ΚΑΝΚΟΥΝ: ΚΕΙΜΕΝΟ-ΣΥΜΦΩΝΙΑ ΓΙΑ ΤΑ ΜΑΤΙΑ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ

Τα Ηνωμένα Έθνη, η κυβέρνηση του Μεξικού και όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς στη Διάσκεψη του Κανκούν είχαν ένα στόχο όταν ξεκίναγε στις 29 Νοεμβρίου η 16^η Διάσκεψη της Διακυβερνητικής Επιτροπής του Ο.Η.Ε για το Κλίμα: να μην χαρακτηριστεί η Διάσκεψη ως φάρσα ή παταγώδης αποτυχία αντίστοιχη με αυτή της Κοπεγχάγης. 
Και στο πνεύμα αυτό διαμορφώθηκε και το τελικό κείμενο της Διάσκεψης, το οποίο δημιουργεί περισσότερα ερωτηματικά από αυτά που θεωρητικά σκόπευε να απαντήσει.

Πίσω από τη ρητή άρνηση της Ιαπωνίας να υπογράψει επιμήκυνση του Πρωτοκόλλου του Κιότο, συντάχθηκαν ο Καναδάς και η Ρωσία, βρίσκοντας ουσιαστικά το πρόσχημα που επιζητούσαν για να μην προβούν σε καμία δέσμευση.

Η Ε.Ε. που ήθελε για τον εαυτό της τον ρόλο γεφυροποιού του χάσματος ανάμεσα σε ανεπτυγμένο και αναπτυσσόμενο κόσμο, δημιούργησε την αίσθηση πως μάλλον είναι ευχαριστημένη με την υπάρχουσα κατάσταση, θεωρούμενη ως η πλέον ευαίσθητη σε περιβαλλοντικά ζητήματα σε σχέση με τους άλλους μεγάλους μολυντές, ενώ προκάλεσε την οργή πολλών αναπτυσσόμενων κρατών για τους νεοαποικιακούς όρους, οι οποίοι κρύβονται πίσω από τη βοήθεια που έχει υποσχεθεί να παράσχει.

Οι δύο μεγαλύτεροι μολυντές, Η.Π.Α και Κίνα, έλαμψαν δια της απροθυμίας τους να βοηθήσουν στην εύρεση λύσεων και στρατηγικών περιβαλλοντικά αναγκαίων, πόσο μάλλον να δεσμευτούν από κάποια συμφωνία. Προτίμησαν να συνταχτούν πίσω από τις εθελοντικές ασάφειες του τελικού κειμένου, όπως αυτό παρουσιάστηκε στην τελική συνεδρία, κατά την οποία οι Σύνεδροι χειροκροτούσαν παρατεταμένα προσπαθώντας να δώσουν την εντύπωση της επίτευξης μιας μεγάλης επιτυχίας, αλλά κατορθώνοντας το αντίθετο…

Το τελικό κείμενο, προϊόν περισσότερο του φόβου να μην χαρακτηριστεί και η Διάσκεψη του Κανκούν ως παταγώδης αποτυχία, παρόμοια της Κοπεγχάγης, κινείται σε εθελοντική βάση, ενώ τα περισσότερα σημεία του, όπως η χρηματοδότηση και η παροχή τεχνογνωσίας, αφήνουν τεράστια περιθώρια για τη διείσδυση ιδιωτικών συμφερόντων[1], με αποτελέσματα, που η πράξη μέχρι στιγμής έχει αποδείξει ότι είναι καταστροφικά για το περιβάλλον και τις κοινωνίες.

Στο τελικό κείμενο της Διάσκεψης, που κάποιοι μάλιστα για να ενισχύσουν προτιμούν να αποκαλούν “Συμφωνία” χωρίς να είναι, τα σημαντικότερα σημεία είναι τα εξής:

–η χρηματοδότηση ύψους 30 δις δολαρίων έως το 2012 και 100 δις δολαρίων έως το 2020 από τις πλούσιες βιομηχανικές χώρες προς τα κράτη που είναι τα πλέον ευάλωτα στην κλιματική αλλαγή, και η παροχή τεχνικής βοήθειας και τεχνογνωσίας καθώς και νέων τεχνολογικών εφαρμογών στα αναπτυσσόμενα κράτη μέσω ενός Πράσινου Ταμείου (“Green Climate Fund”) με κύριο εγγυητή την Παγκόσμια Τράπεζα,

-η παροχή βοήθειας για την υιοθέτηση και επιβολή νόμων που σχετίζονται με το περιβάλλον μέσω μιας ειδικευμένης Επιτροπής,

-η υπόσχεση των ανεπτυγμένων κρατών να μειώσουν εθελοντικά τους ρύπους τους από 25 έως 40% έως το 2030, περισσότερο σε μία επίδειξη καλών προθέσεων και τη δυνατότητα για δεσμευτική συμφωνία επί του ζητήματος, στην επόμενη διάσκεψη του 2011 στη Νότια Αφρική, και

-στο θεωρούμενο ως πλέον θετικό της Διάσκεψης, η ανάπτυξη ενός σχεδίου τριών φάσεων για τη μείωση της αποψίλωσης δασών και την προστασία ιθαγενών πληθυσμών και της βιοποικιλότητας, το οποίο προβλέπει αποζημίωση των κρατών τα οποία προβαίνουν σε μείωση των ποσοστών αποψίλωσης.

Στο κείμενο δεν υπάρχει αναφορά σε συγκεκριμένα ποσοστά μείωσης των εκπομπών ρύπων, η συμμετοχή στις στρατηγικές που απορρέουν από αυτό είναι εθελοντική, ενώ  δεν υπάρχουν προβλέψεις για ανάληψη δράσης σε τομείς εξαιρετικά ρυπογόνους (γεωργία, θαλάσσιες και από αέρος μεταφορές).

Οι ανεπτυγμένες χώρες πάντως, “αναγνωρίζουν” την αναγκαιότητα να πράξουν σύντομα  περισσότερα για τη μείωση των ρύπων, “υιοθετούν” επίσημα την ανάγκη για μείωση της αύξησης της μέσης θερμοκρασίας σε λιγότερους από δύο βαθμούς, ενώ συμφωνούν στη δημιουργία ενός ειδικού παγκόσμιου καθεστώτος καταγραφής και αναφοράς των εκπεμπόμενων ανά χώρα ρύπων, μόνο όμως στην περίπτωση που η χώρα υπόκειται σε χρηματοδότηση ή άλλου είδους βοήθεια από τους κεντρικούς μηχανισμούς.

Χαρακτηριστική πάντως των ανησυχιών που επέφερε το εθελοντικό τελικό κείμενο, είναι η άποψη της οργάνωσης Friends of the Earth, σύμφωνα με την οποία “κράτη όπως η Ρωσία, η Ιαπωνία και οι Η.Π.Α στράφηκαν προς μία εγωιστική ατζέντα, η οποία ανοίγει το δρόμο προς ένα καταστροφικό σύστημα, στο οποίο οι στόχοι μείωσης εκπομπών ρύπων θα αποφασίζονται από τα καπρίτσια των πολιτικών και όχι από την επιστήμη”[2]. Χαρακτηριστική δικαίωση αυτής της άποψης, είναι η έκφραση ικανοποίησης από πολιτικούς αλλά όχι από επιστημονικούς παράγοντες για το τελικό αποτέλεσμα της Διάσκεψης.

Η Βολιβία που αποτέλεσε μία από τις δυναμικότερες αντιπροσωπείες κρατών του Τρίτου Κόσμου και δεν υπέγραψε το τελικό κείμενο, φαίνεται να συμφωνεί μέσω του εκπροσώπου της Πάμπλο Σόλον για το αδόκιμο των εθελοντικών υποσχέσεων οι οποίες “δεν πρόκειται να αποτρέψουν μία άνοδο της μέσης παγκόσμιας θερμοκρασίας κατά τέσσερις βαθμούς, καθώς το κείμενο μιλά για μία μείωση ρύπων της τάξεως του 13-16%.[3]” Mε τα επιχειρήματα της βολιβιανής αντιπροσωπείας, η οποία αντιμετωπίζεται από μεγάλη μερίδα του διεθνούς Τύπου ως το “μαύρο πρόβατο” της Διάσκεψης, συμφωνούν πάντως όλες οι επιστημονικές έρευνες και προειδοποιήσεις των τελευταίων ετών. “Δεν μπορώ να διαφωνήσω με τη Βολιβία, από επιστημονικής πλευράς το κείμενο αυτό σημαίνει αύξηση της τάξεως των τεσσάρων βαθμών”[4] σχολίασε χαρακτηριστικά ο εκτελεστικός διευθυντής της Greenpeace Κούμι Νάιντο.

Η συμφωνία “δεν διασφαλίζει την άνοδο της παγκόσμιας μέσης θερμοκρασίας κατά λιγότερους από δύο βαθμούς” επεσήμανε ο Χούμπερτ Βάιγκερ της γερμανικής περιβαλλοντικής οργάνωσης BUND, κάνοντας λόγο για “υποκριτική αφοσίωση των κυβερνήσεων” στα περιβαλλοντικά ζητήματα[5].

Η ελπίδα όλων είναι ότι το Κανκούν θα λειτουργήσει για την παγκόσμια περιβαλλοντική διακυβέρνηση ως η κινητήρια δύναμη που θα τη βγάλει από τα αδιέξοδα της Κοπεγχάγης. Όμως, όπως έγραψε χαρακτηριστικά ο Στίφεν Λίχι του Inter Press Service “αν ως επιτυχία ορίζεται η καθυστέρηση λήψης πολύ σημαντικών αποφάσεων, το Κανκούν πέτυχε”[6].