Η ΑΝΑΓΚΗ ΤΗΣ ΑΣΚΗΣΗΣ ΤΗΣ ΒΟΥΛΗΣΗΣ, του Roberto Assagioli

              Για να κατανοήσει κάποιος τα παραπάνω, αρκεί να παρατηρήσει και να αναλύσει την εργασία μιας ημέρας, ενός δραστήριου μπίζνεσμαν, ενός επιστήμονα ή ενός διακεκριμένου πολιτικού, την καθημερινή εργασία μιας γυναίκας με ηγετική κοινωνική θέση, μιας ηθοποιού, ή μιας νοικοκυράς με μεγάλη οικογένεια.
            Συχνά το άτομο δεν διαθέτει τα απαιτούμενα εφόδια για ν΄αντιμετωπίσει τις σκληρές ανάγκες, ν΄ αντισταθεί στις απολαύσεις ή ν΄ αποφύγει τις πολυάριθμες παγίδες μιας τέτοιας ζωής. Δεν υπάρχει νευρική ισορρόπηση, το άτομο είναι πλημμυρισμένο από απελπισία και από ένα συναίσθημα ματαίωσης ή απογοήτευσης και επιτρέπει στον εαυτό του να κυβερνάται από τα κατώτερα ένστικτα.

            Για τη θεραπεία των ως άνω κακών, για τη μείωση της έλλειψης ισορροπίας μεταξύ των εξωτερικών και των εσωτερικών δυνάμεων του ανθρώπου, δυο γενικώς εφαρμόσιμες μέθοδοι είναι δυνατόν να χρησιμοποιηθούν: Η μια περιλαμβάνει  την απλοποίηση της εξωτερικής ζωής και η άλλη την ανάπτυξη των εσωτερικών δυνάμεων.
           Όλοι μπορούν ν΄ αντισταθούν, μέχρι ορισμένου σημείου, στις απολαύσεις και στο ρυθμό της σύγχρονης ζωής καθώς και να μειώσουν κάποιες από τις μη απαραίτητες απολαύσεις, αποκαθιστώντας τη στενότερη επαφή με τη φύση και διδασκόμενοι να ηρεμούν και να αναπαύονται κατά διαστήματα.

          Εν τούτοις, η πρώτη αυτή μέθοδος είναι από μόνη της ανεπαρκής και σε πολλές περιπτώσεις δύσκολη στην εφαρμογή. Υποχρεώσεις πάσης φύσεως, οικογενειακοί δεσμοί, επαγγελματικά καθήκοντα κλπ μας κρατούν προσκολλημένους στον τροχό της σύγχρονης ζωής και πολλές φορές μας υποχρεώνουν να συμμετάσχουμε στους γρήγορους ρυθμούς της. Πολύ λίγοι από μας έχουν τη δύναμη της βούλησης για να αντισταθούν στο ρεύμα αυτό.
          Επί πλέον, ο σύγχρονος άνθρωπος ασφαλώς δεν εκδηλώνει την επιθυμία της παραίτησής του από την κυριαρχία επί της φύσης, την οποία έχει επιτύχει και δε θα του ήταν και ευχάριστο να κάνει κάτι τέτοιο. Το κακό δεν βρίσκεται στις ίδιες τις δυνάμεις, αλλά στον τρόπο με τον οποίο ο άνθρωπος τις χρησιμοποιεί και στο γεγονός ότι τους επιτρέπει  να του επιβληθούν και να τον κάνουν υπηρέτη του.

         Για τους λόγους αυτούς είναι απαραίτητη η χρησιμοποίηση της άλλης μεθόδου, της ανάπτυξης δηλαδή των εσωτερικών δυνάμεων που είναι απαραίτητη για την υγεία, την ευτυχία και την αξιοπρέπεια του σύγχρονου ανθρώπου ο οποίος πρέπει να αναπτύξει τις εσωτερικές του δυνάμεις με την ιδία εντατική επιθυμία και συγκέντρωση, την οποία διαθέτει για τις εξωτερικές του επιτεύξεις. Η σπουδαιότερη δε όλων των αναπτύξεων των εσωτερικών δυνάμεων είναι η άσκηση της βούλησης.
         Ο Άγιος Αυγουστίνος, με μια από  τις πλέον περιεκτικές και πλήρους νοήματος εκφράσεις είπε. «Homines sunt volontates» (Οι άνθρωποι είναι βουλήσεις).
          Πράγματι, η βούληση αποτελεί το πραγματικό εσωτερικό κέντρο του ανθρώπουֺ είναι εκείνη η οποία τον κάνει πραγματικό άνθρωπο. Χωρίς αυτή, το ικανότερο και πλέον ευφυές άτομο δεν θα ήταν τίποτε άλλο από μια «ευφυέστατη» μηχανή.

          Ο άνθρωπος με ασθενή βούληση είναι όπως ο φελλός στο πέλαγος παρασυρόμενος από κάθε κύμαֺ ή όπως ο ανεμοδείκτης (Weather vane) ο οποίος γυρίζει όπου φυσά ο άνεμος. Είναι δούλος όχι μόνο της βούλησης των άλλων και όλων των εξωτερικών συνθηκών, αλλ’ ακόμη και των επιθυμιών και των ορμών του. Είναι ανίκανος να χρησιμοποιήσει επαρκώς τα ταλέντα του και τις ικανότητές του. Είναι ανίκανος να ζει  στο επίπεδο των πεποιθήσεών του.
          Εξ άλλου, ο άνθρωπος εκείνος, ο οποίος έχει αναπτύξει μια ισχυρή και σταθερή βούληση βρίσκει την αρμόζουσα θέση του στον κόσμο υπερνικώντας τις δυσκολίες, τόσο εκείνες, που δημιουργήθηκαν λόγω των περιστάσεων όσο και εκείνες, οι οποίες οφείλονται στις αδυναμίες ή τις επιθυμίες του. 

         Έτσι, ο άνθρωπος αυτός, αποκτά τη δύναμη να πραγματοποιήσει τους σκοπούς τους οποίους έχει θέσει. Με άλλα λόγια, επιτυγχάνει και κερδίζει εκείνο το οποίο είναι καλύτερο από την επιτυχία που μένει στα λόγια: την ικανοποίηση δηλαδή εκ μέρους του, ότι μόνος του έχει φθάσει στο τέλος, μέσω των ίδιων των δυνάμεών του, μέσω της βούλησής του και τη βεβαιότητα ότι έχει μέσα του τη δύναμη να αγωνιστεί και να κερδίσει μια ή και περισσότερες φορές ακόμη, εφόσον αυτό κρίνεται αναγκαίο. 
          Ένας τέτοιος άνθρωπος έχει απομακρύνει από τη συνείδηση του, μια από τις πλέον κοινές αιτίες της δυστυχίας και της αποτυχίας, δηλαδή, το φόβο. Έχει μάθει να αντιμετωπίζει τη ζωή  με απόλυτη και ακλόνητη εμπιστοσύνη λέγοντας: «Τη γνωρίζω και δεν τη φοβάμαι». 

          Αλλά δεν αρκεί το ότι η βούληση είναι απλώς ισχυρήֺ μια τέτοια βούληση υπόκειται σε σφάλματα και υπερβολές, οι οποίες είναι δυνατόν να οδηγήσουν το άτομο σε πλάνη και να προξενήσουν επικίνδυνες αντιδράσεις. Υπάρχουν ψυχολογικοί νόμοι τόσο ακριβείς και σταθεροί όσο και οι φυσικοί νόμοι και η παραμέληση ή η παραβίασή τους επιφέρει αναπόφευκτη και πολλές φορές αυστηρή τιμωρία. Για αυτό βλέπουμε συχνά ανθρώπους με ισχυρή βούληση να χρησιμοποιούν αρνητικά την ευλογημένη  αυτή δύναμη μέσω βίαιων συγκρούσεων ή απεγνωσμένων προσπαθειώνֺνα χρησιμοποιούν μεθόδους, οι οποίες είναι πολύ τραχείς και επιθετικές και οι οποίες καταλήγουν τόσο σε εσωτερικές και εξωτερικές συγκρούσεις όσο σε νευρικές και ψυχολογικές διαταραχέςֺ αντιθέτως, αν χρησιμοποιούν περισσότερο επιδέξιες και αρμονικές μεθόδους, βασιζόμενοι σε μια υγιή γνώση της δομής και της λειτουργίας της ψυχής, θα μπορούν να προοδεύσουν ευκολότεραֺ να συμβιβάσουν επίσης τις αντίθετες δυνάμεις τους, ώστε να τις  χρησιμοποιήσουν  δημιουργικά πραγματοποιώντας τους σκοπούς τους με μικρότερη προσπάθεια.

           Αλλά ακόμα και όταν η βούληση είναι προικισμένη με δύναμη και επιδεξιότητα, δεν είναι ακόμη μια πλήρης βούληση, ούτε επίσης πάντοτε ευεργετική. Είναι πιθανόν αυτή να είναι ένα πολύ επικίνδυνο όπλο, διότι όταν αυτή κατευθύνεται, συνειδητά ή ασυνείδητα προς κακούς σκοπούς, αποβαίνει ένας πραγματικός κίνδυνος για την κοινωνία. Ένας άνθρωπος με ισχυρή βούληση, ικανός για την πλήρη αξιοποίηση του δυναμικού του, μπορεί να υπερνικήσει και να εξουδετερώσει τη βούληση των άλλωνֺ εκείνος ο οποίος τολμά τα πάντα, ο οποίος δεν φοβάται τίποτε και του οποίου οι δραστηριότητες δεν περιορίζονται (ελέγχονται) από ηθικούς νόμους, ούτε διέπονται από αγάπη και συμπάθεια, ασκεί καταστρεπτική επίδραση στην κοινωνία και το έθνος ολόκληρο.

          Υπάρχουν επίσης ηθικοί και πνευματικοί νόμοι, οι οποίοι δεν είναι λιγότερο αυστηροί και απαραβίαστοι από ότι είναι οι φυσικοί και ψυχολογικοί νόμοι, αν και η ενέργεια τους είναι περισσότερο λεπτή και λιγότερο καταφανής. Ο μέγας νόμος της δράσης και της αντίδρασης, του ρυθμού και της εξισορρόπησης, ο οποίος λειτουργεί στο φυσικό κόσμο είναι το ίδιο ισχυρός στην ηθική και πνευματική σφαίρα. Εκείνοι, οι οποίοι κάνουν κακό προσελκύουν το κακό προς τον εαυτό τους, εκείνοι οι οποίοι είναι βίαιοι και άσπλαχνοι προκαλούν, τελικά, τη βία και τη σκληρότητα των άλλων εναντίον τους. Η Ιστορία αναφέρει αρκετά παραδείγματα αυτού του είδους από τον Καλιγούλα μέχρι τον Ρασπούτιν και τον Χίτλερ.

          Το ξύπνημα αυτό περί της ευμορφίας συγκεχυμένο κατ’ αρχάς, αποβαίνει εναργέστερο και περισσότερο ανεπτυγμένο μέσω επαναλαμβανομένων εμπειριών αισθητικής φύσης και καλλιεργείται επίσης μέσω της μελέτης της αισθητικής και της ιστορίας της τέχνης. Αλλά καμία ποσότητα διανοητικής εργασίας δεν μπορεί να αντικαταστήσει το αρχικό ξύπνημα.
            Εξ άλλου, ενώ η αισθητική δεν διδάσκεται, το ξύπνημά της δύναται να διευκολυνθεί και συχνά να προκληθεί μέσω της δημιουργίας ευνοϊκών συνθηκών προς τον σκοπό αυτό, πχ μέσω του ήρεμου και επαναλαμβανομένου διαλογισμού των όμορφων πραγμάτων της φύσης και των έργων τέχνης, ή μέσω της ακρόασης της γλυκειάς μουσικής.

           Το ίδιο μπορεί να ειπωθεί και για τη βούληση. Σε μια δεδομένη στιγμή, έχουμε μια ζωηρή και αδιάψευστη εσωτερική εμπειρία της πραγματικότητας και της φύσης της. Αντιμετωπίζουμε έναν κίνδυνο, κατά τον οποίο το ένστικτο της αυτοσυντήρησης μας οδηγεί στην άρνηση της φυγής, ή όταν ο φόβος μας απειλεί με παράλυση των άκρων, άξαφνα, από τα μυστηριώδη βάθη της ύπαρξής μας, υψώνεται μια απίθανη ενέργεια η οποία μας οπλίζει με τη δύναμη να σταματήσουμε ακλόνητοι μπροστά στην άβυσσο ώστε να αντιμετωπίσουμε τον επιδρομέα με ηρεμία και αποφασιστικότητα. Μπροστά στην απειλητική στάση ενός προϊσταμένου, ή όταν αντιμετωπίζουμε ένα έξαλλο πλήθος ή όταν προσωπικοί λόγοι μας οδηγούν σε υποχώρηση, η ενέργεια της βούλησης μας δίνει τη δύναμη να πούμε αποφασιστικά: «Όχι!. Ανεξαρτήτως των θυσιών δεν θα απομακρυνθώ από τις πεποιθήσεις μου. Θα κάνω εκείνο το οποίο θεωρώ ως καθήκον μου». Ομοίως, όταν βρισκόμαστε αντιμέτωποι με ένα δελεαστικό πειρασμό, η δύναμη της βούλησης μας κρατά σε εγρήγορση, μας απομακρύνει από την επικίνδυνη συγκατάθεση και μας απελευθερώνει από τις παγίδες.

          Σε άλλες περιπτώσεις η εσωτερική εμπειρία του «βούλεσθαι» μας έρχεται με κάποιο περισσότερο ήρεμο και λεπτό τρόπο. Σε περιπτώσεις σιωπής και διαλογισμού, κατά την προσεκτική εξέταση των κινήτρων μας, ή κατά τη μελέτη των αποφάσεων μας, υψώνεται εντός μας μια «φωνή» χαμηλή αλλά ευδιάκριτη, η οποία μας κατευθύνει προς μια σταθερή κατεύθυνση: μια φωνή η οποία διαφέρει από εκείνη των συνηθισμένων ορμών και της ύπαρξής μας.  Ή αλλιώς, στην εσωτερική διαφώτιση, αναγνωρίζουμε ότι η βασική νότα του πνεύματος είναι η βούληση, μια υπερχειλίζουσα ενέργειαη οποία απομακρύνει κάθε εμπόδιο και καθιστά τον εαυτό της, ακαταμάχητο και δημιουργικό. 
             Ωστόσο, ο απλούστερος και ο συνηθέστερος τρόπος κατά τον οποίο ανακαλύπτουμε τη βούλησή μας βρίσκεται στην καθορισμένη δράση και στον αγώνα. Όταν καταβάλουμε μια προσπάθεια  πνευματική, όταν δραστήρια παλεύουμε εναντίον ενός εμποδίου ή των αντίθετων δυνάμεων, αισθανόμαστε μια ηθική δύναμη να υψώνεται εντός μαςֺ ισχυροποιούμαστε από μια εσωτερική ενέργεια και βιώνουμε μια τάση του «βούλεσθαι». 
         Με αυτά, ωστόσο στις τελευταίες περιπτώσεις, σπανίως παρουσιάζεται η καθαρή και αμιγής βούληση, αφού η δραστηριότητά μας δεν καθορίζεται μόνο από μιας άμεσης πράξης της βούλησης, αλλά επίσης από ένα πλήθος επιθυμιών, ελπίδων, φόβων, αναγκών, ορμών.

        Είναι αρκετά ωφέλιμο το να αναγνωρίσουμε την καθολική σημασία και πολλαπλή αξία της ανακάλυψης της βούλησης. Με οποιονδήποτε τρόπο και αν συμβαίνει, είτε αυθόρμητα, είτε μέσω μιας συνειδητής πράξης, σε μια κρίση ή σε μια ήρεμη εσωτερική αναπόληση, αποτελεί ένα από τα σπουδαιότερα και αποφασιστικότερα γεγονότα της ζωής μας. Η βούληση αποτελεί την κεντρική δύναμη της ατομικότητάς μας, την ενδοτάτη ουσία του εαυτού μας. Επομένως, η ανακάλυψη του εαυτού μας, σημαίνει κατά κάποιο τρόπο και την ανακάλυψη της πραγματικής μας ύπαρξης.

Απόσπασμα από το βιβλίο “ΒΑΣΙΚΑΙ ΕΝΝΟΙΑΙ ΨΥΧΟΣΥΝΘΕΣΕΩΣ”, του οποίου, η μετάφραση & έκδοση πραγματοποιήθηκε το 1969 από τον κ.Τριαντάφυλλο Τριανταφύλλου. Τον ευχαριστούμε θερμά για την ευγενική παραχώρηση του αποσπάσματος, προς δημοσίευση.

Μεταφορά καθαρεύουσας σε δημοτική: solon.org.gr