ΟΙ ΕΣΩΤΕΡΙΚΕΣ ΑΞΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ (του Γιάννη Ζήση)

Το ζήτημα της βελτίωσης της σχέσης μας με το περιβάλλον περνάει μέσα από την εσωτερική μας στάση και συνεπώς μέσα από τις εσωτερικές μας αξίες. Οι εσωτερικές αξίες για το περιβάλλον διαμορφώνονται σε δυο επίπεδα. 

Το πρώτο επίπεδο διαμόρφωσης των εσωτερικών αξιών είναι μέσα από την πρωτογενή μας αισθαντικότητα που αναδεικνύει εμάς και το περιβάλλον ως αλληλένδετους συντελεστές και αδιάσπαστα μέρη μιας ολότητας.

Στο πεδίο αυτό περιλαμβάνεται εκείνη η αισθαντικότητα που ξεκινάει από τη βρεφική και νηπιακή ηλικία και συνεχίζει ύστερα στη ζωή και τη συνείδηση του παιδιού και του έφηβου. Είναι εκείνη η αισθαντικότητα που γεννάει τον θαυμασμό, την έκσταση και την αναζήτηση της κατανόησης και που τελικά με τη βοήθεια της λογικής δένει τους κρίκους της αλυσίδας της ενότητας. Αυτό είναι το πρώτο πεδίο διαμόρφωσης εσωτερικών αξιών.

Το δεύτερο πεδίο διαμόρφωσης αξιών βρίσκεται στα κοινωνικά πρότυπα, τα πρότυπα του ανταγωνισμού της οικονομικής ανάπτυξης, του κέρδους αλλά και τα πρότυπα των καθημερινών διαχειριστικών αξιών, όπως για παράδειγμα το κατά πόσο μπορούμε και τιμολογούμε τον αέρα και το νερό, σαν συντελεστές της ζωής μας. Υπάρχουν διαχειριστικά προβλήματα, προβλήματα μετατροπής των ζωτικών αξιών σε οικονομικές αξίες και επίσης μετατροπής των πολιτιστικών αξιών σε οικονομικές αξίες.

Υπάρχουν επίσης προβλήματα για τη δημιουργία εργαλείων προσαρμογής και πολιτικής εξυπηρέτησης των αναγκών σε σχέση με τα φυσικά και οικολογικά αγαθά. Σ’ αυτό το τομέα σημαντικό ρόλο έχει να παίξει η εκπαίδευση, για τη διαμόρφωση νέων τάσεων εσωτερικών αξιών, καθώς η καθημερινή μας οικονομική πρακτική με τη συμμετοχή μας στην παραγωγή και την κατανάλωση, με τα πρότυπα που δεχόμαστε από άλλους παίζει καθοριστικό ρόλο.

Οι εσωτερικές αξίες για το περιβάλλον διαμορφώνονται από την αισθαντικότητα και τον λόγο με την πρωτογενή τους εσωτερική δυναμική, αλλά ακόμα περισσότερο διαμορφώνονται μέσα από τα κοινωνικά πρότυπα και τον διαχειριστικό κύκλο του συστήματος μέσα στην καθημερινότητά μας. 
Η δική μας επιλογή βρίσκεται στο αν θα θυμηθούμε βαθύτερα μέσα μας τις αξίες μας για το περιβάλλον, τη φύση και τη ζωή, και αν θα τις αναστήσουμε για να αναζητήσουμε μετά και μια άλλη καλύτερη πλαισίωση αυτών των εσωτερικών αξιών σε επίπεδο κοινωνίας και διαχείρισης. Είδαμε εδώ ότι οι εσωτερικές αξίες βρίσκονται σε έναν ενιαίο κύκλο διαμόρφωσης των αξιών καθώς επιδρούν μέσα μας και καθώς δέχονται επιδράσεις από το περιβάλλον, από τα κοινωνικά πρότυπα και την καθημερινή διαχείριση. 
Το αξιακό μοντέλο της διαχείρισης έχει καθοριστικές επιδράσεις στον εσωτερικό μας κόσμο και στον προσανατολισμό των σχέσεών μας με τη φύση.

Παράλληλα όμως, το αξιακό μοντέλο διαχείρισης είναι πάμφτωχο σε Υπαρξιακές Αξίες, σε Βάθος Εαυτού όπου δεν μπορεί κανείς να βρει είδωλα πλάνης και επιθυμίες αλλοτρίωσης. Η διακριτική ανάκτηση της Ενότητάς μας με τον κόσμο και η αναγνώριση της καθολικότητας της Ενότητας του Εαυτού ως Είναι μας οδηγεί σε μια πολύ πιο αβλαβή και υπηρετούσα διέλευση στον πλανήτη. 

22 Οκτωβρίου 2009,

Γιάννης Ζήσης, Συγγραφέας – Δημοσιογράφος
Μέλος της γραμματείας της μκο Σόλων
ioanniszisis@solon.org.gr