία) και τις τεράστιες ποσότητες άλλων διατροφικών υλικών και νερού που απαιτούνται για την παρασκευή του. Η παγκόσμια παραγωγή κρέατος έχει διπλασιαστεί σε σχέση με το 1970, ενώ οι ίδιοι πόροι που παράγουν 50 κιλά βοδινού κρέατος, θα επαρκούσαν για την παραγωγή 1 τόνου κερασιών, 4 τόνων μήλων και 6 τόνων καρότων!
Πέραν της αλματώδους αύξησης στη ζήτηση του κρέατος, σημαντικό ρόλο στην εκτίναξη των τιμών έχει παίξει σύμφωνα με την έρευνα και η μετατροπή τεράστιων καλλιεργητικών εκτάσεων σε βιοκαύσιμα.
Η μεγάλη πρόκληση σύμφωνα με την έρευνα είναι η εναρμόνιση των καλλιεργητικών μεθόδων με τις νέες αυξημένες θερμοκρασίες. Κάτι τέτοιο όμως θα είναι εξαιρετικά δύσκολο, όχι μόνο εξαιτίας της δυσκολίας ανάπτυξης νέων ανθεκτικότερων σπόρων και εδαφών, αλλά κυρίως επειδή κανείς δεν μπορεί να προβλέψει τις κλιματικές αλλαγές στο κοντινό ή απώτερο μέλλον.
[1] “Who’s Feeling The Effects Of Rising Food Prices”, World Food Programme, 22 Φεβρουαρίου 2011
(Πηγές: Guardian, MySouth, Science Magazine)
Φωτό:wikimedia
Διαβάστε επίσης:
–Η νέα διατροφική κρίση είναι εδώ
–Τα τρόφιμα, η οικονομία και το κλίμα (της Βαντάνα Σίβα)
Άρης Καπαράκης
Συνεργάτης της ΜΚΟ Σόλων
aris@solon.org.gr
6 Μαΐου 2011
