1

ΑΝΑΜΕΝΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΕΠΟΜΕΝΗ ΚΕΡΔΟΣΚΟΠΙΚΗ ΕΛΛΕΙΨΗ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΚΑΙ ΑΛΛΩΝ ΒΑΣΙΚΩΝ ΑΓΑΘΩΝ (του Γιάννη Ζήση)

Παίρνοντας ως αφετηρία του προβληματισμού μας τηv συχνά επαναλαμβανόμενη δημόσια συζήτηση σχετικά με το φθηνό και το ακριβό πετρέλαιο και τον ρόλο των κερδοσκόπων στη διαμόρφωση της τιμής του,[1] αλλά και τις προβλέψεις για μια νέα κρίση έλλειψης τροφίμων, θα ήταν σκόπιμο να παρατηρήσουμε την αναγκαιότητα να διαχωρίσουμε τη διασταύρωση της προσφοράς και της ζήτησης σε δύο επίπεδα:
α. στην άμεση πραγματική ζήτηση, με τις όποιες χρονικές προοπτικές εκτίμησης διακύμανσης της πραγματικής ζήτησης, και, κατά δεύτερο λόγο,
β.  στη ζήτηση χρηματιστηριακών συμβολαιοποιήσεων και προεξοφλήσεων, των χρηματιστηριακών τίτλων πετρελαίου, πετρελαϊκής προσφοράς και ζήτησης.

Το δεύτερο επίπεδο, είναι τελείως άσχετο με την προσφορά και τη ζήτηση και οφείλουμε να συζητήσουμε –ολοκληρωμένα, αυτή τη φορά– το θέμα της λειτουργίας της αγοράς. Αυτή η μορφή «διασταύρωσης»  προσφοράς και ζήτησης λειτουργεί, βεβαίως, και σε σχέση με την προσφορά και ζήτηση των τροφίμων –που μπορεί να οδηγεί ολόκληρους λαούς στην πείνα–  αλλά, επίσης, και σε σχέση με τη ζήτηση άλλων φυσικών πόρων.

Με άλλα λόγια, έχουμε μια υποθετική αγοραία χρηματιστηριακή διασταύρωση προσφοράς ζήτησης, η οποία είναι απολύτως ανεδαφική και  ψευδής και  η οποία απαξιώνει, εν τέλει, τον ίδιο τον κανόνα της προσφοράς και της ζήτησης στην οικονομία και την πραγματική αγορά, μέσω μιας «εξωτικής» αγοράς. Αυτό, λοιπόν, είναι κάτι που πρέπει να ρυθμίσουμε πλήρως. Οι διασταυρώσεις προσφοράς- ζήτησης σε χρηματιστηριακά πολύπλοκα σύνθετα προϊόντα, τα χρηματιστηριακά παράγωγα και προϊόντα, θα πρέπει να τεθούν εκτός των ρυθμίσεων της λεγόμενης φιλελεύθερης αγοράς. Δεν είναι πραγματικοί παράγοντες φιλελεύθερης αγοράς. Είναι παράγοντες στρέβλωσής της. Και ας κουνούν τα κεφάλια τους όσο θέλουν όσοι είναι «εξωτικά και τοξικά» άπληστοι.

Η χρηματιστηριακά επιβαλλόμενη φτώχεια αποτελεί έγκλημα κατά της ανθρωπότητας
Ένα πρώτο συμπέρασμα είναι ότι δεν πρέπει να επιτρέπεται να «παίζονται» στο χρηματιστήριο είδη πρώτης ανάγκης
. Δεν πρέπει να παίζεται στο χρηματιστήριο η ζήτηση και η προσφορά αγαθών πρώτης ανάγκης, όπως είναι η ενέργεια, η τροφή, το νερό και άλλα. Διαφορετική περίπτωση είναι οι μετοχές των εταιρειών και διαφορετική αυτά τα προϊόντα. Πώς είναι δυνατόν να επιτρέπουμε την κερδοσκοπία πάνω στις τιμές των ειδών πρώτης ανάγκης τη στιγμή, μάλιστα, που η ένδεια στον πλανήτη αυξάνεται; Για πόσο ακόμη η δημοκρατία θα θεωρεί ανεκτή την κερδοσκοπία που «πατά» πάνω στην ένδεια, την πείνα και τον  λιμό;  Και, αν αποκόπτεται η ομαλή επαφή προσφοράς – ζήτησης, τότε ποιο είναι το νόημα της αγοράς; Η αγορά –υποτίθεται– εξυπηρετεί την ανάγκη να συνδέει τη ζήτηση με την προσφορά. Εδώ, όμως, αποξενώνει και απαλλοτριώνει τη ζήτηση.

Με άλλα λόγια, δεν εξυπηρετεί τον σκοπό της αγοράς. Η πρακτική της κερδοσκοπίας στο χρηματιστήριο πάνω στα είδη πρώτης ανάγκης ( νερό, ενέργεια, κ.λπ.) αποτελεί έγκλημα κατά της ανθρωπότητας και, ως τέτοιο, πρέπει να βγει τελείως εκτός νόμου.  Αποτελεί έγκλημα κατά της ανθρωπότητας, γιατί πολλοί άνθρωποι καταδικάζονται να πεθάνουν από την πείνα ή να ζουν στα όρια της πείνας. Είναι πολλοί αυτοί που επαναστατούν ή αναγκάζονται να επαναστατήσουν, με κίνδυνο ίσως να δολοφονηθούν, με στόχο να απελευθερωθούν από τις επιβαλλόμενες άθλιες συνθήκες στις οποίες ζουν. Η επιβολή της φτώχειας σε κάποιες χώρες, για λόγους που σχετίζονται με τη χρηματιστηριακή κερδοσκοπία πάνω στα τρόφιμα, το νερό ή την ενέργεια αποτελεί απροκάλυπτα έγκλημα κατά της ανθρωπότητας. Είναι το ίδιο με την εισβολή ή την κατοχή σε μια ξένη χώρα. 

Όταν ο Επίτροπος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, κατά τη διάρκεια της τελευταίας επισιτιστικής κρίσης, πρότεινε να μην μπαίνουν φραγμοί στα προϊόντα των χωρών που βρίσκονταν σε κατάσταση λιμού, ώστε να μπορούν να διατηρήσουν προϊόντα στην αγορά τους, στην πραγματική ζήτηση, όφειλε, προηγουμένως, να είχε σκεφτεί ότι έπρεπε να καταργηθεί η χρηματιστηριοποίηση του εμπορίου των ειδών βασικής ανάγκης, τουλάχιστον στα προϊόντα διατροφής. Σε αυτή την κατηγορία των ειδών βασικής ανάγκης συγκαταλέγονται και η ενέργεια και το νερό και τα τρόφιμα.

Ο ανεξέλεγκτος ιδιωτικός τομέας στρεβλώνει τη δημόσια πολιτική
Πρέπει, επιτέλους, να προσεγγίσουμε το θέμα με όρους διεθνούς αντιμετώπισης
. Χρειάζεται μια πρωτοβουλία απέναντι σε αυτή την «υπερταξική εξουσία». Υπάρχει μια ληστρική υπερταξική εξουσία, την οποία, μέσα από ένα βαθύ δημοκρατικό έλλειμμα, νομιμοποιούν, με την αβουλία τους, οι κυβερνήσεις των κρατών και ο βαθύς οικονομικός δογματισμός. 

Η σημερινή οικονομική κρίση και τα παράγωγά της αποκαλύπτουν, σε τελευταία ανάλυση, το μέγεθος της «αστοχίας» της εφαρμογής στην πράξη της αυθεντικής θεωρίας της προσφοράς – ζήτησης και του φιλελεύθερου ανταγωνισμού, που αποτελούν ουσιαστικά συστατικά της γόνιμης θεωρίας του Άνταμς Σμιθ, όπως αυτή παρουσιάστηκε στο βιβλίο του Ο Πλούτος των Εθνών. Δυστυχώς, «αστοχία» στην εφαρμογή υπήρξε και στα δύο σημεία της θεωρίας:
α. στη θεωρία της προσφοράς της ζήτησης, και

β. στη θεωρία του ανταγωνισμού.

Αποτυχία υπήρξε και στο στοιχείο που αφορά τον ρόλο και τη νομιμοποιητική και παρεμβατική ή μη σχέση μεταξύ του κράτους και του ιδιωτικού τομέα.

Βλέπουμε σήμερα έναν –κατ’ επιλογήν– στρεβλωμένο κεϋνσιανισμό, ο οποίος όχι μόνο αποτελεί την επιλογή των φιλελεύθερων πολιτικών, αλλά είναι και επιδιωκόμενος από την ιδιωτική πρωτοβουλία! Εκτός αν θέλουν να μας πούνε ευθέως ότι μπορεί και πρέπει η επιχειρηματική ζήτηση να πολιτικοποιείται!

Μεταξύ των άλλων, μπορούμε να παρατηρήσουμε ότι η δημόσια πολιτική –και όχι η αγορά– στρεβλώνεται από τις αποτυχίες του ιδιωτικού τομέα. Η δημόσια πολιτική στρεβλώνεται και παγιδεύεται τόσο από την κατάργηση της προσφοράς και της ζήτησης, όπως αναφέραμε παραπάνω, όσο και από την κατάργηση του φιλελεύθερου ανταγωνισμού. Το τοπίο δεν αλλάζει εύκολα. Είναι γνωστές οι δηλώσεις και η αντίδραση του προέδρου Ομπάμα στην οργανωμένη αντίθεση του τραπεζικού συστήματος των ΗΠΑ (των κολοσσών με τα hedge funds ή τα private equity funds)  στη δημιουργία ενός στοιχειώδους ρυθμιστικού «δικτύου» επιτήρησης των υπερβολικά «ρισκαδόρικων»  συναλλαγών τους.[2] Η δημόσια πολιτική παγιδεύει τους πόρους της σε θέματα που δεν είναι αντικείμενά της, εξαιτίας των αρνητικών συνεπειών  της νομιμοποίησης ορισμένων κάκιστων πρακτικών του ιδιωτικού τομέα. Παγιδεύεται, δηλαδή, στο να μην μπορεί να επενδύσει στην παιδεία, την υγεία, τα δημόσια αγαθά και το περιβάλλον, επειδή ακριβώς έχει δεσμεύσει τους πόρους της, τα διαθέσιμά της για να καλύψει ελλείμματα του ιδιωτικού τομέα.

Για πρώτη φορά, πρέπει πλέον να συγκροτήσουμε τη θεωρία του πώς ο ιδιωτικός τομέας στρεβλώνει το δημόσιο.[3]  Γιατί το έχουμε αποκρύψει τόσες δεκαετίες αυτό; Σε ένα νέο πλαίσιο προσέγγισης της αγοράς, της επιχειρηματικότητας, της προσφοράς και της ζήτησης, του ρόλου και της ευθύνης των προσώπων και των φορέων, θα πρέπει να αντιμετωπίσουμε και τον επιχειρηματικό κανιβαλισμό – τον κανιβαλισμό των εταιρειών που βλέπουμε να ακμάζει σε όλη τη διάρκεια της σημερινής παγκόσμιας οικονομικής κρίσης.


Αναφορές:
[1]
 Αλ Γκορ, Προσβολή στη Λογική: «Όποιος πιστεύει ότι η διεθνής αγορά πετρελαίου αποτελεί ελεύθερη αγορά «πλανάται πλάνην οικτρά».
[2] Ένας πρόεδρος στα βήματα του Φραγκλίνου Ρούζβελτ  της ZEZA ZHKOY Ημερομηνία: 24/1/10
Copyright: kathimerini.gr // «Η Ένωση Αμερικανικών Τραπεζών έχει αναθέσει σε ένα από τα ισχυρότερα και πλέον εξειδικευμένα δικηγορικά γραφεία να εξετάσει τη νομική επάρκεια τόσο των προχθεσινών όσο και των προηγούμενων προτάσεων του Αμερικανού προέδρου. Δεν είναι τυχαίο πως ο Ομπάμα προειδοποίησε ότι «αν οι τύποι αυτοί θέλουν πόλεμο, είμαι έτοιμος γι’ αυτόν».
[3] Γιάννης Ζήσης, “Ο «Σοσιαλισμός» των χρηματιστηρίων. Ομπάμα: «Όλα για Όλα»“, 02-04-09, solon.org.gr

Ημερομηνία δημοσίευσης κειμένου: 04-02-2010 

Γιάννης Ζήσης, συγγραφέας

Φωτό: wikipedia