1

ΕΥΡΩΕΚΛΟΓΕΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ: ΟΙ ΘΕΣΕΙΣ ΚΑΙ Ο ΤΡΟΠΟΣ ΠΟΥ ΨΗΦΙΖΟΥΝ ΤΑ ΕΥΡΩΠΑΪΚΑ ΚΟΜΜΑΤΑ ΣΤΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ

Στο πρώτο μέρος του αφιερώματος για το περιβάλλον και τις Ευρωεκλογές του 2009. είδαμε τα δομικά εμπόδια που μπαίνουν στην άσκηση αποτελεσματικής περιβαλλοντικής πολιτικής από τα όργανα της ΕΕ και τις επιτώσεις που έχει αυτό στην απαξίωση των ευρωεκλογών. 
        Στο δεύτερο μέρος, που ακολουθεί θα επιχειρήσουμε να εξετάσουμε πιο συγκεκριμένα τι υπόσχονται αλλά και τι έπραξαν στην προηγούμενη ευρωκοινοβουλευτική περίοδο οι μεγαλύτερες πανευρωπαϊκές ομάδες των υποψηφίων που ζητoύν σήμερα τη ψήφο των πολιτών. Οι θέσεις αυτές δεν αντικατοπτρίζουν βέβαια πλήρως τις θέσεις των κομμάτων-μελών τους, αλλά είναι πολύ ενδεικτικές.

ΟΙ ΠΡΑΣΙΝΟΙ

       Η περιβαλλοντική πολιτική αποτελεί κατά κάποιο τρόπο το λόγο ύπαρξης των Πρασίνων. Το πρόγραμμα τους για τις Ευρωεκλογές 2009 τιτλοφορείται ‘Ένα πράσινο New Deal’ βάζοντας το περιβάλλον στο κέντρο των προτάσεων τους. 

        Το πρόγραμμα τους προειδοποιεί ότι χρειάζεται ολική αλλαγής πλεύσης ωστέ να αποσοβηθούν οι ολέθριες συνέπειες της κλιματικής αλλαγής. «Οι επιπτώσεις οποιασδήποτε χρηματοπιστωτικής κρίσης θα ωχριούσαν μπροστά στον αντίκτυπο μιας κρίσης στον τομέα των πόρων και στις συνέπειες της επικίνδυνης κλιματικής αλλαγής» σημειώνεται χαρακτηριστικά.

Οι Πράσινοι – όπως και η Αριστερά όπως θα δούμε παρακάτω – επιμένουν στην ανάγκη αύξησης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και της ενεργειακής αποδοτικότητας. Προχωρούν όμως και πέρα από αυτό προωθόντας και έναν «δεσμευτικό στόχο μείωσης της κατανάλωσης ενέργειας κατά 20% ως το 2020», ως απαραίτητο μέτρο για τη μείωση των εκπομπών CO2. 
       
Μια άλλη απαραίτητη κατεύθυνση για τους Πράσινους είναι η μετατόπιση των εμπορευματικών μεταφορών από το οδικό δίκτυο στους σιδηροδρόμους και τις οδούς εσωτερικής νασυσιπλοϊας. 

        Μέσα από τις επενδύσεις στους τομείς αυτούς οι Πράσινοι θεωρούν ότι μπορεί να τονωθεί αποφασιστικά η απασχόληση και προτείνουν να θέσει η ΕΕ το στόχο δημιουργίας «πέντε εκατομμυρίων πράσινων θέσεων εργασίας στην επόμενη πενταετία». 

         Δεν εξηγούν ωστόσο πώς ακριβώς θα επιτευχθεί αυτό. Θεωρούν ότι τόσο οι δημόσιες όσο και οι ιδιωτικές επενδύσεις μπορούν να συμβάλουν. Η αντίφαση που υπάρχει εδώ είναι ότι οι «μεγάλοι «παίκτες του ιδιωτικού τομέα χαρακτηρίζονται προς το παρόν περισσότερο από τον ενθουσιασμό τους να διατηρήσουν τις υπάρχουσες μολυντικές αλλά κερδοφόρες δραστηριότητες τους παρά να επενδύσουν στις ανανεώσιμες μορφές (δείτε π.χ. τη μείωση των επενδύσεων στις ΑΠΕ από Shell και BP). Οι Πράσινοι φαίνεται να συνεχίζουν να θεωρούν ότι η ενίσχυση του ιδιωτικού τομέα με κίνητρα και κονδύλια από το δημόσιο τομέα (τόσο σε εθνικό όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο) μπορεί να πέισει τον πρώτο να αλλάξει τρόπο συμπεριφοράς του και να… αποκτήσει ‘οικολογική συνείδηση’.

         Κλειδί για τους Πράσινους – όπως και για τους Φιλελεύθερους όπως θα δούμε παρακάτω – στην κατεύθυνση αυτή είναι η υποχρεωτική αποσύνδεση της ιδιοκτησίας της διανομής και της παραγωγής  ενεργείας, που γίνεται η υπόθεση ότι θα οφελήσει τους μικρούς παραγωγούς ανανεώσιμης ενέργειας.[1] Κάτι τέτοιο βέβαια απέχει πολύ από το να είναι αυταπόδεικτο.

         Στην τελευταία ευρωκοινοβουλευτική περίοδο η Πράσινοι τάχθηκαν φυσικά υπέρ των πιο αυστηρών μέτρων για την προστασία του κλίματος. Το ίδιο έυλογη είναι και η αντίθεση τους στην πυρηνική ενέργεια (δεδομένης και της ιστορίας τους) που προβάλεται σήμερα ως λίγο ή πολύ η κυριότερη λύση στην κλιματική αλλαγή.

         Τα «Πράσινα Κόμματα» ανά την Ευρώπη θεωρητικά θα είχαν την ευκαιρία εν μέσω μιας τέτοιας περιβαλλοντικής κρίσης να παρουσιάσουν μεγάλη αύξηση των ποσοστών τους. Παρόλαυτα σύμφωνα με δημοσκοπήσεις δεν αναμένεται να έχουν αντίστοιχες επιτυχίες με τους Οικολόγους Πράσινους στην Ελλάδα, οι οποίοι σύμφωνα με τις παρούσες δημοσκοπήσεις ίσως φτάσουν στο 6%. Οι Βρετανοί Πράσινοι αναμένεται να παρουσιάσουν μεγάλη πτώση, μεγαλύτερη από αυτή των Γάλλων Πράσινων, ενώ οι Γερμανοί Πράσινοι αναμένεται να παραμείνουν στα ίδια ποσοστά.

         Η πτώση –ή απλώς η διατήρηση- των ποσοστών των Πράσινων κομμάτων δείχνει την απογοήτευση των πολιτών που ίσως οφείλεται στην υποτίμηση από μέρους τους των κοινωνικών θεμάτων και τη μη ουσιαστική αντιπαράθεση με τα κυρίαρχα τις τελευταίες δεκαετίες νεοφιλελεύθερα κελεύσματα.  

 

ΕΥΡΩΠΑΙΚΟ ΛΑΙΚΟ ΚΟΜΜΑ

        Τα κόμματα που ανήκουν στο Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα (χριστιανοδημοκρατικά, δεξιά, κεντροδεξιά και κεντρώα κόμματα) δεν τοποθετούν το περιβάλλον –ούτε σημειολογικά- στην λίστα των αρχικών προτεραιοτήτων τους ενόψει της πενταετίας 2009-2014.

                 Ανάμεσα στις δέκα βασικές αρχές του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος (ΕΛΚ) οι «αξίες» της Ευρώπης, η διατήρηση των καλών σχέσεων με τις ΗΠΑ και η «αντιμετώπιση της τρομοκρατίας» για μία «πιο ασφαλή Ευρώπη» αποτελούν μεγαλύτερες προτεραιότητες από το περιβάλλον. Μόλις στην 7η από τις «Δέκα Προτεραιότητες του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος», η αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών αλλαγών, εξετάζεται υπό το πρίσμα μιας συνολικής πολιτικής που θα οδηγήσει στη μείωση της ενεργειακής εξάρτησης των ευρωπαϊκών κρατών και άρα στη βελτίωση της θέσης τους στο διεθνή συσχετισμό δυνάμεων. Η έβδομη αυτή θέση σημειολογικά είναι άκρως ενδεικτική και των κυβερνητικών επιλογών των κομμάτων-μελών του κεντροδεξιού συνασπισμού τα οποία βρέθηκαν στις περισσότερες κυβερνητικές θέσεις κατά την διάρκεια της πενταετίας αυτής.

        Για το ΕΛΚ, το πρόβλημα του περιβάλλοντος παραμένει στα όρια της «εταιρικής κοινωνικής ευθύνης» και στις λογικές των εσόδων που μπορούν οι εταιρίες να αποκομίσουν από την «πράσινη ανάπτυξη» και την προστασία της βιοποικιλότητας και των οικοσυστημάτων.

         Στην εκλογική του πλατφόρμα το ΕΛΚ υπερασπίζεται όλες τις λύσεις που προωθούνται από τις μεγάλες ενεργειακές και βιομηχανικές εταιρείες έτσι ώστε να διατηρήσουν τη δεσπόζουσα θέση τους στην αγορά και αδιαφορώντας στην ουσία για το πρόβλημα του κλίματος: τη συνέχιση μαζικής χρήσης άνθρακα με την αποθήκευση του στο υπέδαφος ως υποτιθέμενη λύση και τα αγροκαύσιμα που μπορούν να γεμίσουν τα ρεζερβουάρ μας, σπέρνοντας όμως την πείνα στον Τρίτο Κόσμο και επιταχύνοντας την αποψίλωση των δασών. Το ΕΛΚ είναι το μόνο ευρωπαϊκό κόμμα που τάσεται ξεκάθαρα υπέρ μιας «πυρηνικής αναγέννησης» χαρακτηρίζοντας την πυρηνική ενέργεια μια «καθαρή μορφή ενέργειας» παρά τους τόνους πυρηνικών αποβλήτων που παράγει και την εξόρυξη και μεταφορά ουρανίου που προϋποθέτει.

        Το Δεκέμβριο του 2008, η ΕΕ ενέκρινε το μεγαλύτερο και περισσότερο φιλόδοξο ως προς τις διακηρύξεις του περιβαλλοντικό πακέτο της ιστορίας της: το πακέτο για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής αποτελούμενο από πέντε ντιρεκτίβες. Κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων για την έγκρισή του, οι ευρωβουλευτές του ΕΛΚ κατηγορήθηκαν τόσο από τους Πράσινους και Αριστερούς συναδέλφους τους, όσο και από περιβαλλοντικές ΜΚΟ ως αυτοί με τη λιγότερο επικοδομητική στάση. Οι ευρωβουλευτές του ΕΛΚ πίεσαν στην κατεύθυνση της μείωση της συνεκτικότητας των προτεινόμενων μέτρων έτσι ώστε να μη μπει σε κίνδυνο η κερδοφορία των πολυεθνικών γιγάντων.

        Βουλευτές του ηγήθηκαν για παράδειγμα της προσπάθειας να χορηγηθούν στις πιο ενεργοβόρες βιομηχανίες 100% δωρεάν δικαιώματα εκπομπής διοξειδίου του άνθρακα, σύμφωνα με τα κελέυσματα της Στρογγυλής Τράπεζας των Βιομηχάνων (www.ert.be/)[2] Με τις δύο πρώτες φάσεις του ευρωπαϊκού συστήματος εμπορίας εκπομπών CO2 να έχουν αποτύχει να μειώσουν τις εκπομπές, η συνέχιση παροχής δωρεάν αδειών καθιστά αμφίβολη την επιτυχία και της τρίτης φάσης. 

         Το ΕΛΚ υπό την ηγεσία της μεγαλύτερης εθνικής αντιπροσωπείας του, της γερμανικής, ήταν αποφασισμένο να μπλοκάρει το κλιματικό πακέτο ακόμα και έως μετά τις ευρω-εκλογές εάν δε δίνονταν στις πολυεθνικές όλες οι εγγυήσεις που ζητούσαν για τη συνέχιση της κερδοφορίας τους, σε βάρος της αποτελεσματικότητας των μέτρων ώστε να μειωθούν κατά 20% οι εκπομπές του θερμοκηπίου μέχρι το 2020. Δυστυχώς οι εγγυήσεις αυτές δόθηκαν και το πακέτο εγκρίθηκε. Για να μειωθούν οι εκπομπές όμως… θα χρειαστεί ένα θαύμα!

         Οι ευρωβουλευτές του ΕΛΚ ψήφισαν επίσης σε ιδιαίτερα αρνητική κατεύθυνση το Φεβρουάριο του 2009 όταν αποφασιζόταν η θέση που θα έπαιρνε η ΕΕ στις κλιματικές διαπραγματεύσεις του ΟΗΕ: ενώ η αρμόδια επιστημονική επιτροπή του ΟΗΕ είχε ξεκαθαρίσει ότι για να παραμείνει η θερμοκρασία σε ασφαλή επίπεδα οι βιομηχανικές χώρες θα πρέπει να μειώσουν τις εκπομπές τους κατά 85% με 95% μέχρι το 2050, το ΕΛΚ κατέθεσε τροπολογία να τις μειώσει η ΕΕ μόνο κατά 60 – 80% την οποία και ψήφισαν οι περισσότεροι ευρωβουλευτές του.

         Πολλά ακόμα είναι τα παραδείγματα αντιπεριβαλλοντικής ψήφου από το ΕΛΚ στη λογική της υποταγής οποιουδήποτε περιβαλλοντικού μέτρου στην κερδοφορία των μεγάλων εταιρειών. Σύμφωνα με μια έρευνα των Πρασίνων πάνω από 50% των τροπολογιών που κατέθεσε το ΕΛΚ στις ψηφοφορίες για τα χημικά συστατικά των προϊόντων (REACH) και τα φθοριούχα αέρια είχαν γραφτεί από τα λόμπι των πολυεθνικών.[3]

         Η Νέα Δημοκρατία ως το ελληνικό κομμάτι του ΕΛΚ δεν εξαιρέθηκε από το γενικότερο ρεύμα ψηφίζοντας π.χ. κατά των ουσιαστικών μέτρων για τη μείωση των εκπομπών από τα αεροπλάνα και κατά της υποχρεωτικής μεγιστοποίησης της ενεργειακής αποδοτικότητας των ηλεκτρικών σταθμών, ακόμα και υπέρ της μεταφοράς της ημερομηνίας συμμόρφωσης των αυτοκινητοβιομηχνιών με ορισμένα όρια εκπομπών από το 2012 στο 2015. Με αυτή την τελευταία ψήφο, η ΝΔ αδυνάτιζε ακόμα περισσότερο την αρχική πρόταση του δικού της Επιτρόπου Σταύρου Δήμα, που είχε και προηγούμενα αποψιλωθεί λόγω των οργισμένων αντιδράσεων των Γερμανών που υπερασπίζονταν τα συμφέροντα της αυτοκινητοβιομηχανίας τους.[4]

 

ΚΟΜΜΑ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΙΩΝ ΣΟΣΙΑΛΙΣΤΩΝ

        Το Κόμμα των Ευρωπαίων Σοσιαλιστών (κεντροαριστερά κόμματα) θέτει αρκετά υψηλότερα στην αντίστοιχη λίστα προτεραιοτήτων του το ζήτημα του περιβάλλοντος, πίσω από την «αναδιάρθρωση του χρηματοπιστωτικού συστήματος» και τη «δημιουργία μιας κοινωνικά δικαιότερης Ευρώπης». 

        Στην αναδιάρθρωση της οικονομίας γίνεται σαφέστατα λόγος για μια νέα «πράσινη ανάπτυξη». Στον τομέα των πυρηνικών προτείνεται η ανάπτυξή τους να επαφίεται στη θέληση του κάθε κράτους και μόνο οι κανόνες ασφαλείας να σχεδιάζονται σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

        Το Κόμμα Ευρωπαίων Σοσιαλιστών (ΚΕΣ) δεν υιοθετεί απερίφραστα όπως το ΕΛΚ όλες τις προτάσεις των πολυεθνικών. Την ίδια στιγμή όμως αποφεύγει να μπει και σε πολλές λεπτομέρειες.

         Υπερθεματίζει όσο αφορά τους στόχους λέγοντας ότι η ΕΕ πρέπει να προωθήσει στον Ο.Η.Ε το στόχο μιας παγκόσμιας μείωσης των εκπομπών της τάξης του 30%, αλλά δε μας εξηγεί με ποια ακριβώς μέσα οι στόχοι αυτοί θα επιτευχθούν. Για την αύξηση της χρήσης των ανανεώσιμων πηγών δείχνει να υιοθετεί λύσεις που χαρακτηρίζονται από «γιγαντισμό», όπως η μεταφορά ηλιακής ενέργειας στην Ευρώπη από τη Σαχάρα, ιδεά την οποία επεξεργάζεται και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

          Όσο αφορά τη λύση των αγροκαυσίμων περιορίζεται να πει ότι η χρήση τους δε θα πρέπει να έχει    αρηντικές συνέπειες στην παγκόσμια παραγωγή τροφίμων. Αποτυχγάνει ωστόσο να εξηγήσει πώς θα ήταν δυνατόν και να μην επηρεάζεται η αγορά τροφίμων μέσω των αλλαγών στις χρήσεις γης, αλλα και να παρέχονται οι τεράστιες ποσότητες που απαιτούνται για να καλυφθεί ο στόχος του 10% όλων των καυσίμων που έχει υιοθετηθεί από την ΕΕ. Το ΚΕΣ ζητάει απλά να αναθεωρηθεί η οδηγία της ΕΕ για τα αγροκαύσιμα την οποία και ψήφισε. 

         Οι περισσότεροι ευρωβουλευτές του ψήφισαν στο πλευρό του ΕΛΚ στα ζήτηματα των εκπομπών από τα αεροπλάνα ή της αποδοτικότητας των ηλεκτρικών σταθμών. Αναφορικά με το δίλλημα των πυρηνικών οι ψήφοι τους έγειραν περισσότερο υπέρ από ότι κατά της πυρηνικής αναγέννησης. 

         Τόσο η έλλειψη δυναμισμού και συγκεκριμενότητας στις προτάσεις τους όσο και η αστάθεια των ψήφων του καθιστούν το ΚΕΣ αφερρέγγυο σε ζητήματα περιβάλλοντος. Η ψηφός του φαίνεται να καθορίζεται συνήθως από τους συσχετισμούς που διαμορφώνονται εκτός αυτού. 

         Κοινό χαρακτηριστικό του ΕΛΚ και του ΕΣΚ είναι η αντίφαση ανάμεσα στη φραστική υποστήριξη για περαιτέρω σημαντική ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και τα φτωχά αποτελέσματα ως προς αυτό σε χώρες των οποίων τη διακυβέρνηση αναλαμβάνουν.

 

ΟΙ ΕΥΡΩΠΑΙΟΙ ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΟΙ 

        Το Ευρωπαϊκό Κόμμα Φιλελευθέρων, Δημοκράτων και Μεταρρυθμιστών (ELDR – http://www.eldr.org/en/index.php ) σχηματίζει μαζί με το Ευρωπαϊκό Δημοκρατικό Κόμμα (ΕDP – http://www.pde-edp.net/, το οποίο δεν έχει δικό του μανιφέστο για τις ευρωεκλογές αυτές) την ευρωκοινουβελευτική πολιτική ομάδα ALDE (http://www.alde.eu/).

         Στο εκλογικό του μανιφέστο (http://www.eldr.eu/media/cms/Manifesto%202009%20greek.pdf) το ELDR θέτει τα περιβαλλοντικά ζητήματα στην τρίτη θέση όπως και το ΚΕΣ. Το πρώτο που επισημαίνει είναι ότι «οι επιχειρήσεις χρειάζονται μειωμένο διοικητικό φόρτο και κίνητρα για την τόνωση των τεχνικών ενίσχυσης μιας ισχυρής οικονομίας χαμηλών εκπομπών άνθρακα». 
         Οι Φιλελεύθεροι δε δείχνουν να έχουν απογοητευτεί απο τη γενναιόδωρη πολιτική προς τις πολυεθνικές, τόσο μέσω της παροχής δωρεάν δικαιωμάτων μόλυνσης, όσο και δημοσιών κονδυλίων έρευνας για την ανάπτυξη ‘καθαρών’ τεχνολογιών που έχουν παταγωδώς αποτύχει να μας βάλουν στο δρόμο της μείωσης των εκπομπών και να ανοίξουν την προοπτική πραγματικών εναλλακτικών. 

          Ο «μειωμένος διοικητικός φόρτος» σημαίνει στην πράξη αποσπασματικούς κρατικούς ελέγχους και στην ουσία «αυτορρύθμιση» των εταιρειών. Ένα παράδειγμα της μέχρι τώρα εφαρμογής της προσέγγισης αυτής είναι το να μετριέται πολλές φορές διπλά η παραγόμενη αιολική ενέργεια σε ευρωπαϊκό επίπεδο κι έτσι να καθυστερείται η προσπάθεια για την αύξηση του μεριδίου της. 

         Οι Φιλελεύθεροι αρνούνται να εγκαταλείψουν την αρχή ότι το κλίμα θα σωθεί μόνο όταν οι πολυεθνικές μπορούν να βγάλουν κέρδος από τη σωτηρία του. Η πράξη όμως αντικρούει μέχρι στιγμής απόλυτα την αρχή αυτή. Εταιρείες οι οποίες έχουν επανειλημμένα και επιτυχώς ζητήσει από κράτη-μέλη περισσότερες δωρεάν άδειες μόλυνσης έτσι ώστε να ‘μην αναγκαστούν να κλείσουν’ και κατά συνέπεια και να απολύσουν. Το αποτέλεσμα είναι ούτε οι εκπομπές να μειώνονται ούτε οι δουλειές να σώνονται.  

        Απλά, οι εταιρείες βρίσκουν ένα νέο πεδίο κέρδους στο να πωλούν τις άδειες που του χορηγούνται δωρεάν. Κάποιες εταιρίες μάλιστα έχουν τόσο θράσος ώστε να απαιτούν τη χρηματοδότηση από την ΕΕ σχεδίων αποθήκευσης άνθρακα για εργοστάσια που… έχουν κλείσει!

         Η συνέχιση του «χαϊδέματος» των μεγάλων επιχειρήσεων την οποία ζητούν η Φιλελεύθεροι θα έχει ως μόνο αποτέλεσμα την κατάληξη δημόσιου χρήματος στα ταμεία των βιομηχανικών κολοσσών χωρίς καμία θετική συνέπεια ούτε για το κλίμα ούτε για την απασχόληση.

        Στην τελευταία κοινοβουλευτική περίοδο οι Φιλελεύθεροι υπερασπίστηκαν με τη ψήφο τους τόσο την αυτοκινητοβιομηχανία όσο και τις αεροπορικές εταιρίες ώστε να μην υποχρεωθούν να μειώσουν αποτελεσματικά τις εκπομπές τους. 

       Ψήφισαν επίσης εναντίον του  να ελέγχεται υποχρεωτικά το αν τα εισαγόμενα αγροκαύσιμα έχουν παραχθεί με βιώσιμο τρόπο και τάχθηκαν στην πλειοψηφία τους υπέρ της ‘πυρηνικής αναγέννησης’΄.  Κατά τη διάρκεια της διαπραγμάτευσης του κλιματικού πακέτου του Δεκεμβρίου ο ευρωβουλευτής τους Chris Davis αναδείχθηκε στον πρωταθλητή της αποθήκευσης άνθρακα στο υπέδαφος ως τρόπου αντιμετώπισης της κλιματική αλλαγής. Ο ζήλος του ήταν τέτοιος που προκάλεσε δυνατά γέλια στους υπουργούς του Συμβουλίου με τις αξιώσεις του τη χορήγηση ενός εντελώς υπερβολικού αριθμού δωρεάν αδειών εκπομπής CO2 για τα εργοστάσια που χρησιμοποιούν την αποθήκευση άνθρακα. 
        Τα γέλια αυτά δεν τους εμπόδισαν βέβαια να συμφωνήσουν στη χορήγηση αδειών αξία 6 -7 δις. Ευρώ με βάση τις τότε τιμές.
[5]

         Η μακροπρόθεσμη αποτελεσματικότητα της αποθήκευσης άνθρακας είναι υπό συζήτηση. Το μόνο που είναι σίγουρο είναι ότι η ανάπτυξη της τεχνολογίας αυτής είναι σε στάδια που δε της επιτρέπουν να συμβάλει σε οποιαδήποτε μείωση των εκπομπών πριν το 2020. Και παρά τους επιστήμονες που μας έχουν προειδοποίηση ότι μέχρι τότε έχουμε περιθώρια να «αλλάξουμε συμπεριφορά», οι Φιλελεύθεροι και η ΕΕ προχωρούν στη μαζική χρηματοδότηση της με δημόσιο χρήμα. Η βιομηχανία του άνθρακα δεν είναι όπως φαίνεται διαθέσιμη να εγκαταλείψει το «χρυσορυχείο» που της έλαχε… 

        Ενδιαφέρον έχει από την άλλη η επιμονή των Φιλελεύθερων (μαζί με τους Πράσινους) στον υποχρεωτικό διαχωρισμό της ιδιοκτησίας της διανομής ενέργειας από την παραγωγή της. Οι άλλες δύο μεγάλες ομάδες όπως και η ΕΕ σα σύνολο έβαλε νερό στο κρασί της στην ολοκλήρωση του τρίτου κύμματος φιλελευθεροποίησης της ενεργειακής αγοράς σε αυτό το σημείο καθότι η κυρίαρχη θέση ισχυρών ολιγοπολίων θα έμπαινε σε κίνδυνο. Κι αυτό γιατί, από ότι φαίνεται, πάνω από το φιλευθερισμό ως αρχή είναι μάλλον τα ιδιωτικό-κρατικά ολιγοπώλια, πέρα από κάθε αρχή και θεωρητικό σχήμα. 

         Κανένας Έλληνας ευρωβουλευτής δε συμμετέχει στην ομάδα των Φιλελεύθερων κι ούτε αναμένεται να συμμετάσχει. 

 

Η ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΑΡΙΣΤΕΡΑ

          Το Κόμμα της Ευρωπαϊκής Αριστεράς (αριστερά και ορισμένα κομμουνιστικά κόμματα) θεωρούν τις Ευρωεκλογές ως μία σημαντική ευκαιρία για τους Ευρωπαίους πολίτες να «αλλάξουν» τις υφιστάμενες συνθήκες, απόρροια της νεοφιλελεύθερης εκδοχής του καπιταλιστικού συστήματος, θεωρώντας ότι η οικονομική κρίση, συμπληρώνει την περιβαλλοντική, διατροφική και κοινωνική κρίση που διέρχεται ο πλανήτης αλλά και η Ευρώπη των 27.

        Σύμφωνα με το Κόμμα της Ευρωπαϊκής Αριστεράς (ΚΕΑ), η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να σταματήσει να αποτελεί το όχημα των μεγάλων οικονομικών συμφερόντων καθώς στα 15 χρόνια που μεσολάβησαν από την Συνθήκη του Μάαστριχτ το βιοτικό επίπεδο και τα δικαιώματα των Ευρωπαίων πολιτών επιδεινώνονται διαρκώς και με μεγάλη μάλιστα ταχύτητα, παράλληλα με την κλιματική αλλαγή που χειροτερεύει ημέρα με την ημέρα. 
        Στο οκτασέλιδο μανιφέστο του ΚΕΑ όμως, η κλιματική αλλαγή καταλαμβάνει μόλις το 1/3 μιας σελίδας.

        Οι προτάσεις που αναπτύσσονται πάντως, είναι πιο ρηξίκελευθες από ότι των άλλων ευρωπαϊκών κομμάτων καθότι μπαίνει ζήτημα «επαναπροσανατο­λισμού του τρόπου παραγωγής και κατανάλωσης» ως μόνου τρόπου να αντιμετωπισθεί η κλιματική απειλή. Το ΚΕΑ ζητά όμως από την άλλη την «‘πλήρη εφαρμογή των υπογεγραμμένων και υποσχε­θεισών υποχρεώσεων της ΕΕ σε όλα τα πε­δία των κλιματικών και ενεργειακών πολιτικών», οι οποίες σε καμία περίπτωση δεν πάνε στην κατεύθυνση μιας άλλαγης του τρόπου παραγωγής, τουλάχιστον όχι της έντασης την οποία ιστορικά πρεσβέυει η Αριστερά.

         Οι συγκεκριμένες θέσεις που προβάλει δεν αποτελούν παρά υπερθεμάτιση στους υπάρχοντες γενικούς στόχους της ΕΕ. Σημαντική εξαίρεση σε αυτό είναι το «να περιοριστούν οι επιχορηγήσεις στο πλαίσιο της Ε.Ε. στον τομέα της ενεργειακής αποδοτικότητας και των ανανεώσιμων μορφών ενέργειας» που αντιφάσκει με την πολιτική των άλλων δυνάμεων (που είναι και η μέχρι τώρα πολιτική της ΕΕ) να δίνεται δημόσιο χρήμα στις επιχείρησεις για τη ‘μάχη κατά της κλιματικής αλλαγής’ και με διάφορους άλλους τρόπους.

        Τα κόμματα του ΚΕΑ σχηματίζουν μαζί με κάποια άλλα αριστερά και κομμουνιστικά κόμματα την ευρωκοινουβελευτική ομάδα GUE/NGL. Οι ευρωβουλευτές της ομάδας αυτής ψηφίζουν στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων υπέρ όσο το δυνατόν αυστηρότερων μέτρων για το κλίμα. Αυτό συνέβη π.χ., και στις περιπτώσεις των εκπομπών από αεροπλάνα και αυτοκίνητα.  
        
Ο Ευρωβουλευτής του Συνασπισμού Δημήτρης Παπαδημούλης και οι τρεις του ΚΚΕ – που δε συμμετέχει στο ΚΕΑ αλλά ναι στην GUE/NGL – δεν απότελεσαν εξαίρεση στην τάση αυτή.  

        Εκτός από τη θετική ψήφο όμως, τα ελληνικά αριστερά κόμματα δεν αναπτύσουν ιδαίτερα αξιοσημείωτη δράση για το περιβάλλον στην Ευρωβουλή. Η δήλωση του Νίκου Χρυσόγελου, ιδρυτικού μέλους των Οικολόγων Πράσινων στα Νέα (21/5) ότι  «τα ελληνικά κόμματα [γενικά] μόλις τώρα συνειδητοποιούν το πολιτικό κόστος τού να μην ασχοληθούν με το περιβάλλον» είναι μάλλον σωστή. Ας ελπίσουμε ότι η συνειδητοποίηση αυτή θα πάει πέρα από λογικές πολιτικού κόστους και θα μεταμορφωθεί σε θετικές δράσεις και πρωτοβουλίες.


ΕΠΙΛΟΓΟΣ
        
Ανεξαρτήτως των θέσεων των ευρωπαϊκών κρατών και των επιμέρους κομμάτων-μελών τους, το σύνολο του πολιτικού κόσμου φαίνεται να θέτει το περιβάλλον αρκετά χαμηλότερα στις προτεραιότητες του, σε σχέση με την οικονομία (ιδίως μετά την κρίση) και τα κοινωνικά ζητήματα, που αυτή την στιγμή βρίσκονται σε οριακή ίσως κατάσταση στα περισσότερα κράτη-μέλη.

          Πιθανότατα η περιβαλλοντική πολιτική των περισσοτέρων κομμάτων και των αντίστοιχων εκλεγχθέντων Ευρωβουλευτών να συνεχίζει να επηρεάζεται σε τεράστιο βαθμό από τον ιδιωτικό τομέα, ή από πολύ συγκεκριμένα κρατικά συμφέροντα. 
          Η τεράστια αποχή όμως που αναμένεται, δεν πρόκειται παρά μόνο να δυσχεράνει την κατάσταση σε μια Ευρώπη που έχει μάθει τα τελευταία χρόνια, να διαμαρτύρεται για τις πολιτικές της επιλογές και εφαρμογές όλο και περισσότερο και ταυτόχρονα και απολύτως μοιρολατρικά να απομακρύνεται αντί να προσπαθεί να επηρεάσει την υφιστάμενη τάξη πραγμάτων…

[1] http://europeangreens.eu/fileadmin/logos/pdf/manifesto_in_Greek_final.pdf 
[2] http://www.corporateeurope.org/system/files/files/resource/extracting_influence_ets.pdf.pdf 
[3] http://www.greens-efa.org/cms/default/dokbin/232/232162.lobbying_at_the_european_parliament@fr.pdf 
[4] Ευρετήριο ψηφοφορίων των Ευρωπαίων Πρασίνων: http://greens-efa-service.org/votetracker/en/social-protection-and-inclusion.html 
[5] http://www.euractiv.com/en/climate-change/carbon-capture-storage/article-157806


Διαβάστε εδώ το Α’ Μέρος – Ευρωεκλογές και Περιβάλλον: Τα συμφέροντα πάνω από τις περιβαλλοντικές ανάγκες;

28 Μαΐου 2009

Γιώργος Βασσάλος, 
Ερευνητής του Παρατηρητηρίου της Ευρώπης των Πολυεθνικών

Άρης Καπαράκης
Συνεργάτης της ΜΚΟ Σόλων
aris@solon.org.gr