1

ΜΕΘΑΝΙΟ, Η ΩΡΟΛΟΓΙΑΚΗ ΒΟΜΒΑ ΤΗΣ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗΣ ΑΛΛΑΓΗΣ

Συνηθίζουμε όταν αναφερόμαστε στις εκπομπές αερίων να επικεντρωνόμαστε στις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, παραβλέποντας τις αντίστοιχες του μεθανίου, οι οποίες έχουν πολλαπλάσιες αρνητικές επιπτώσεις για τον πλανήτη.

Το μεθάνιο  έχει την ιδιότητα λόγω της σύστασής του να παρακρατεί περισσότερη ηλιακή θερμότητα στην ατμόσφαιρά από το διοξείδιο του άνθρακα. Οι εκλύσεις εκπομπών ρύπων μεθανίου άρχισαν να καταγράφονται το 1984. Έκτοτε παρουσιάζουν συνεχώς αυξητική τάση η οποία έχει λάβει εκρηκτικές διαστάσεις τα τελευταία χρόνια.

Η αύξηση της παγκόσμιας μέσης θερμοκρασίας έχει συμβάλλει στη μεγάλη άνοδο των εκπομπών ρύπων του μεθανίου τα τρία τελευταία χρόνια (2007-2009).
Εκτιμάται μάλιστα ότι την τελευταία πενταετία οι εκπομπές μεθανίου έχουν αυξηθεί κατά ένα τρίτο

Το φαινόμενο είναι εξαιρετικά ανησυχητικό καθώς η επίδραση του μεθανίου στην αύξηση της θερμοκρασίας είναι 20-25 φορές μεγαλύτερη από την αντίστοιχη του διοξειδίου του άνθρακα, παρά το γεγονός ότι το μεθάνιο αποσυντίθεται πολύ γρηγορότερα από τον άνθρακα. Εξαιτίας της σύνθεσής του το μεθάνιο (CH4) ευθύνεται για το 1/5 της αύξησης της παγκόσμιας θερμοκρασίας εξαιτίας της ανθρώπινης δράσης αν και απαντάται σε πολύ μικρότερες ποσότητες από το διοξείδιο του άνθρακα στην ατμόσφαιρα.

Όπως συμβαίνει και με όλα τα αέρια, οι εκπομπές αερίων μεθανίου υπόκεινται σε έναν «κύκλο»: οι αυξανόμενες θερμοκρασίες συμβάλλουν στην έκλυση περισσότερων εκπομπών μεθανίου οι οποίες με τη σειρά τους έχουν ως αποτέλεσμα την ολοένα και μεγαλύτερη αύξηση της θερμοκρασίας. Η αύξηση των εκπομπών του μεθανίου σύμφωνα με τους επιστήμονες λαμβάνει χώρα τόσο εξαιτίας φυσικών φαινομένων όσο και εξαιτίας της ανθρώπινης δράσης.
Η τελευταία φορά που έλαβε χώρα το φαινόμενο του «κύκλου» του μεθανίου σε τέτοιο βαθμό εξαιτίας φυσικών φαινομένων, πιστεύεται ότι ήταν η τελευταία περίοδος της Εποχής των Παγετώνων.

Η ανθρώπινη δράση ευθύνεται τουλάχιστον για τα 2/3 των συνολικών εκπομπών μεθανίου. Γεωργικές καλλιέργειες όπως οι καλλιέργειες ρυζιού, η κτηνοτροφία, οι υδρότοποι, οι κοπριές ζώων και η παραγωγή φυσικού αερίου και άλλων ορυκτών καυσίμων είναι κάποιες από αυτές. Οι μεγαλύτερες ποσότητες μεθανίου απελευθερώνονται από τις τροπικές περιοχές του πλανήτη, αλλά οι επιστήμονες φοβούνται ιδιαίτερα την «ωρολογιακή βόμβα του μεθανίου» στην Αρκτική.

Ο κίνδυνος να απελευθερωθούν τεράστιες ποσότητες μεθανίου από ταχύτατο λιώσιμο των πάγων, όπως δηλαδή συμβαίνει την τελευταία πενταετία είχε επισημανθεί από χρόνια με τον χαρακτηριστικό μάλιστα τίτλο «ωρολογιακή βόμβα μεθανίου» (“the methane time bomb”)

Η Αρκτική απορροφά και «αποθηκεύει» τεράστιες ποσότητες μεθανίου λειτουργώντας προστατευτικά για τον πλανήτη. Έχοντας υποστεί όμως τις βαρύτερες συνέπειες του φαινομένου της παγκόσμιας υπερθέρμανσης και με τη μέση θερμοκρασία ορισμένων περιοχών της να έχει ήδη αυξηθεί κατά 2,5 βαθμούς Κελσίου, τεράστιες ποσότητες πάγων άρχισαν να λειώνουν με επακόλουθο τη σταδιακή απελευθέρωση τεράστιων ποσοτήτων μεθανίου. Την περίοδο 2003-2007 υπολογίζεται ότι οι εκλύσεις εκπομπών μεθανίου στην Αρκτική αυξήθηκαν κατά 31% συνεισφέροντας κατά 7% στην αύξηση της μέσης θερμοκρασίας παγκοσμίως.

Μια άλλη περιοχή στην οποία στρέφουν τώρα το βλέμμα τους οι επιστήμονες είναι και η Σιβηρία, στους πάγους της οποίας κατακρατούνται δισεκατομμύρια τόνοι μεθανίου.

 Πηγές: Science Journal, Guardian, The Independent

Άρης Καπαράκης
Συνεργάτης της ΜΚΟ Σόλων
aris@solon.org.gr

22 Φεβρουαρίου 2010