1

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΙΝΔΥΝΟΛΟΓΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

Η πορεία της ανθρωπότητας έμοιαζε πάντα με μία μάχη απέναντι στην πείνα. Μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του ’90 ο άνθρωπος φαινόταν αργά αλλά σταθερά να την κερδίζει. Την τελευταία δεκαετία όμως κάνει τα πάντα για να δυσχεράνει τη θέση του, απόρροια της αλόγιστης ανάπτυξης εις βάρος του περιβάλλοντος και –φυσικά- των συνανθρώπων του.

        Μία νέα έρευνα αποδεικνύει πως εικοσιπέντε εκατομμύρια επιπλέον παιδιά θα υποσιτίζονται το 2050 σε σχέση με το 2000, ως συνέπεια του συνδυασμού κλιματικών αλλαγών και των μεθόδων αγροτικών καλλιεργειών που χρησιμοποιούνται στον πλανήτη.

Η έρευνα που διεξήχθη από το ίδρυμα Food Policy Research Institute (IFPRI) για λογαριασμό της Παγκόσμιας Τράπεζας και της Ασιατικής Τράπεζας Ανάπτυξης και δημοσιεύτηκε ενόψει των συνομιλιών του Ο.Η.Ε. για το κλίμα στην Μπανγκόκ της Ταϊλάνδης, είναι η πρώτη που μελετά τις επιπτώσεις που θα έχουν οι κλιματικές αλλαγές σε συνάρτηση με τον τρόπο καλλιέργειας των γαιών παγκοσμίως και τη διατροφική ασφάλεια.

        Ο Μπαν Κι Μουν είχε απευθύνει πρόσφατα έκκληση προς τα ανεπτυγμένα έθνη προκειμένου να βοηθήσουν οικονομικά τον Τρίτο και Τέταρτο Κόσμο στις έρευνες και τις νέες εφαρμογές καλλιέργειας σπόρων αλλά και στην ασφάλιση των εδαφών των μικροκαλλιεργητών στις χώρες αυτές. Η διατροφική κρίση παραμένει αφού οι τιμές σταθεροποιήθηκαν, αλλά…σε ύψη απαγορευτικά για δισεκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον πλανήτη. Σύμφωνα μάλιστα με τον επικεφαλή της ερευνητικής ομάδας Τζέραλντ Νέλσον «Αν η κατάσταση εξακολουθήσει να αντιμετωπίζεται όπως σήμερα θα υπάρξουν σχεδόν σίγουρα καταστρεπτικές συνέπειες». 

        Η έρευνα θεωρεί αναγκαία τη στροφή της οικονομικής βοήθειας (προς τα αναπτυσσόμενα κράτη) στους τομείς των καλλιεργητικών μεθόδων και της αγροτικής υποδομής. Το ύψος αυτής της βοήθειας μάλιστα θα πρέπει σύμφωνα με το IFPR να ξεπερνά τα 7 δις δολάρια. Οι ηγέτες του G-20 στο Πιτσμπουργκ μοίρασαν υποσχέσεις για…δύο.

         Οι περιοχές που έχουν ήδη πληγεί από το καταστρεπτικό συνδυασμό κλιματικών αλλαγών, αύξησης στις τιμές βασικών αγαθών και ανεπαρκών καλλιεργητικών μεθόδων βρίσκονται κυρίως στην ανατολική Αφρική (Κένυα, Αιθιοπία, Σομαλία και Ουγκάντα). Την ίδια στιγμή όμως η διεθνής κοινότητα δεν φαίνεται να συγκινείται ιδιαίτερα, ούτε από την τρομακτική ξηρασία που βιώνει η Κένυα αλλά ούτε και από τα τεκταινόμενα στη Σομαλία όπου εκατομμύρια λιμοκτονούν εν μέσω των συνεχιζόμενων εμφύλιων ταραχών: πριν από τρείς ημέρες το Παγκόσμιο Πρόγραμμα Τροφίμων (WFP) του Ο.Η.Ε. έκλεισε δώδεκα κέντρα διανομής τροφίμων λόγω ανεπάρκειας οικονομικών πόρων!


Φωτό:Wikimedia

         Πληθυσμοί τεράστιων περιοχών στον πλανήτη θα πληγούν ιδιαίτερα αν δεν αντιμετωπίσουν έγκαιρα τις κλιματικές αλλαγές και τη γεωργική ανεπάρκεια σε μεθόδους και τεχνολογία. Η έρευνα προβλέπει την μεγαλύτερη πτώση σε παραγωγή βασικών τροφίμων στη Βόρειο Αφρική και τη Μέση Ανατολή στις οποίες με το “businessasusual” σενάριο θα υπάρξει μείωση στην παραγωγή καλαμποκιού κατά 47%, του ρυζιού κατά 30% και των σιτηρών κατά 20%.

          Περιοχές που αναμένεται να αντιμετωπίσουν σοβαρές ελλείψεις τροφίμων βρίσκονται κυρίως στην νοτιοανατολική Ασία, ενώ χαρακτηριστικό της σοβαρότητας των συνεπειών είναι ότι σε χώρες παραγωγούς όπως ο Καναδάς και η Ρωσία, δεν αναμένεται αύξηση στην παραγωγή τροφίμων, ακριβώς επειδή οι κλιματικές αλλαγές δεν θα το επιτρέψουν.

         Χωρίς μια γενναία πολιτική βούληση προς επίλυση του προβλήματος η έρευνα αναφέρει ότι οι επιπτώσεις του κλίματος όπως η αλλαγή στη συχνότητα και την ποσότητα των βροχοπτώσεων στις περιόδους, ίσως έχουν ως αποτέλεσμα αύξηση στις τιμές βασικών διατροφικών αγαθών οι οποίες θα είναι μοιραίες για μεγάλο ποσοστό του παγκόσμιου πληθυσμού και -όπως συνήθως- «θα επιβαρύνουν τους καταναλωτές» σύμφωνα με τον κ. Νέλσον.

Σύμφωνα με τις προβλέψεις της έρευνας στις οποίες μάλιστα δεν υπολογίζεται 
1) η πιθανή απώλεια καλλιεργητικών εδαφών λόγω ανόδου της στάθμης των υδάτων, 
2) η αύξηση των εντόμων και 
3) οι αρρώστιες των καλλιεργειών (που πολλές φορές είναι αποτέλεσμα ακατάλληλων και εκ των άνωθεν επιβαλλόμενων καλλιεργητικών μεθόδων), οι θερμίδες ανά άτομο το 2050 σε σχέση με τις αντίστοιχες του 2000 θα μειωθούν σε ολόκληρο τον πλανήτη. Πιο αναλυτικά: 
-στην υποσαχάρια Αφρική σε μόλις 1924 το 2050 από 2316 το 2000 
-στις αναπτυσσόμενες χώρες σε 2410 από 2696 και
-στις ανεπτυγμένες χώρες σε 3200 θερμίδες από τις 3450 του 2000.

        Την ίδια στιγμή ένας από τους σημαντικότερους περιβαλλοντολόγους παγκοσμίως ο Λέστερ Μπράουν, πρόεδρος του οργανισμού Earth Policy Institute αναφέρει σε άρθρο του ότι στην Ινδία η επιστημονική κοινότητα θεωρεί ήδη δεδομένο ότι θα ξηραθούν περιοχές που τρέφουν αυτή τη στιγμή περίπου 175 εκατομμύρια άνθρωποι. Αντίστοιχα στην Κίνα θα ξηραθούν περιοχές που τρέφουν 130 εκατομμύρια. 
         Ο κ. Μπράουν θεωρεί ότι «η διατροφή αποτελεί τον πλέον αδύναμο κρίκο» για την παγκόσμια ανθρωπότητα, θεωρώντας πως η υπεράντληση των υδάτων και το λιώσιμο των πάγων της οροσειράς των Ιμαλάϊων θα επιφέρουν τη νότια και ανατολική Ασία των 3 δισεκατομμυρίων κατοίκων στο επίκεντρο της κρίσης τα αμέσως επόμενα χρόνια. 

        Ο διάσημος Γερμανός περιβαλλοντολόγος Τζον Σελνούμπερ χαρακτήρισε σε συνέδριο που διεξήχθη στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης τους Αμερικανούς ως «αστοιχείωτους» στα ζητήματα που έχουν να κάνουν με το κλίμα. Μήπως όμως είναι ολόκληρη η λειτουργία της αγοράς «αστοιχείωτη» επί του ζητήματος;

_______________________________
http://environmentglobe.com
http://www.guardian.co.uk 
http://www.earth-policy.org 
Lester R. Brown – Could Food Shortages Bring Down Civilisation? , 29 Σεπτεμβρίου 2009
Americans are ‘illiterate’ about climate change, claims expert, 28 Σεπτεμβρίου 2009

1 Οκτωβρίου 2009

Άρης Καπαράκης
Συνεργάτης της ΜΚΟ Σόλων
aris@solon.org.gr