Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΛΟΜΠΙ ΣΤΙΣ ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ

Η παρουσία και η επιρροή των λόμπι στην λειτουργία των Ευρωπαϊκών Οργανισμών, είναι ένα εξαιρετικά σημαντικό φαινόμενο το οποίο δεν προβάλλεται όσο θα έπρεπε στα περισσότερα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης.   

         Τα λόμπι ασκούν μεγάλη επιρροή στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή η οποία αποτελεί μαζί με το Συμβούλιο τον ισχυρότερο θεσμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης και κατέχουν έναν πολύ σημαντικό ρόλο ως προς τη χάραξη και την υιοθέτηση πολιτικών σε μία σειρά τομέων όπως η οικονομία, το περιβάλλον, η εργασία, η έρευνα κτλ. 

            Οι λομπίστες παρεμβαίνουν άμεσα προς όφελος των εταιριών όχι μόνο κατά τη λήψη των τελικών αποφάσεων και συμφωνιών, αλλά και στη χάραξη ακόμα βασικών πολιτικών και νομοθετημάτων που αφορούν άμεσα το σχεδόν μισό δισεκατομμύριο πολιτών των 27 κρατών-μελών.

         Κάποιες από τις σημαντικότερες εκφάνσεις της προνομιακής σχέσης της Επιτροπής με τα πολυεθνικά εταιρικά συμφέροντα είναι:

1) η  σύγκρουση συμφερόντων (conflict of interest)  η οποία δημιουργείται όταν
– γενικοί διευθυντές και άλλοι υψηλόβαθμοι υπάλλληλοι της Ευρωπαϊκής Επιτροπής περνάνε στη διάρκεια του ίδιου έτους πολλές φορές από την Επιτροπή σε πολυεθνικές εταιρείες και στα λόμπι τους για να εργαστούν εκεί πάνω στα ίδια ζητήματα που εργάζονταν και στην Επιτροπή. 
– τους υπαλλήλους διαφόρων ιδιωτικών εταιριών οι οποίοι δουλεύουν εντός της Επιτροπής ως «αποσπασμένοι» που διορίζονται από εθνικές κυβερνήσεις 
– την παροχή αδειών μακράς διαρκείας προς αξιωματούχους της Επιτροπής προκειμένου να απασχοληθούν σε κάποιον άλλο τομέα (που κατά κανόνα είναι ο ιδιωτικός).

2) η προνομιακή πρόσβαση των συμφερόντων των πολυεθνικών στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή μέσω
-των Ομάδων Ειδικών (expert groups)
-των Τεχνολογικών Πλατφόρμων  όπως στην περίπτωση των αγροκαυσίμων με την BiofuelsTechnology Platform και,

3) η υπερβολική επιρροή που ασκούν προς της Ευρωπαϊκή Επιτροπή μέσω
-ακροάσεων ή αποστολών κειμένων προτάσεων και
-τη διεξαγωγή εκδηλώσεων με την παρουσία υψηλόβαθμων αξιωματούχων.

        Η σύγκρουση συμφερόντων συνδυάζεται με την προνομιακή πρόσβαση στην Επιτροπή όταν στελέχη εταιριών εργάζονται ως προσωπικοί σύμβουλοι των Επιτρόπων
      Αντιστοίχως η προνομιακή πρόσβαση συνδυάζεται και επιτυγχάνει μεγάλη επιρροή με τη διεξαγωγή ανεπίσημων συναντήσεων μεταξύ αξιωματούχων και λομπιστών.

        Οι σημαντικότερες αιτίες της τεράστιας αυτής επιρροής που ασκούν τα λόμπι στην Επιτροπή είναι 
–  η μη δυνατότητα εξειδίκευσης των 12 χιλιάδων μόνιμων υπαλλήλων της σε όλα τα ειδικά θέματα για τα οποία νομοθετούν για μισό δισεκατομύριο Ευρωπαίους και τα οποία χρήζουν ειδικευμένης τεχνογνωσίας, συλλογής πληροφοριών, διεξαγωγής αναλύσεων κλπ.,
– ο μικρός –σε αντίθεση με την γενική αντίληψη- αριθμός των “ευρώ-γραφειοκρατών” σε σύγκριση με τη δημόσια διοίκηση των κρατών μελών,
–  ο μικρός αριθμός ή/και η κακή αξιοποίηση των Ευρωπαϊκών Κοινοτικών Υπηρεσιών,  
– ο εξαιρετικά μεγάλος αριθμός μελών των λομπιστών που μόνο στις Βρυξέλλες ανέρχεται σε 15.000 άτομα, όταν η Κομισιόν απασχολεί 12.648 μόνιμους υπαλλήλους. Αξίζει να αναφερθεί ότι το 70% των 15.000 εξυπηρετεί ιδιωτικά οικονομικά συμφέροντα. 

           Πέρα όμως από την αντικειμενική ανάγκη για εξωτερικές συμβουλές οι αξιωματουχοι της Κομισιόν  έχουν δείξει επανειλημμένα την προτίμηση που έχουν για συμβουλές από το χώρο των επιχειρήσεων περισσότερο από κάθε άλλη πηγή.  Ενδεικτικό είναι ότι: 
– η ετήσια συνάντηση της πανίσχυρης  Business Europe (του ‘πανευρωπαϊκού ΣΕΒ’) διεξήχθη εντός των κτιρίων της Κομισιόν με τέσσερις μάλιστα Επίτροπους να παρίστανται, ενώ
– το Μάρτιο του 2009 έντεκα από τους συνολικά 27 Επιτρόπους παρευρέθησαν στην Ευρωπαϊκή Επιχειρηματική Σύνοδο Κορύφης (European Business Summit)! 

       Κανένα άλλο είδος οργανώσεων  – συνδικάτα, ΜΚΟ, πανεπιστήμια ή οτιδήποτε – δεν έχει συγκεντρώσει ποτέ σε τέτοιο βαθμό το ενδιαφέρον των Ευρωπαίων Επιτρόπων. 

       Οι κλειστές ή και μυστικές συναντήσεις της Επιτροπής με τους λομπίστες, όπως για παράδειγμα αυτή με την BusinessEurope για θέματα που αφορούσαν την Εμπορική Πολιτική της Ε.Ε. έχουν γίνει συνηθισμένο φαινόμενο.
      Η επιρροή που μπορούν να ασκούν τα λόμπι στις αποφάσεις που η Κομισιόν λαμβάνει για τα 450 εκατομμύρια και πλέον πολίτες της, μπορεί να αποβεί καθοριστική για θέματα όπως το περιβάλλον και η οικονομία ή τα εργατικά δικαιώματα.

      Ένα σημαίνον παράδειγμα άσκησης επιρροής η οποία κατηύθυνε ουσιαστικά την Ευρωπαϊκή Επιτροπή προς την λήψη μιας εξαιρετικά σημαντικής απόφασης είναι το γράμμα που έλαβε η Επιτροπή το 2007 από τις ευρωπαϊκές αυτοκινητοβιομηχανίες για την πρόταση μείωσης των εκπομπών των ρύπων (όταν και η Επιτροπή υπέκυψε στις πιέσεις), ή το γράμμα της ERT (Στρογγυλή Τράπεζα των Βιομηχάνων) ένα χρόνο αργότερα το οποίο αφορούσε το Ευρωπαϊκό Σύστημα ΑνταλλαγήςΑτμοσφαιρικών Ρύπων.

       Αποφασιστικός παράγοντας και στις δύο προαναφερθείσες αποφάσεις οι οποίες τελικά ζημιώνουν άμεσα το περιβάλλον προς όφελος του κέρδους των ιδιωτικών επιχειρήσεων, ήταν η κινδυνολογία και οι απειλές των ιδιωτικών εταιριών. 

       Για παράδειγμα οι αυτοκινητοβιομηχανίες είχαν δηλώσει ότι η υιοθέτηση πολύ χαμηλών εκπομπών ρύπων ίσως οδηγούσε σε πολύ μεγάλο αριθμό απολύσεων εργαζομένων λόγω αύξησης του κόστους παραγωγής, πτώσης της ανταγωνιστικότητας τους, της χρόνιας κρίσης στην αγορά αυτοκινήτου, κτλ. Ανάλογα επιχειρήματα χρησιμοποίησε και η Στρογγυλή Τράπεζα των Βιομηχάνων για να εξασφαλίσει τη χορήγηση περισσότερων δωρεάν αδειών μόλυνσης για τις πλέον ρυπογόνες βιομηχανίες (χάλυβας, τσιμέντο, κ.α.)

         Οι Ομάδες Ειδικών είναι σήμερα σύμφωνα με την Επιτροπή πάνω από 1,000. Σύμφωνα με εκτιμήσεις του Παρατηρητηρίου της Ευρώπης των Πολυθενικών (Corporate Europe Observatory, CEO) περισσότερες από 100 από αυτές ελέγχονται άμεσα από εταιρίες, Τα μέλη των Ομάδων Ειδικών που προέρχονται από εταιρείες ανέρχονται σε έξι περίπου χιλιάδες. Υπάρχει δηλαδή σήμερα ένας περίπου επίσημος εταιρικός σύμβουλος ανά δύο μόνιμους υπαλλήλους της Κομισιόν.  

         Ανάλογη προνομιακή πρόσβαση με τις Ομάδες Ειδικών απολαμβάνουν και με τις  “Τεχνολογικές Πλατφόρμες”. Εξ ορισμού αποστολή τους είναι να δώσουν στον ιδιωτικό τομέα ένα βήμα για να κατευθύνει την Επιτροπή στο πώς να ξοδέψει τα δημόσια κονύλια για την έρευνα.   

       Η σύνθεση των συμβουλευτικών αυτών σωμάτων παραβιάζει τους ίδιους εσωτερικούς κανονισμούς της Επιτροπής που κάνουν λόγο για «ισορροπημένη σύνθεση» και «ισότιμη αντιπροσώπευση όλων των συμφερόντων στην κοινωνία».  

        Στις επαναλαμβανόμενες ερωτήσεις της  ερευνητικής ομάδας CEO οι απαντήσεις ήταν ως επί το πλείστον καθησυχαστικές ή διαστρεβλωτικές, πράγμα που την υποχρέωσε να καταφύγει στον Ευρωπαίο Διαμεσολαβητή (Ombudsman). Αναμένεται απάντηση ως προς το αν ο Διαμεσολαβητής θα ανοίξει έρευνα πάνω στα συμβουλευτικά σώματα της Επιτροπής.

         Περισσότερες αναλυτικές πληροφορίες και συγκεκριμένα παραδείγματα για τον ρόλο των λόμπι στην χάραξη και διαμόρφωση των αποφάσεων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής μπορείτε να βρείτε στην αποκαλυπτική παρουσίαση του Γιώργου Βασσάλου, ερευνητή του Corporate Europe Observatory(CEO) όπως αυτή παρουσιάστηκε στο 1^st Summer Course του CEO, που διοργανώθηκε στις Βρυξέλλες στις 5-7 Ιουλίου 2009. Εκ μέρους της ΜΚΟ Σόλων συμμετείχε ο υπογράφων.

Ευχαριστούμε θερμά τον Γιώργο Βασσάλο για την παραχώρηση της παρουσίασής του 

Διαβάστε επίσης,  Ο Ρόλος των Λόμπι στις αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. 

17 Ιουλίου 2009

Άρης Καπαράκης
Συνεργάτης της ΜΚΟ Σόλων
aris@solon.org.gr