1

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΓΕΡΜΑΝΙΑΣ (του Γιάννη Ζήση)

Αναλογιζόμενοι το γεγονός ότι ο Γερμανικός λαός γέννησε στη μουσική έναν Μπετόβεν, [1] στη φιλοσοφία έναν Καντ, στην πολιτιστική δημιουργία έναν Γκαίτε, στην ποίηση έναν Χαίλντερλιν  –και πολλούς άλλους πνευματικούς δημιουργούς – θα μπορούσαμε να πούμε πως ο ρόλος της Γερμανίας ήταν η πνευματική ηγεσία. Τί άλλαξε, όμως, στην πορεία της; Με την έλευση του Όττο Φον Μπίσμαρκ, του πρωταγωνιστή της ίδρυσης του Β´ Ράιχ, παγιώθηκε μια τάση για υλική κυριαρχία.

Ο ψυχολόγος ψυχοθεραπευτής Καρλ Γιούνγκ, σχολιάζοντας τα αίτια του Α΄ και Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, σημείωσε μια μεταβολή στην ψυχή της Γερμανίας, την οποία προσδιόρισε στο ιστορικό σημείο – καμπή της ίδρυσης του Β´ Ράιχ: 

«Με την ατυχία της ίδρυσης του Γερμανικού Ράιχ το 1871, ο διάβολος άρχισε να κόβει βόλτες στο Γερμανικό μυαλό, προβάλλοντάς του το ελκυστικό δόλωμα της δύναμης, των υλικών αποκτημάτων και της εθνικής υπερηφάνειας, με το αποτέλεσμα ότι ο λαός οδηγήθηκε να μιμηθεί τους προφήτες του και να τους πάρει στην κυριολεξία χωρίς να τους καταλάβει.

Κι έτσι, ο Γερμανός  –με αυτές τις τάσεις– άφησε τον εαυτό του να παραπλανηθεί από αυτές τις καταστρεπτικές ψευδαισθήσεις, πέφτοντας θύμα των πανάρχαιων πειρασμών του Σατανά, την στιγμή που θα μπορούσε να στραφεί στον πλούτο των ίδιων των πνευματικών δυνατοτήτων του, οπότε η μεγαλύτερη ένταση ανάμεσα στα εσωτερικά αντίθετά του θα είχε αποδειχθεί ιδιαίτερα ωφέλιμη γι’ αυτόν. Αλλά λησμόνησε τη Χριστιανικότητά του, πούλησε τον νου του στις τεχνικές επιτεύξεις, αντάλλαξε την ηθική του με τον κυνισμό και αφιέρωσε τις ανώτερες φιλοδοξίες του στις δυνάμεις της καταστροφής.

Είναι αλήθεια ότι και άλλοι λαοί κάνουν το ίδιο. Υπάρχουν, όμως, εκλεκτοί λαοί που δεν έχουν το δικαίωμα να πέσουν θύματα σε τέτοια πράγματα, γιατί θα έπρεπε να αναζητούν ανώτερους θησαυρούς».[2]

«Ο Γκαίτε ήταν προφήτης, όταν έστηνε μπροστά στα μάτια του λαού του το παράδειγμα της συμφωνίας του Φάουστ με τον διάβολο». [3]

Έτσι, χάθηκε μια τεράστια ευκαιρία πολιτιστικής μεταρρύθμισης και επανάστασης για την ανθρωπότητα. Μετά τον Μπίσμαρκ, κι ενώ έπαψαν να υπάρχουν Γερμανικές μεγαλοφυΐες, γιγαντώθηκαν οι τάσεις ενός εγκόσμιου και κενόδοξου φυρερισμού. 

Για τη σχέση Γαλλίας και Γερμανίας

Αισθάνεται κανείς ότι η Γερμανία ηττήθηκε πνευματικά από τον Γαλλικό Βοναπαρτισμό ή «Λουδοβικισμό» και ότι έτσι ολόκληρη η ανθρωπότητα σύρθηκε στη Γαλλική κενοδοξία του «στυλ», διακόπτοντας το πνευματικό ρεύμα που γέννησε τη Γερμανική πολιτιστική κληρονομιά.

Από μια περίεργη όμως μοίρα, δύο φορές η Γαλλία πλήρωσε την κυριαρχία της πάνω στο γερμανικό πνεύμα: τη μία με τη στρατιωτική της ήττα το 1870 (Γαλλο – Πρωσικός πόλεμος), και την άλλη με τη συντριβή της από τον «κεραυνοβόλο πόλεμο» της Γερμανίας το 1940.

H βαθύνους Σιμόνη Βέϊλ παρατηρεί πως η ίδια η ταχύτητα κατάρρευσης της Γαλλίας στον Γερμανικό Ναζισμό δείχνει την εσωτερική σαθρότητα της Γαλλίας.

Για τις προκλήσεις του μέλλοντος

Μιλώντας για την πνευματική πρόκληση του Γερμανικού λαού, ο Γερμανός φιλόσοφος Martin Heidegger εκφράζει την εξής άποψη: «Είναι πεποίθησή μου ότι μόνον από τον ίδιο χώρο του κόσμου από τον οποίο γεννήθηκε ο μοντέρνος τεχνικός κόσμος μπορεί να προετοιμαστεί και μια επαναστροφή … Για έναν επαναστοχασμό χρειάζεται η βοήθεια της Ευρωπαϊκής παράδοσης και της επαναφομοίωσής της». [4]

Αναφορές:
[1] H EYΘΥΝΗ ΚΑΙ Ο ΟΡΙΖΟΝΤΑΣ ΤΩΝ ΕΠΙΓΟΝΩΝ ΤΟΥ ΜΠΕΤΟΒΕΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΝΕΩΝ ΟΜΑΔΩΝ ΔΗΜΙΟΥΡΓΩΝ .
[2] Jung, Carl, 1990, “Το Αρχέτυπο του Ολοκληρωτισμού”, εκδόσεις Σπαγειρία, σελ. 94.
[3] ο.π. Jung, σελ. 95.
[4] Heidegger, Martin, 1989, “Ένας Στοχαστής στον Σύγχρονο Κόσμο”, εκδόσεις Βιβλιοπωλείο της Εστίας, σελ. 62.


Γιάννης Ζήσης, συγγραφέας

Φωτό:Wikimedia

11 Φεβρουαρίου 2011