|
Σήμερα δεν είναι έτσι τα πράγματα. Η συνοχή έχει διαρραγεί θεμελιακά μέσα από τον κατακερματισμό των διαφορετικών συμφερόντων και ιδεολογιών που η πτώση του διπολισμού επέφερε.
Έτσι τουλάχιστον σχεδιακά δεν είναι εύκολο να έχει μια ενιαία κατεύθυνση και πολιτική. Κι αυτό γιατί κάθε πολιτική έχει να κάνει και με γεωστρατηγικές επιλογές. Οι τελευταίες όμως έχουν γίνει τόσο πολύπλοκες και χαοτικές ώστε μια τέτοια επιλογή, που αρχικά φαίνεται ωφέλιμη, να καταλήγει ως καταστροφική. Και πώς να μην καταλήγει έτσι, όταν όλοι χαράσσουν τις πολιτικές τους με βάση το ιδιοτελές τους συμφέρον; Σε βάθος χρόνου αυτές αργά ή γρήγορα θα βρεθούν σε μια πορεία σύγκρουσης με αντίθετα συμφέροντα.
Η περιβαλλοντική κρίση δεν αφορά μόνο τα θερμοκηπικά αέρια και τις κλιματικές αλλαγές. Η επέμβαση που έχει γίνει στα οικοσυστήματα είναι τόσο μεγάλη που όχι μόνο δεν αναπληρώνεται από την μια στιγμή στην άλλη αλλά ακόμα δεν έχουμε δει τα συμ-πτώματα [για να παίξω λίγο με τις λέξεις].
Η θάλασσα ανταποκρίνεται με αδράνεια 30 ετών στη αύξηση της θερμοκρασίας. Το 40% των ψαριών γεννιέται στους κοραλλιογενείς υφάλους. Άνοδος ενός βαθμού Κελσίου σημαίνει μισό μέτρο άνοδο της στάθμης της από διαστολή (ας προσπαθήσουμε να φανταστούμε μόνο τι έχει να γίνει στα λιμάνια και στους ποταμούς) και καταστροφή του 70%-90% των κοραλλιών παγκόσμια.
Τα αντιβιοτικά στον πληθυσμό που περνούν μέσα από το γάλα και το κρέας (που χρησιμοποιούν οι σύγχρονες κρεατοβιομηχανικές μονάδες αποτελούν βόμβα στην άμυνα του ανθρώπινου οργανισμού.)
Και μια και μιλάμε για κρέας: Σύμφωνα με τον ΟΗΕ τα θερμοκηπικά αέρια που εκλύονται από τις κτηνοτροφικές μονάδες ξεπερνούν σε ποσότητα αυτά που παράγουν όλα τα μέσα μεταφοράς (αυτοκίνητα, πλοία, αεροπλάνα σιδηρόδρομοι)!
Πώς θα προλάβει να προσαρμοστεί; Θα γίνει ο κόσμος χορτοφάγος από τη μια στιγμή στην άλλη ή θα κλείσει ένας τεράστιος οικονομικός τομέας; Αυτά δε γίνονται. Ή τουλάχιστον δε γίνονται από τη μια στιγμή στην άλλη χωρίς μεγάλες οικονομικές και κατά συνέπεια και κοινωνικές επιπτώσεις.
Τι θα γίνει με τις τεράστιες μεγαλουπόλεις και το αδηφάγο οικολογικό τους αποτύπωμα;Υπάρχει περίπτωση να μπορέσουν τόσα εκατοντάδες εκατομμύρια κόσμου που ζουν σ’ αυτές και έχουν απομακρυνθεί από τις αγροτικές περιοχές καταγωγής τους και δουλειές, να επιστρέψουν σ’ αυτές, όταν έχοντας αποκοπεί για δεκαετίες, έχουν χάσει και τις ιδιοκτησίες τους;
Ασφαλώς όχι. Επομένως οι κοινωνικές αναταραχές εξαιτίας των περιβαλλοντικών και οικονομικών προβλημάτων θα είναι τεράστιες. Μπορεί να τις αντιμετωπίσει ο αγοραίος καπιταλισμός;
Το μεταφορντικό μοντέλο οργάνωσης και διοίκησης των εταιρειών (το οποίο υιοθέτησαν πολλές επιχειρήσεις) προσπάθησε να δώσει ένα πιο ανθρώπινο πρόσωπο στον καπιταλισμό αλλά τελικά αυτό που παραμένει και μάλιστα έχει γίνει αρκετά απρόσωπο είναι οι ίδιες οι (μετοχοποιημένες πλέον) εταιρείες. Οι οποίες δεν είναι πρόσωπα και δεν έχουν ενοχές ή ηθικές αναστολές ή κοινωνικές ευαισθησίες. Είναι η ιζηματοποίηση της ιδιοτέλειας. Αυτό που επιβάλει οποιαδήποτε εταιρεία ως νοοτροπία στα στελέχη της, είναι η μεγιστοποίηση των κερδών της. Το ανθρώπινο δυναμικό έχει γίνει ο μηχανισμός υλοποίησης αυτής της πολιτικής της.
Οι εταιρείες δεν εξυπηρετούν το κοινωνικό σύνολο αλλά το κοινωνικό σύνολο τις εταιρείες.Άλλωστε, στην ουσία ο καπιταλισμός δε νοιάστηκε ποτέ του για τον άνθρωπο αλλά μόνο για την αναπαραγωγή του, για να χρησιμοποιήσω μια γνωστή φράση. Μια οικονομία συνεπώς εστιασμένη στην ευημερία των εταιρειών και όχι ακριβώς των πολιτών (αφού μόνο μέσα από τις πρώτες θέλει να θεωρεί ότι περνάει η ευημερία των δεύτερων) αντιλαμβάνεται τον κόσμο απρόσωπα και μέσα από στατιστικές και αριθμούς, μέσα από δείκτες. Πώς να υπάρξει διαβούλευση; Πώς να υπάρξει συνεπώς συνεννόηση και μάλιστα σε παγκόσμια κλίμακα;
Όλο αυτό αγγίζει τα όρια του γελοίου και του αδιανόητου (σε κάθε περίπτωση του μη ρεαλιστικού) αν δεν ήταν η πραγματικότητα και το αυτονόητο που ζούμε. Υπηρετούμε ως κοινωνία τις εταιρείες, κυρίως τις τεράστιες, δεχόμαστε σχεδόν αδιαμαρτύρητα την καταστρατήγηση του αθέμιτου ανταγωνισμού που προκαλούν και δεν μπορούμε να εντοπίσουμε πως αυτό που υπηρετούμε είναι ένα τίποτα! Ένα οργανωτικό σχήμα που όμως διαμορφώνει τις ζωές μας αλλά και μέσω των συμφερόντων του, το δίκαιο ή για να είμαστε πιο ακριβείς την απόδοση του δικαίου. Σημείο που απαιτεί έντονο προβληματισμό και διάλογο.
Σαφώς κάποιοι καρπώνονται κέρδη μέσα από αυτά τα σχήματα αλλά δεν είναι τυχαίο ότι και μετά τον θάνατο αυτών τα σχήματα παραμένουν. Είναι πιο ανθεκτικά από τους ανθρώπους τους. Αλλά και η σχέση τους με τις εταιρείες τους έχουν αλλάξει μέσα από τη μετοχοποίηση των τελευταίων. Είναι μια απόλυτα αποξενωμένη σχέση, τόσο από το παραγόμενο προϊόν όσο και από το προσωπικό τους.
Σήμερα ένας επενδυτής μπορεί να κατέχει ένα σημαντικό κεφάλαιο μιας επιχείρησης και να μη γνωρίζει ούτε τι παράγει αυτή η επιχείρηση! Για να μην πω πως ίσως να μη γνωρίζει ότι διαθέτει κεφάλαια αυτής της επιχείρησης (ειδικά όταν άλλοι που έχει ορίσει, διαχειρίζονται τα κεφάλαιά του ή όταν συμμετέχει σε αμοιβαία κεφάλαια).
Πόσο όμως μπορεί να αντέξει ένα φαντασιοκόπημα όπου οι αρχιερείς του (οι οικονομολόγοι) θεωρούνται ως το πλέον ρεαλιστικό και υλιστικό κομμάτι της κοινωνίας;! Πόσο μπορεί να αντέξει ένα τόσο καταστροφικό (περιβαλλοντικά και κοινωνικά) στα όρια του παραλόγου και της απόλυτης διακινδύνευσης σύστημα; Δεν μπορούμε να ξεχνάμε πως και το παράλογο διαθέτει τη δική του λογική δομή ή κάνει ακόμη και συμβατικούς λογικούς συνειρμούς ξεκινώντας όμως από μια λανθασμένη έναρξη ή θέση-θεώρηση. Πολλοί συνομωσιολόγοι για παράδειγμα έτσι διαχειρίζονται τα γεγονότα.
Πλησιάζουμε συνεπώς στο τέλος του αγοραίου καπιταλισμού ή θα προσαρμοστεί για μια ακόμη φορά πάνω σ’ ένα κεϋνσιανό πρότυπο που απλά θα αναβάλει τα πράγματα μέχρι την επόμενη και ακόμη σοβαρότερη κρίση;
Το σίγουρο είναι ότι οι κοινωνίες σιγοβράζουν. Αν και δεν υπάρχει κάποιο επαναστατικό πρόταγμα από ένα πολιτικό ιδεολογικό όραμα δεν είναι τυχαία η αύξηση των πωλήσεων των βιβλίων του Μαρξ. Η απουσία κοινωνικού προβληματισμού και αναστοχασμού για την αποκάλυψη των σαθρών δομών του οικονομικού συστήματος αλλά και των κινήτρων που το στηρίζουν είναι αναγκαίο να ανατραπεί. Το τέλος (του καπιταλιστικού συστήματος) θα έρθει ως αποτέλεσμα της περιβαλλοντικής κρίσης και της καταστροφικής δυναμικής που αυτή θα έχει στις οικονομικές και κοινωνικές μας δομές. Μια κρίση που έχει δρομολογήσει ο ίδιος ο καπιταλισμός μέσα από την αρχική του αντίφαση της συνεχούς ανάγκης για διαστολή των αναγκών μέσα από τη δημιουργία πλασματικών τέτοιων και κατά συνέπεια ανάπτυξη των οικονομικών μεγεθών, που όμως στην πρώτη βαθιά οικονομική κρίση θα διαλυθούν και θα οδηγήσουν σε τεράστια ανεργία. Ας μην ξεχνάμε ότι σε περιόδους κρίσης οι άνθρωποι αγοράζουν τα πραγματικά αναγκαία αγαθά.
Μια κρίση που θα εξαναγκάσει σε συνειδητοποιήσεις που θα ‘πρεπε να έχουν προηγηθεί.
Όσο αποφεύγουμε το διάλογο και προβληματισμό στην ουσία του θέματος, που είναι το αρχικό πρόταγμα του καπιταλισμού (δηλαδή η επιθυμία για ισχύ και κυριαρχία μέσω του χρήματος, δηλαδή το βαθύ του ανθρωπολογικό του στοιχείο που αποτελεί και τη γενεσιουργό του αιτία) τόσο η αναγκαστική μελλοντική αλλαγή στάσης και μετάβασης των κοινωνιών σε ένα πιο ρεαλιστικό οικονομικό σύστημα θα είναι πιο βίαιη.
|
