ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ, ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑ

Η ΕΞΑΦΑΝΙΣΗ ΤΗΣ POSIDONIA OCEANICA ΚΑΙ ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΕ ΠΑΝΙΔΑ,ΧΛΩΡΙΔΑ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΟΥΣ

posidonia oceanica - Σόλων ΜΚΟ
image_pdfimage_print

posidonia oceanica - Σόλων ΜΚΟΗ βλάστηση στη Μεσόγειο θάλασσα περιλαμβάνει περίπου 1.000 μακροσκοπικά είδη, των οποίων περίπου 15 έως 20% είναι ενδημικά (Siljestrom et al., 1996, Procaccini et al., 2002). Αυτή η χλωρίδα εμφανίζεται κυρίως στα ρηχά ύδατα (λιγότερο από 50 μέτρα) και τα είδη της περιλαμβάνουν λιγότερο από 10% της επιφάνειας της Μεσογείου. 
Ένα στενό περιθώριο της βλάστησης, που σε μερικές περιοχές είναι μικρότερο από 100 μέτρα εύρους και 0-40 μέτρα βάθους, βρίσκονται ολόγυρα της Μεσογείου. Μεταξύ των οικοσυστημάτων που καταλαμβάνουν τις παράκτιες θαλάσσιες περιοχές, υπάρχουν τα λιβάδια της 
Posidonia Oceanica τα οποία έχουν πολύ σημαντική οικολογική αξία.

Η Posidonia Oceanica αναπτύσσεται σε αμμώδη υποστρώματα και μπορεί να αναπτυχθεί σε όλο το θαλάσσιο πυθμένα, με ανώτατο όριο το 1 μέτρο και κατώτατο το βάθος των 40 μέτρων. Στους κλειστούς κόλπους (π.χ. Θερμαϊκός, Σαρωνικός κόλπος) το βάθος ποτέ δεν ξεπερνά τα 25-30 μέτρα, ως συνέπεια της μειωμένης διαύγειας των υδάτων.

Τα λιβάδια της Posidonia Oceanica αποτελούν το χαρακτηριστικότερο και σημαντικότερο Μεσογειακό θαλάσσιο οικοσύστημα. Διαδραματίζουν έναν κεντρικό ρόλο στη σταθεροποίηση του οξυγόνου και των άλλων αερίων στα σωστά επίπεδα, ώστε η ποιότητα του νερού να είναι ικανή για τη διατήρηση της ζωής στο θαλάσσιο περιβάλλον. H σπουδαιότητά της είναι εξαιρετική για την οικονομία και την οικολογία της περιοχής αλλά και για την ίδια την επιβίωση των κατοίκων της Μεσογείου.

Υπάρχει μια άμεση σχέση ανάμεσα στην παρουσία των φυκιών και των υδρότοπων με την παραγωγή των ψαριών, αφού στα λιβάδια των φυκιών παράγεται περισσότερο από το 80% της ετήσιας παραγωγής των ψαριών στη Mεσόγειο. Πολλά από τα θαλάσσια είδη τα οποία απειλούνται με εξαφάνιση βρίσκουν καταφύγιο σε αυτά τα λιβάδια.

Επιπλέον η κάθετη αύξηση των λιβαδιών της Posidonia Οceanica ενεργεί ως υποβρύχιος κυματοθραύστης, μιας και ελαττώνει πολύ την ένταση των κυμάτων που δημιουργούνται από τον ήλιο και τον αέρα. Αυτή η ικανότητα των λιβαδιών της Posidonia oceanica, έχει ως αποτέλεσμα τη σταθεροποίηση των ακτών. 
Τα ιζήματα κατακρατούνται μεταξύ των ριζών της Posidonia Οceanica και δεν επιτρέπουν τη διείσδυση της άμμου μέσα στη θάλασσα. Έτσι λοιπόν η καταστροφή αυτών των λιβαδιών μπορεί να έχει άμεσα και αμετάκλητα αποτελέσματα στη θέση της ακτής.

Για καλλωπιστικούς λόγους ξεριζώνονται τα λιβάδια που βρίσκονται κοντά στις παραλίες και απομακρύνονται τα νεκρά άτομα της Posidonia Οceanica που έχουν ξεβραστεί σε αυτές. Σε όλους μας αρέσει να κολυμπάμε σε αμμώδεις παραλίες και ανά πάσα στιγμή να βλέπουμε τον πυθμένα του βυθού, ελεύθερο από κάθε λογής θαλάσσιας βλάστησης που μας τρομάζει. Η θάλασσα δεν είναι πισίνα. Σε αρκετές περιοχές η εξαφάνιση των αμμωδών παραλίων έχει ακολουθήσει την εξαφάνιση των λιβαδιών της Posidonia Οceanica.

Όπως έγινε φανερό οι ιχθυοκαλλιέργειες είναι ένας ακόμα σοβαρός λόγος της παρακμής των λιβαδιών της Posidonia Οceanica, καθώς παίζουν σημαντικό ρόλο στη μείωση της ηλιακής ακτινοβολίας που φτάνει στα φύλλα, εξηγεί την υπερανάπτυξη των επιφύτων, τη βοσκή των ψαριών στις κορυφές των φύλλων με αποτέλεσμα τη μείωση του μήκους τους, την αραίωση μη διαλυτών ουσιών και τις οξειδοαναγωγικές μεταβολές (αποτελέσματα δεκαετούς έρευνας στον κόλπο Hornillo Bay στις ακτές της νοτιοανατολικής Ισπανίας τη χρονική περίοδο 1988-1998, όπου εμφανίστηκε μείωση κατά 53% του αρχικού λιβαδιού της Posidonia Οceanica).

Ένας άλλος εν δυνάμει σοβαρός κίνδυνος, με τον οποίο θα έρθει αντιμέτωπη και η Ελλάδα τα επόμενα χρόνια, είναι η εισβολή της θαλάσσιας άλγης Caulerpa ΤaxifoliaΈχει προέλευση τους τροπικούς ωκεανούς συμπεριλαμβανομένων αυτών της Αυστραλίας, Βραζιλίας, Ινδονησίας, των Φιλιππίνων, της Τανζανίας και του Βιετνάμ. Είναι ένα είδος που έχει εισβάλλει στις δυτικές ακτές της Μεσογείου, όπου και αναπτύσσεται με ραγδαίους ρυθμούς, σε αντίθεση με τους ρυθμούς ανάπτυξης της, στις περιοχές προέλευσής της.

posidonia caulerpa pinna nobilis - Σόλων ΜΚΟ
Η Caulerpa Taxifolia καλύπτει τις εκτάσεις της Posidonia Oceanica
Φωτό:Wikmedia

Στη Μεσόγειο εισήχθηκε από τις ακαθαρσίες του Ωκεανογραφικού μουσείου του Μονακό, το 1984. Τότε η έκταση που κάλυπτε ήταν 1m², ενώ σήμερα εκτίνεται σε 13.000 εκτάρια σε 190 Km ακτογραμμής, μόνο στην περιοχή του Μονακό. 
Σήμερα εντοπίζεται στην ακτογραμμή της Γαλλίας, Ιταλίας, στη Μαγιόρκα και την Αδριατική θάλασσα. Η μετοίκισή της πιστεύεται ότι οφείλεται στη μεταφορά της από τις άγκυρες των πλοίων. 
Στην Ελλάδα επίσημα δεν έχει εμφανιστεί. Υπάρχουν αναφορές από οργανώσεις (
ecocorfu) για την εμφάνιση της στο Ιόνιο Πέλαγος.

Η Caulerpa Τaxifolia προστατεύεται από τους αχινούς, τα ψάρια και τους άλλους θαλάσσιους φυτοφάγους οργανισμούς, παράγοντας κάποιες ιδιαίτερα τοξικές ουσίες στα φύλλα τηςΗ παρουσία της έχει προκαλέσει σημαντικά οικολογικά προβλήματα.

Ουσιαστικά εισβάλλει στα λιβάδια της Posidonia Οceanica και εγκαθίσταται πάνω τουςΚαθώς λοιπόν αναπτύσσεται πάνω στα φυλλώματα της Posidonia Οceanica ρουφάει από τα φύλλα της όλα τα θρεπτικά συστατικά που είναι απαραίτητα για την επιβίωση της. Οι τοξικές ουσίες που παράγει απορροφώνται από τα φύλλα της Posidonia Οceanica με αποτέλεσμα η τελευταία να δηλητηριάζεται, ενώ παράλληλα με τη γρήγορη ανάπτυξη της Caulerpa Τaxifolia μειώνεται αισθητά η προσλαμβανόμενη ηλιακή ακτινοβολία από την Posidonia Οceanica με τελικό αποτέλεσμα το φυτό να πεθαίνει από ασφυξία. 
Στα λιβάδια που εισβάλει μπορεί να προκαλέσει το θάνατο του 45% των φύλλων της Posidonia Οceanica μέσα σε ένα χρόνο. 

Έμμεση συνέπεια αυτών είναι η μείωση της αλιείας στην περιοχή, καθώς τα είδη που έβρισκαν τροφή και κατοικία στα λιβάδια της 
Posidonia Οceanica, μεταναστεύουν εφόσον είναι αδύνατο να επιβιώσουν λόγω της τοξικότητας. Για αυτούς τους λόγους η Caulerpa Τaxifolia συχνά αποκαλείται ως φυτό δολοφόνος.

Οι οικονομικές επιπτώσεις της εξάπλωσης της Caulerpa Τaxifolia είναι τεράστιεςΤα αποθέματα ψαριών στη Μεσόγειο μειώνονται και θα μειώνονται δραματικά με ότι επακόλουθο έχει αυτό στις οικονομίες των κρατών της Μεσογείου. Εκτός Μεσογείου, οι οικονομικές επιπτώσεις είναι εμφανείς. 
Η κυβέρνηση των Η.Π.Α ξόδεψε 6 εκατομμύρια δολάρια για το ξερίζωμα των λιβαδιών της Caulerpa Τaxifolia στη νότια Καλιφόρνια μέχρι το 2004 και της Αυστραλίας 6-8 εκατομμύρια δολάρια Αυστραλίας για τις νότιες ακτές της.

Δεν έχει βρεθεί ακόμη τρόπος για τον περιορισμό και την καταστροφή των λιβαδιών της Caulerpa ΤaxifoliaΤο φαινόμενο του θερμοκηπίου και η αύξηση της θερμοκρασίας βοηθούν στη ραγδαία ανάπτυξη της. Η Posidonia Οceanica όντας ευαίσθητο φυτό στις περιβαλλοντικές αλλαγές θα υπερκεραστεί από την Caulerpa ΤaxifoliaΟι μέθοδοι τόνωσης και προστασίας της Posidonia oceanica (επανεμφύτευση) είναι χρονοβόροι και απαιτούν πολλά εκατομμύρια ευρώ.

_____________________
(Πηγές: www.issg.orgwww.pbs.orghttp://www.uni-due.de/nomatec/themen_en.html)


21 Οκτωβρίου 2009

Νίκος Περλίδης, Ιχθυολόγος

Σχετικά άρθρα