|
Ο συλλογισμός είναι στέρεος και δύσκολα αμφισβητείται. Πρώτα η Παιδεία και ύστερα η Δημοκρατία. Τα άλλα αποτελούν ευγενικές, χωρίς όμως δυνατότητα εφαρμογής, απόψεις.
Στον εκ πρώτης όψεως αμάχητο αυτό συλλογισμό, δεν έχει ληφθεί υπόψη ο εξής παράγοντας· η ισχυρή ανά-τροφοδότηση (feed-back)μεταξύ παιδείας και δημοκρατίας.
Η ύπαρξη ισχυρής ανατροφοδότησης αναγνωρίζεται από όλους, ειδήμονες και απλούς πολίτες. Η πλειονότητα των ανθρώπων δηλαδή πιστεύει ότι Δημοκρατία και Παιδεία αποτελούν ένα δίδυμο πύργο αξιών, που ο ένας στηρίζει τον άλλον· που αν ο ένας καταρρεύσει νομοτελειακά καταρρέει και ο άλλος.
Το πραγματικό συνεπώς πρόβλημα είναι πως στην πράξη χτίζεται αυτός ο δίδυμος πύργος. Αρχίζοντας από την παιδεία ή αρχίζοντας από τη δημοκρατία;
Είναι γεγονός ότι οι περισσότεροι άνθρωποι πιστεύουν στο πρώτα η Παιδεία και ύστερα η Δημοκρατία.Εμείς πιστεύουμε το αντίθετο.
Πρώτα η Δημοκρατία και ύστερα η Παιδεία.
Πρέπει να ομολογήσουμε ότι μεγάλοι στοχαστές, όπως ο Πλάτων, ήταν αντίθετοι με αυτή την άποψη. Πίστευαν στην άποψη, πρώτα η Παιδεία και ύστερα η Δημοκρατία.
Ο Πλάτων χαρακτηριστικά έλεγε ότι για να κυβερνηθεί σωστά μια πολιτεία πρέπει : ή όλοι οι πολίτες να γίνου φιλόσοφοι (δημοκρατία) ή να κυβερνούν μόνο οι φιλόσοφοι (αριστοκρατία). Η άποψη είναι και σαφής και κατανοητή και ορθολογική. Το πρόβλημα όμως είναι αν και πώς μπορούμε να διασφαλίσουμε ότι θα μας κυβερνούν γνήσιοι – και όχι ιμιτασιόν – άριστοι. Αυτό είναι το μεγάλο πρόβλημα που απασχολεί και ταλαιπωρεί τους ανθρώπους.
Είναι ίσως χρήσιμο να θυμηθούμε ότι ά ρ ι σ το ς στα Ελληνικά είναι ο αγαθότατος (αγαθός, αμείνων, άριστος) και ότι αγαθός είναι ο καλός, ο χρηστός, ο ενάρετος. Με αυτές τα δεδομένα πρέπει να αξιολογηθεί, σαν ιδέα αλλά και σαν πράξη, το πολίτευμα της αριστοκρατίας του Πλάτωνος.
Την άποψη πρώτα η δημοκρατία και μετά η παιδεία, υποστηρίζει, εμμέσως πλην σαφώς, ο γνωστός φιλόσοφος και ποιητής T. S. Eliot (1888- 1965). Συγκεκριμένα στο δοκίμιο του «Η σημερινή Παιδεία και οι Κλασικοί», γράφει:
«Ένα σύστημα παιδείας έχει κάποιο νόημα μόνο μέσα σ’ ένα συγκεκριμένο κοινωνικό σύστημα. Αν η παιδεία σήμερα χωλαίνει, αν φαίνεται ότι γίνεται χαώδης και χωρίς νόημα, είναι γιατί δεν έχουμε σταθεροποιημένη και ικανοποιητική συγκρότηση της κοινωνίας.»
Η άποψη του Eliot εξηγεί το εξής παράδοξο φαινόμενο. Τα διατιθέμενα για την παιδεία υλικά μέσα και ανθρώπινο δυναμικό τη δεκαετία του 1950 στη Χώρα μας, ήταν σαφώς μικρότερα από τα σημερινά. Παρά ταύτα, τα πνευματικά, ηθικά και παραγωγικά χαρακτηριστικά της σημερινής παιδείας, είναι μικρότερα από αυτά της δεκαετίας του 1950.
Η εξήγηση του εκ πρώτης όψεως παράδοξου και παράλογου αυτού φαινομένου, πιστεύουμε πως βρίσκεται στο δόγμα του Eliot· στην αστάθεια και απροσδιοριστία του σημερινού κοινωνικού συστήματος, που η άσκηση της εξουσίας τυπικά γίνεται από το σύνολο των πολιτών, αλλά ουσιαστικά γίνεται από τους ολίγους· τους εκλεγμένους και «εκλεγμένους» αντιπροσώπους των πολιτών και τους βολεμένους από αυτούς. Πιστεύουμε πως οφείλεται στο ότι δεν έχουμε πραγματική δημοκρατία στις μαθητικές, στις σπουδαστικές κοινότητες και στην κοινωνία.
Υπέρ του δόγματος πρώτα η δημοκρατία, συνηγορούν επίσης πολλά ιστορικά γεγονότα κατά τα οποία σε περιόδους λειτουργίας της πραγματικής Δημοκρατίας, έγινε απογείωση, αξιολογούμενης από τα αποτελέσματα της, της παιδείας.
Να δύο τέτοια χαρακτηριστικά παραδείγματα:
(1). Στην Αρχαία Ελλάδα, η μεσουράνηση της κλασσικής παιδείας, και του ανεπανάληπτου αρχαιοελληνικού πολιτισμού, έγινε στον ίδιο τόπο και στον ίδιο χώρο, στον οποίο είχε προηγηθεί και συνυπάρξει, λειτουργία πραγματικής δημοκρατίας. Θεωρούμε αυτονόητο ότι η παιδεία μετριέται, πρέπει να μετριέται, με τα πνευματικά, ηθικά και υλικά αποτελέσματα που δημιουργεί και όχι από επικλήσεις μεμονωμένων, κυρίως υλικών, αποτελεσμάτων που εξυπηρετούν τους ολίγους.
(2). Στο χωριό Αμπελάκια Θεσσαλίας (Κισσάβου), τα χρόνια 1770-1811, πραγματοποιήθηκε μια μεγάλη επιτυχία στον τομέα παραγωγής και εμπορίας των φημισμένων «κόκκινων νημάτων». Αυτή η επιτυχία – που θα ζήλευαν και δύσκολα θα πετύχαιναν σήμερα ειδήμονες του London School of Economics – ήταν δημιούργημα της «Κοινής Συντροφιάς των Αμπελακίων», ενός οργάνου από τους απλούς χωρικούς των Αμπελακίων, παρόμοιου με την Εκκλησία του Δήμου της αρχαίας Αθήνας .
Σίγουρα θα υπάρχουν και πολλά άλλα τέτοια παραδείγματα, που θα ενισχύουν την άποψη πρώτα η δημοκρατία.
Μακάρι να βρεθούν νέοι άνθρωποι που θα τα καταγράψουν και θα τα αξιολογήσουν.
Παιδεία, Δημοκρατία και Ψηφιακή Τεχνολογία
Η συμβολή της ψηφιακής τεχνολογίας στην ανάπτυξη της παιδείας είναι άμεση και, κυρίως, έμμεση.
Η άμεση βελτίωση
Η άμεση βελτίωση είναι και προφανής και σημαντική. Συνοψίζεται στη διασφάλιση εύκολης και οικονομικά προσιτής παροχής υπηρεσιών πρόσβασης:
–Στις πηγές γνώσεων( βιβλιοθήκες, εγκυκλοπαίδειες, ηλεκτρονικές δημοσιεύσεις των εκπαιδευτικών και ερευνητικών Ιδρυμάτων κλπ)
–Στην ανάπτυξη νέων πιο φιλικών, πιο ευέλικτων και πιο οικονομικών τρόπων εκπαίδευσης (Τηλε – εκπαίδευση , ηλεκτρονική μάθηση, τηλε- εργασία) και
–Στην πραγματοποίηση πνευματικών εργασιών ρουτίνας, γρήγορα και με μικρό κόστος(γράψιμο κειμένων, διαχείριση κειμένων, αποθήκευση πληροφοριών, πραγματοποίηση υπολογισμών)
Οι υπηρεσίες αυτές είναι ισοδύναμες με την απόκτηση από κάθε μαθητή μιας σημαντικής βιβλιοθήκης και μιας ομάδας ανθρώπων/βοηθών που εκτελούν, μετά από εντολή τους, πνευματικές εργασίες ρουτίνας. Τέτοια δυνατότητα στο παρελθόν είχαν μόνο φωτισμένοι βασιλιάδες ή πολύ πλούσιοι άνθρωποι. Σήμερα η ίδια δυνατότητα, χάρη στην τεχνολογία, υπάρχει σε ανθρώπους πλούσιους και φτωχούς· σε μαθητές της πόλης και του χωριού, ανεξάρτητα από την οικονομική και κοινωνική τους κατάσταση.
Αν συγκρίνει κάποιος τις σημερινές δυνατότητες με εκείνες του πρόσφατου σχετικά παρελθόντος, εύκολα αντιλαμβάνεται το μέγεθος αυτής της συμβολής.
Τη δεκαετία του 50 υπήρχε στο χωριό μου μόνο μία βιβλιοθήκη, στην εξοχική βίλλα του οικονομικά και κοινωνικά πετυχημένου συντοπίτη, Ιωάννου Δροσοπούλου.
Σήμερα υπάρχουν 500 περίπου PC με δυνατότητα πρόσβασης στο Ιντερνέτ. Το γεγονός αυτό είναι ισοδύναμο με τη διαθεσιμότητα 500 βιβλιοθηκών που είναι μάλιστα ασυγκρίτως πλουσιότερες τη μοναδική βιβλιοθήκη της δεκαετίας του 50.
Και αυτά συμβαίνουν σήμερα. Αύριο;
Η έμμεση βελτίωση
Η έμμεση βελτίωση, που είναι πιο σημαντική από την άμεση, επάγεται από τη βελτίωση που δημιουργείται – που μπορεί να δημιουργηθεί – από τη συμβολή της νέας τεχνολογίας στην ανάπτυξη και λειτουργία ενός σταθερού, ορθολογικού και συμβατού με τους φυσικούς νόμους κοινωνικού συστήματος· της Ψηφιακής Άμεσης Δημοκρατίας. Της δημοκρατίας που οραματίζονται οι φίλοι της ΨΑΔ.
Οι παραπάνω σκέψεις οδηγούν στο ακόλουθο στέρεο συμπέρασμα:
Αν η Δημοκρατία είναι η Παιδεία της παιδείας, τότε η αναγέννηση της παιδείας μπορεί να δημιουργηθεί μόνο με την αναγέννηση της Δημοκρατίας. Σε αντίθετη περίπτωση οι προσπάθειες αναβάθμισης της παιδείας, θα μοιάζουν με τις προσπάθειες ανθρώπων που δεν έχουν κρίση και εμπειρίες και προσπαθούν να «χτίσουν παλάτια πάνω στην άμμο».
|
Η κρατούσα αντίληψη.
