1

ΕΠΙΛΕΓΟΜΕΝΑ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ (του Γιώργου Μαυρουλέα)

  Παρατηρώντας με μια μικρή χρονικά απόσταση μεν αλλά αρκετή στο να διασφαλίζεται η καταστάλαξη του κουρνιαχτού της επικαιρότητας και των παθών, για τα όσα διαδραματίστηκαν τελευταία στην Ευρωπαϊκή Ένωση και αφορούσαν τη στήριξη ή μη της Ελλάδας, αποκαλύπτονται πιο καθαρά ορισμένα ζητήματα που αξίζει να εστιάσουμε την προσοχή μας. Ζητήματα που αφορούν τόσο την Ευρωπαϊκή Ένωση όσο και την Ελλάδα αλλά και το παγκόσμιο οικονομικό μοντέλο.

1) Η Ευρωπαϊκή Ένωση ως οικονομική και πολιτική Ένωση κρατών δείχνει ότι μπαίνει σε μια κρίση για τον τρόπο λειτουργίας και εστίασής της. Κρίση που συνοψίζεται γενικά στα εξής:

α) στην απουσία ενός πολιτικού και κοινωνικού οράματος

β) στο ρόλο και τη δύναμη που τα λόμπι (κυρίως αυτά που διαθέτουν την οικονομική ισχύ) παίζουν στις κοινοτικές αποφάσεις

γ) στο ότι τελικά (και αυτό φαίνεται από τα όρια που θέτονται στα κράτη μέλη) αυτό που ενδιαφέρει είναι η ευημερία των οικονομικών μεγεθών και όχι των πολιτών-κοινωνιών. Η αιτιολογία βρίσκεται στο ό,τι η ευημερία κάποιων οικονομικών μεγεθών σημαίνει και ευημερία των κοινωνιών στο σύνολό τους, κάτι που είναι εξαιρετικά εσφαλμένο.

       Για παράδειγμα το όριο του 3% του δημόσιου ελλείμματος είναι το κρίσιμο όριο που έχει θέσει η Ε. Ε. και επισύρει τον κίνδυνο επιτήρησης της οικονομίας του κράτους μέλους από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή αν εξελιχθεί αυξανόμενο. Δεν έχει τεθεί όμως κανένα όριο για την ανεργία, το κατώτατο εισόδημα, κανένας όρος για τον πολιτισμό, την εκπαίδευση, την έρευνα, την υγεία το οποίο με τη σειρά του να οδηγεί σε επιτήρηση. Θα έδειχναν τουλάχιστον ότι πέρα από την οικονομία ως αριθμοί, η Ε. Ε. ενδιαφέρεται και για την ευημερία των ανθρώπων – πολιτών της.

δ) στην αναποτελεσματικότητα ενσωμάτωσης αρκετών κοινοτικών οδηγιών από τα κράτη μέλη καθώς δεν ελέγχεται η πορεία υλοποίησής τους και ως μόνο μέσο πίεσης αποτελεί η επιβολή προστίμων για τις καθυστερήσεις.

ε) διαπιστώνεται για μια ακόμη φορά ότι η αλληλεγγύη στον σύγχρονο καπιταλιστικό κόσμο που θεμελιώνεται πάνω στην απληστία, είναι δυσεύρετη.

στ) η λύση που δόθηκε για την Ελλάδα ήταν τόσο ασαφής και τόσο μη πειστική ώστε οι αγορές μόνο προσωρινά μείωσαν τα σπρέντ και αυτά κατά το ελάχιστο. Ποιος δανειστής στον κόσμο δεν κατάλαβε ότι για τη Γερμανία, την Ολλανδία και κάποιες άλλες βόρειες χώρες η Ελλάδα δεν είναι παρά ένας ανεπιθύμητος εταίρος που ευχαρίστως θα την πέταγαν από την Ευρωζώνη;

:

ζ) στο διαρθρωτικό πρόβλημα της Ε. Ε. που ξεκινάει από την ανισότητα πόρων και υποδομών των βόρειων κρατών μελών και των νότιων που καταλήγει σε τεράστια ελλείμματα εμπορικών ισοζυγίων μεταξύ των χωρών αυτών και σε πτώση της ανταγωνιστικότητάς τους. Όταν έχεις να χρηματοδοτήσεις τεράστια ποσά σε υποδομές αλλά και σε άλλες ιδιαίτερες ανάγκες (στρατιωτικές δαπάνες εν προκειμένω για την Ελλάδα) τότε τα ποσά που θα περισσέψουν για να δοθούν στην εκπαίδευση, την έρευνα και την τεχνολογία είναι σε ποσοστό αλλά και σε πραγματικά νούμερα (ακόμη περισσότερο)  πολύ μεγαλύτερα στις προηγμένες βόρειες οικονομίες από αυτές του νότου. 
       Το πρόβλημα αυτό δε θα λυθεί στη βάση του 3% του δημόσιου ελλείμματος ως προς το ΑΕΠ αλλά στη βάση συγκεκριμένων και εστιασμένων πολιτικών και κονδυλίων (που εν μέρει λειτουργούν έτσι τα ευρωπαϊκά προγράμματα σύγκλισης) κάτω όμως από στενή παρακολούθηση για την υλοποίησή τους και παροχή βοήθειας και τεχνογνωσίας από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, και οπωσδήποτε με την επιβολή ορίων στα πλεονάσματα των εμπορικών ισοζυγίων μεταξύ των κρατών μελών.

2) Η Ελλάδα ειδικότερα τα τελευταία χρόνια επιδεικνύει ένα παρακμιακό πρόσωπο και χαρακτήρα που οφείλεται κυρίως σε ένα τεράστιο έλλειμμα αξιών.
        Οποιοδήποτε τομέα της κοινωνικής ζωής στη χώρα αυτή και να πιάσεις, είναι διαβρωμένος από διαφθορά, αναξιοπιστία, μη σοβαρότητα, τσαπατσουλιά και έλλειψη ή καλύτερα παραβίαση κανόνων. Ο  μέσος έλληνας μάλιστα δήλωνε (τουλάχιστον μέχρι πρόσφατα) περήφανος γι’ αυτό. Η «μαγκιά» είναι μια λέξη εξαιρετικά διαδεδομένη όχι ως λεκτική έκφραση αλλά ως στάση από τους περισσότερους, και το περιεχόμενό της εκφράζει καθαρά την επίφαση και τον «καταφερτζή» που με θεμιτά ή αθέμιτα μέσα πετυχαίνει αυτό που θέλει ανεξάρτητα από οποιοδήποτε αίσθημα κοινωνικής συμμετοχής και προσφοράς.

        Αν η χώρα δεν προσπαθήσει να αλλάξει σε επίπεδο αξιών κυρίως και νοοτροπίας, αν δε θελήσει να πειθαρχήσει σε κανόνες που πλαισιώνουν τις κοινωνικές, οικονομικές (αλλά και περιβαλλοντικές) σχέσεις, θα βουλιάξει ακόμη περισσότερο.

        Ο περιορισμός των ελλειμμάτων είναι εύκολος στόχος. Όταν δημόσιοι υπάλληλοι πληρώνονται την άδειά τους όταν ασθενούν και δεν πληρώνονται τα επιδόματα και τις υπερωρίες τους (! ναι τις υπερωρίες τους) κατά τη διάρκεια που ήταν ασθενείς όπως συνηθίζεται σε αρκετές υπηρεσίες ή ΔΕΚΟ, ή όταν καταργηθούν επιδόματα αστεία (όπως της έγκαιρης προσέλευσης στην εργασία τους) και δαπάνες μετακίνησης με τα δημόσια αυτοκίνητα της υπηρεσίας για να πάνε για μπάνιο στη θάλασσα, εξοικονομήσεις θα γίνουν. Το ζήτημα είναι τι θα γίνει με το αναπτυξιακό μοντέλο που θα ακολουθηθεί. Τα επιτόκια δεν πρόκειται να πέσουν όσο δεν επιδειχθεί δυναμική προοπτική στην οικονομία.

       Ξαφνικά η χώρα συνειδητοποίησε την έλλειψη της Ευρωπαϊκής αλληλεγγύης. Αμφιβάλλω όμως αν κάποια άλλη χώρα της Ευρωζώνης αντιμετώπιζε αυτά τα προβλήματα αν θα μας ένοιαζε έστω και λίγο.

3) Η Ελλάδα δεν μπορεί να δανεισθεί με επιτόκια χαμηλότερα από 6%. Αυτό σημαίνει ότι δεν μπορεί να έχει καμία προοπτική ανάπτυξης και εξόδου από την κρίση. Με τέτοια επιτόκια είναι καταδικασμένη σε μια αργή πορεία προς τη χρεοκοπία. Τι συμβαίνει όμως με τις άλλες φτωχότερες χώρες;

         Ασφαλώς η Ελλάδα είναι στην Ευρωζώνη. Έχει δηλαδή ένα ισχυρό νόμισμα και είναι μέλος μιας κοινότητας ισχυρών κρατών. Ας φαντασθούμε όμως τι γίνεται με κάποιες χώρες του λεγόμενου Τρίτου Κόσμου που «δεν έχουν στον ήλιο μοίρα». Πώς να δανεισθούν αυτές και με τι επιτόκια; Πώς να αναπτυχθούν οικονομικά; Είναι καταδικασμένες και κανείς δεν ενδιαφέρεται εντέλει γι’ αυτές.

         Διαθέτουμε ένα οικονομικό σύστημα άγριο και αδυσώπητο. Διαθέτουμε αυτό το οικονομικό σύστημα όμως που εμείς έχουμε επιλέξει. Αν δεν το αναδιαρθρώσουμε και δεν το εμβολιάσουμε με αλληλεγγύη και περιβαλλοντική ευαισθησία, αν δεν ενσωματώσουμε κοινωνικές και περιβαλλοντικές αξίες και κανόνες αλλά και ισότητα ευκαιριών η διεθνής κατάσταση θα επιδεινώνεται διαρκώς και η ανθρώπινη ζωή και ευτυχία θα υποβαθμίζεται ολοένα και περισσότερο.

        Αλλά αυτά δε λύνονται στη βάση των παρατηρήσεων και μόνο. Λύνονται στη δημιουργία και λειτουργία εκείνων των αλληλέγγυων θεσμών και κανόνων που διασφαλίζουν το αποτέλεσμα και την ποιότητα των κινήτρων.

7 Απριλίου 2010

Γιώργος Μαυρουλέας
Πολιτικός Επιστήμονας, Πρόεδρος Π.Σ.Ε.Μ. και μέλος της ΜΚΟ Σόλων
gmavrouleas@solon.org.gr