ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ, ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ & ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΑ

“O ΠΑΡΑΝΟΪΚΟΣ ΙΟΣ” (του Ευάγγελου Πρωτοπαπαδάκη)

Virus - Σόλων ΜΚΟ
image_pdfimage_print

 Virus - Σόλων ΜΚΟΈνα από τα πλέον τετριμμένα φιλοσοφικά ερωτήματα είναι αυτό που αφορά στην ουσία του ανθρώπου, το οποίο συνήθως τίθεται ως εξής: «Τι είναι, τέλος πάντων, ο άνθρωπος;». 
       Όπως είναι εύλογο, άπειρες απαντήσεις έχουν προταθεί κατά καιρούς, φιλοσοφικές ή μη. Μια από τις πλέον ενδιαφέρουσες, κατά τη γνώμη μου, βρίσκεται στην κινηματογραφική βίβλο της New Age κουλτούρας, στο χαοτικό Matrix των αδελφών Wachowski. Εκεί ο πράκτορας Smith, ένα είδος cyber Βαλκυρίας, λέει στον καταβεβλημένο πρωταγωνιστή: «Θα ήθελα να μοιραστώ μαζί σου μια αποκάλυψη, την οποία είχα καθώς προσπαθούσα να ταξινομήσω το είδος σας: συνειδητοποίησα πως στην πραγματικότητα δεν είστε θηλαστικά.

       Όλα τα θηλαστικά του πλανήτη ενστικτωδώς αναπτύσσουν μια φυσική ισορροπία με το περιβάλλον τους. Εσείς οι άνθρωποι, όμως, δεν το κάνετε. Καταλαμβάνετε μια περιοχή και πολλαπλασιάζεστε έως ότου κάθε φυσικός πόρος εξαντληθεί. Ο μόνος τρόπος που έχετε τότε ώστε να επιβιώσετε, είναι να εξαπλωθείτε σε μια άλλη περιοχή. Υπάρχει ένα ακόμη είδος στον πλανήτη που λειτουργεί με τον ίδιο τρόπο. Ξέρεις ποιο; Οι ιοί. Οι άνθρωποι είναι το νόσημα, ο καρκίνος του πλανήτη». Η αναλογία είναι πραγματικά εντυπωσιακή. Όχι ορθή, αλλά εντυπωσιακή.

        Σίγουρα θα μπορούσε κάποιος να αντιτείνει: «Ανοησίες…Τι σχέση έχουν οι άνθρωποι με τους ιούς; Οι άνθρωποι δεν είναι όλοι ίδιοι, ενώ όλοι οι ιοί είναι». Θα μπορούσαμε, επίσης, να σκεφτούμε πως ένας ιός μπορεί μόνον να πολλαπλασιάζεται και να καταστρέφει τον ξενιστή του, ενώ ένας άνθρωπος μπορεί να κάνει πολλά περισσότερα από το να καταστρέφει τον πλανήτη του. Ο άνθρωπος, εκτός αυτών, διαμορφώνει το περιβάλλον του, ενώ ο ιός απλώς προσαρμόζεται σε αυτό. 
       Αυτά – και άλλα τέτοια – είναι αναμφίβολα όλα τους σωστά, αλλά δεν συνιστούν επαρκείς λόγους ώστε να απορρίψουμε τον παραλληλισμό. Και τούτο διότι ο άνθρωπος συνολικά ως είδος και σε σχέση με το περιβάλλον του πάνω-κάτω λειτουργεί όπως ακριβώς διαπιστώνει ο πράκτορας Smith: ως ιός. Αν η αναλογία είναι εσφαλμένη, αυτό συμβαίνει για άλλους λόγους. Οι ιοί πράγματι πολλαπλασιάζονται ακατάσχετα.

       Βλέπετε, η επιβίωσή τους εξαρτάται από τον αριθμό τους, αφού ως οργανισμοί είναι εντελώς ανίσχυροι. Ο ξενιστής τους, ο οργανισμός που τους φιλοξενεί, όντως φθείρεται και, τελικά, καταστρέφεται από την αλματώδη αύξησή τους. Ωστόσο η φύση έχει προνοήσει για τους ιούς παρέχοντάς τους εκατομμύρια πιθανούς ξενιστές. Αυτό σημαίνει πως για τον ιό δεν έχει καμία σημασία αν ο ξενιστής του καταστραφεί, αφού με διάφορους τρόπους ο ιός μπορεί εύκολα να μεταπηδήσει στον επόμενο. Για έναν ιό δεν αποτελείτε σπίτι, αλλά όχημα. Σε καμιά περίπτωση, ωστόσο, δεν συμβαίνει κάτι ανάλογο όσον αφορά στον άνθρωπο και στον πλανήτη του. 

       Για εμάς ο πλανήτης δεν είναι μέσο μετακίνησης ούτε τόπος προσωρινής φιλοξενίας, αλλά προορισμός. Όπως έχουν έως σήμερα τα πράγματα, κατά τη διάρκεια της ζωής μας δεν προβλέπεται να τον εγκαταλείψουμε, ούτε και υπάρχει κάποιος άλλος πλανήτης ο οποίος μας περιμένει να τον κατοικήσουμε όταν καταστρέψουμε τον δικό μας ή, όταν, έστω, τον καταστήσουμε ακατάλληλο για την επιβίωση του είδους μας. Ως εκ τούτου, η αναλογία του πράκτορα Smith μάλλον μας αποδίδει μεγαλύτερη ικανότητα και ευστροφία από αυτήν που πράγματι διαθέτουμε. Μακάρι να ήμαστε ιοί. 

        Όμως δεν είμαστε. Είμαστε απλώς ηλίθιοι. Εκτός και εάν αποτελούμε ένα καινούριο είδος αυτοκαταστροφικού, παρανοϊκού ιού, το οποίο έχει ξεφύγει εντελώς της προσοχής μας. Κάτι τέτοιο δεν είναι διόλου απίθανο, αφού, άλλωστε, η παράνοια δεν αντανακλάται στον καθρέφτη.

Ευάγγελος Δ. Πρωτοπαπαδάκης
Λέκτωρ Εφαρμοσμένης Ηθικής του Πανεπιστημίου Αθηνών

Market ID, τ. 2, σ. 25.

(Πηγή: http://www.protopapadakis.gr

30 Σεπτεμβρίου 2010

Σχετικά άρθρα