Η ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΣΤΗΝ ΕΙΔΙΚΕΥΜΕΝΗ ΑΓΝΟΙΑ (B’ ΜΕΡΟΣ) (του Γιάννη Ζήση)

Η θεραπεία του προβλήματος της απουσίας της σύνθεσης
Η θεραπεία του προβλήματος της απουσίας της σύνθεσης, της σοφίας και της αναζήτησης, (διότι πρέπει να σημειώσουμε ότι η σοφία γεννά και αναζήτηση), μπορεί να προέλθει από ένα συντονισμένο εγχείρημα, τόσο προς την βιωματική επίγνωση των εννοιών πάνω στις οποίες θεμελιώνεται συστημικά ή φυσικά η κάθε επιστήμη, όσο και προς το πλαίσιο του γενικού διαφωτισμού για τον άνθρωπο και τον κόσμο. 

Η προσφυγή στις έννοιες, αποτελεί την αξιωματική βάση των επιστημών, την επιγνωσιακή και διαρθρωτική  προσφυγή που αναδεικνύει την διάρθρωση των εννοιών αυτών στη συστημική συγκρότηση των επιστημών.

Αποτελεί την αφετηρία για την επανάκαμψη του οντολογικού περιεχομένου κάθε επιστήμης διαμορφώνοντας συνθήκες για νέα έμπνευση και θεωρησιακή ανάπτυξη των επιστημών. Αυτή η προσέγγιση κάλυψης του ελλείμματος, αναφέρεται τόσο στις φυσικές και τεχνολογικά χρηστικές επιστήμες, όσο και στις επιστήμες του ανθρώπου. Με δεδομένη μάλιστα, την στενή διασύνδεση των μεν με των δε, η κοινότητα του ενδιαφέροντος γι’ αυτήν την ανάπτυξη, είναι ακόμη περισσότερο δεδομένη. 

Στον τομέα όμως των επιστημών του ανθρώπου, υπάρχει μία ιδιαίτερη ποιητικότητα που πρέπει να αναπτυχθεί. Ενώ στις φυσικές επιστήμες, το «Ξυράφι του Όκκαμ» όπως θα λέγαμε, είναι ένας λειτουργικός όρος, στις επιστήμες του ανθρώπου, έχουμε να κάνουμε  με την ανάδειξη της ανάγκης του ανθρώπου στο σύνολό της.  Αυτή η ανάδειξη είναι λειτουργική και ψυχολογική αποτελώντας το Αρχιμήδειο σημείο της εξέλιξης των επιστημών του ανθρώπου για το μέλλον. Αυτήν την ανάδειξη θα την επικαιροποιούσαμε με τον όρο του Ουίλιαμ Μπλέικ «ποιητικό δαιμόνιο». Αυτός ο όρος αποδίδει καλλίτερα από οποιονδήποτε ίσως άλλον, την ανάγκη του ανθρώπου να εκφρασθεί απελευθερωμένα από το χώρο και το χρόνο βιώνοντας  θεμελιακά την ευτυχία, την ευδαιμονία και διάρκεια του όντος με την αυθυπαρξία σε ένα επίπεδο που δημιουργεί έκσταση και απελευθερώνει τον Λόγο και μέσω του Λόγου. 

Αυτή η τριαδική ανάγκη του ανθρώπου, δηλαδή: 
α) η ανάγκη του για διάρκεια και αιωνιότητα,
β) η ανάγκη του, (και με έμμεσες μορφές) για ηδονή και έκσταση, και
γ) η ανάγκη του για γνώση, σοφία και λόγο,
θεμελιώνει την ανθρωποδυναμική έκφραση του όντος. Είναι ένα τρίπτυχο ανασκαφής της πραγματικότητας και απελευθέρωσης του ανθρώπου μέσα στο σύνολο των δυνατοτήτων του είναι. 

Οι φιλοσοφικές έννοιες ως πρώτη βάση του ποιητικού δαιμονίου
Οι φιλοσοφικές έννοιες, μας παρέχουν την πρώτη βάση του ποιητικού δαιμονίου,  της ευδαιμονίας του συνειδητού και της μεστότητας της επίγνωσης. Είναι έννοιες πρωταρχικά βιωματικές. Σ’ αυτές τις έννοιες, μπορούμε να διακρίνουμε τρείς κατηγορίες. Είναι οι έννοιες α)της κοσμοθεωρίας,β)της αναφοράς στον άνθρωπο, καιγ) της πολιτικής ή της διαχείρισης της εξέλιξης.
Σε αυτά τα τρία πεδία εννοιών, είναι που η συνείδηση καλείται να επιφέρει συνάφεια, σχέση, και βίωμα. 

Η εμπεριστατωμένη προσέγγιση στις κοσμοθεωρητικές έννοιες, με έναν τρόπο που να μην οδηγεί σε ένα αποκλειστικό σύστημα, επιτρέπει στον νου να μείνει ανοιχτός, να μην γίνει «φονέας του πραγματικού».
Οι έννοιες που αναφέρονται στην θεμελιακή ανάδειξη της συνείδησης και στην φύση του ανθρώπου η οποία είναι πρωταρχικά ψυχολογική, παρέχουν  μία κοσμοθεωρητική βάση αποτελώντας την γέφυρα ανάμεσα, στο πεδίο της διαχείρισης που επιφέρει ο άνθρωπος στον κόσμο, στις σχέσεις του με τον κόσμο και στις ανθρώπινες σχέσεις και το κοσμοθεωρητικό πεδίο.

Οι σχέσεις των τριών πεδίων εννοιών, δηλαδή του κοσμοθεωρητικού, του ψυχολογικού ή  ψυχαναλυτικού και του πολιτικού – κοινωνικού, δεν είναι σχέσεις που έχουν να κάνουν με μία ιεραρχία και ανισότητα μεταξύ τους. Αυτό ισχύει πρωταρχικά στον ανθρώπινο πολιτισμό, αναφορικά με τις σχέσεις μεταξύ των κοσμοθεωρητικών και των ψυχολογικών εννοιών, ενώ σε ένα επίπεδο εποικοδομήματος για τον άνθρωπο και τον κόσμο, κινούνται οι έννοιες της διαχείρισης.

Μερικές όμως από τις έννοιες της διαχείρισης, όπως η έννοια της ελευθερίας και του δικαιώματος, είναι έννοιες που έχουν να κάνουν τόσο με την ψυχολογική ανάγκη του ανθρώπου όσο και με την οντολογία του. Στο πλαίσιο αυτό, δημιουργούν μία δυναμική ανάδραση στο σύνολο των εννοιών και των τριών πεδίων. Διαφορετικά, είναι σαν να υποβιβάζουμε  τον άνθρωπο σε εργαλειακό όν και να μην τον προσεγγίζουμε ολιστικά, αλλά ως μηχανή. Πραγματικά όμως, και η προσέγγιση του κόσμου ως μηχανή, κρύβει έναν υποβιβασμό του ανθρώπου ως μιας συγκεκαλυμμένης μηχανής. Βλέπουμε λοιπόν εδώ, γιατί χρειάζεται μία νέα νοοτροπία και διαρθρωτική σχέση ιδεών, απελευθερωτική για τη συνείδηση και το εκστατικό περιεχόμενό της, ξαναεμπνέοντας τον άνθρωπο και τον πολιτισμό με το νόημα και την μεγαλοσύνη του.

Είναι αδύνατον στον σημερινό κόσμο να αφαιρέσουμε το θρησκευτικό βάθος των εννοιών ή την μεταφυσική διάσταση, παρά το γεγονός ότι η νεωτερική φυσική, αγγίζει όλο και περισσότερο υποστασιακά τα ζητήματα, αναδεικνύοντας την  δυναμική κοσμολογικη «ανασκαφή», στην παραδοξότητα του μικρόκοσμου και του μεγάκοσμου, στην έκπληξη, στην θαυμαστότητα, στην ασυμβατότητα με την κοινή εμπειρία και συνεπώς στον εκπληκτικό ή θαυμαστό λόγο και στην επιλογική δυναμική του Είναι.

Παρ’ όλα αυτά, η μεταφυσική θεώρηση είναι ψυχολογικά αναγκαία τόσο για την απελευθέρωσή μας όσο και για να απελευθερώσουμε το πνεύμα πέρα από την  θερμοδυναμική ή εντροπική συστηματοποίηση του κόσμου προς ένα πεδίο εναίσθησης του αυθεντικού όντος. Ο διχασμός που έχει αναπτυχθεί ανάμεσα στην γνώση της επιστήμης, που από τη μια είναι αμερόληπτη αλλά από την άλλη είναι υποβαθμιστική για το όν και την θεμελιώδη ανάγκη του συνειδητού για επιβεβαίωση και ανάδειξη της αυθεντικότητάς του, είναι ένας διχασμός επικίνδυνος  τόσο για τον πολιτισμό όσο και για την ψυχολογική ισορροπία του ανθρώπου.
Αυτός ο διχασμός, μπορεί να παρέλθει, αν ξεκινήσουμε με μία ασκητική χαρά στην συνείδηση. Πρωταρχικά, η επιθυμία εκτρέπει την συνείδηση και την αποπλανά. Η επιθυμία ξεκινά από το γεγονός ότι δεν βιώνουμε την μεστότητα του παρόντος και  δεν συγκεντρωνόμαστε στην διαθέσιμη ευεξία των αισθήσεων. Αυτό, ισχύει και για τα τρία επίπεδα, τόσο το νοητικό και το συγκινησιακό όσο και το φυσικό. Ο παρατηρητής μέσα μας αποκαλύπτεται ως πηγή ευδαιμονίας επιτυγχάνοντας την παραίτηση από την επιθυμία.

Η εννοιολογική προσέγγιση, είναι χρήσιμη στον βαθμό που μπορούμε να απελευθερώσουμε τον παρατηρητή στο τοπίο των εννοιών, των βιωμάτων και των αισθήσεων.Μέσα στον ορίζοντα αυτό, πρέπει να τερματίσουμε την αίσθηση του διχασμού υποκειμένου και αντικειμένου, συνείδησης και πραγματικού. Η υποσυνείδητη αντίληψη που έχουμε του πραγματικού, ώς πεδίου νεκρότητας και μηχανισμού χωρίς μεστότητα, είναι και αυτή μία δική μας εμπειρία, ένα γέννημα της υποκειμενικότητας. Με αυτήν την αφετηρία, μπορούμε να διασπάσουμε την αδράνεια της συνείδησης προς το πραγματικό και να γεννήσουμε νέες διαστάσεις συνειδητότητας και εμπειρίας ύπαρξης ζωής. Η συνείδηση του ζώντος, του υπάρχοντος και του συμβαίνοντος, μόλις τώρα αρχίζει  να ανατέλλει στον μέσο άνθρωπο. Περνάμε την πλέον υπανάπτυκτη εποχή μας, όχι έναντι του παρελθόντος, αλλά έναντι του μέλλοντος. Αυτό πρέπει να το καταλάβουμε αν θέλουμε πραγματικά να είμαστε αντικειμενικοί και να συνθέσουμε την πραγματικότητα με την συνειδητότητα. 

Νέες διαστάσεις συνειδητότητας και συνεπώς αντίληψης της πραγματικότητας έχουν αρχίσει να γεννιούνται ακόμη και μέσα από την νεωτερική φυσική. Η νεωτερικότητα, δεν είναι απουσία βιωματικής επίγνωσης του όντος, είναι πρόοδος  στον τομέα αυτό. Συνεπώς, όταν μιλάμε για μία αυθεντική φυσική και μεταφυσική, δεν μιλάμε για μία προσφυγή στην παράδοση. Μιλάμε για μία νεωτερική ανακαίνιση των κοσμοθεωρητικών εννοιών και για μία αντίληψη, της σχέσης μεταξύ της συνειδητότητας και της σωματικότητας και μία νέα αντίληψη σωματικότητας και πνευματικότητας.         

Η δυναμική του νέου είναι συναφής με την δυναμική τόσο του αρχέγονου όσο και της διαχρονικότητας. Για να αποκτήσουμε μέτρο αναλογίας, πρέπει να προσθέσουμε το γεγονός ότι θα έχουμε σίγουρα στο μέλλον νέες έννοιες γεννημένες  όχι μόνον από το γνωστικό εύρος, αλλά και από το βιωματικό  βάθος των εννοιών, και τις νέες προσπελάσεις που θα υπάρχουν απέναντι στο αυτονόητο, στις αξιωματικές θεμελιώσεις και τις γνώσεις του σήμερα.  Αυτή η εξέλιξη, εμπεδώνει την αίσθηση αναλογίας απελευθερώνοντάς μας σε μία αίσθηση απείρου για την σχέση συνειδητότητας, κόσμου και πραγματικότητας.

Η ανάγκη της αναγέννησης των αρχών και των εννοιών των ανθρωπίνων σχέσεων.
Ένας άλλος τομέας, που πρέπει να αναγεννηθεί εκ θεμελίων, είναι ο τομέας των αρχών και των εννοιών των ανθρωπίνων σχέσεων. Στην πραγματικότητα, ιεραρχώντας τις σχέσεις της συνείδησης με την πραγματικότητα και τα πεδία των εννοιών, διαμορφώνουμε ένα σημείο εσωτερικής σχέσης της συνείδησης με τον κόσμο. Χρειάζεται όμως η εξωτερική επικοινωνιακή σχέση μεταξύ των ανθρώπων, να παρεμβληθεί λειτουργικά  και αναδομικά απέναντι σε αυτήν την προοπτική. Η απελευθέρωση των ανθρωπίνων σχέσεων, σε ένα πεδίο ορθότητας, απελευθερωτικής οικειότητας και ισηγορικής ποιότητας, είναι ζωτικό ζητούμενο για το μέλλον και για την γένεση ενός πνευματικού πολιτισμού.

Οι ανθρώπινες σχέσεις, πρέπει να είναι σχέσεις που ανοίγουν ορίζοντες συνειδητότητας που προϋποθέτουν με τη σειρά τους τη δημιουργία ζωνών ενδιαφέροντος των ανθρώπων. Οι ζώνες αυτές ενδιαφέροντος, είναι ζώνες  που δεν υπακούουν σε καταναγκασμούς, είναι ζώνες εθελοντισμού και αυθορμητισμού του ανθρωπίνου όντος. Το ενδιαφέρον των ανθρώπων θα αφυπνισθεί απέναντι στην πνευματική διάσταση της συνείδησης και του πολιτισμού, αν αυτή η πνευματική διάσταση, λειτουργεί σαν ανοιχτός χώρος απέναντι στον οποιονδήποτε και σαν χώρος διαμεσολάβησης μεταξύ των ανθρώπων που θα ζωοποιεί την καθημερινότητα, θα της δίνει νέα ενδιαφέροντα, νέες ευχαριστήσεις και νέες απολαύσεις.  Αυτή η λειτουργική παρέμβαση στον τομέα των ανθρωπίνων σχέσεων θα είναι καθοριστική επιτρέποντας την συμμετοχή κάθε συνείδησης, στο γίγνεσθαι του πνευματικού πολιτισμού.
Υπάρχουν δύο αιτούμενα: 
Α) να μην έχουμε έκπτωση της προσπάθειας από την μαζικοποίησή της και 
Β) να έχουμε μία δημοκρατικότητα και μία κατοχύρωση του ανοιχτού πεδίου. 

Το ανοιχτό πεδίο, σημαίνει ότι φεύγουμε πλέον από τις ζώνες των ειδικών, φεύγουμε από την ειδικευμένη άγνοια. Η ειδικευμένη άγνοια μπορεί να λειτουργήσει σαν ένας παράγοντας συντεχνιακής μαζικότητας στον τομέα των επιστημών, αλλά και κατοχύρωσης των κλειστών χώρων γνώσης και αυθεντίας που αποτελούν τα βασικά εμπόδια στην απελευθέρωση του ενδιαφέροντος και του διαμεσολαβητικού πεδίου στις σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων δια μέσου της γνώσης.      
Έχουμε πολλή δουλειά να κάνουμε για τη διαμόρφωση ενός πεδίου απελευθερωτικής πνευματικής ιεράρχησης και δημοκρατικής ολοκλήρωσης του πνευματικού πολιτισμού. Είμαστε στην αρχή, τόσο σε  επίπεδο οντολογικής ανασκαφής, όσο και σε επίπεδο λειτουργικής προσέγγισης. Η λειτουργική μας προσέγγιση, είναι σημαντική, γιατί συνδέεται με το δημοκρατικό έλλειμμα της πνευματικότητας, της επικοινωνίας της γνώσης και της επικοινωνίας της άποψης.     

Οπωσδήποτε, πρέπει να αναγνωρίσουμε, ότι και η πιο τέλεια γνώση στην σημερινή υφιστάμενη κατάσταση δεν είναι παρά μία ποιοτική άποψη. Η έννοια της άποψης είναι αυτό που μας ανοίγει στον διάλογο και που τον καθιστά δρόμο προσέγγισης της γνώσης και όχι της αυθεντίας του ειδικού. Έτσι, παρακάμπτουμε την ειδικευμένη άγνοια, αυτήν την εχθρότητα προς την σύνθεση και την αναγέννηση του homo-universalis.  

Η απελευθέρωση από την γοητεία των ειδώλων και το θέατρο της εξουσίας
Ένα από τα θεμελιακά προβλήματα που έχουν να αντιμετωπίσουν οι οντολογικές αναζητήσεις σε σχέση με την συνείδηση του ανθρώπου και την καθημερινότητά του είναι το προσπέρασμα του καταναλωτικού παρασιτισμού. Δηλαδή, την απελευθέρωση από την κατανάλωση που είναι μια μορφή παρασιτικής έκφρασης και ρηχότητας του όντος, έτσι ώστε να φτάσουμε στο βάθος της συνείδησης και της αίσθησης, παρακάμπτοντας την επιθυμία στο πεδίο της αλλοτρίωσης και της εξάρτησης του συνειδητού από τις μορφές και από το παιχνίδι κυριαρχίας τους  από όλο το θέατρο της εξουσίας. Η απελευθέρωσή μας από την καταναλωτική εξουσία και εξάρτηση πάνω στον κόσμο και από τα είδωλα της παρουσίας μας, με την αυθεντική παρουσία μας, είναι το θεμελιακό ζητούμενο. Αυτή η απελευθέρωση θα μας επιτρέψει να αισθανθούμε την μακαριότητα, αφήνοντας πίσω την επιθυμία και την γοητεία των ειδώλων και το θέατρο της εξουσίας, φτάνοντας έτσι στις αυθεντικές βαθμίδες της επίγνωσης, στην αντίληψη του αυθεντικού είναι και γίγνεσθαι της συνειδητότητας.

Αυτό λίγο πολύ, είναι το προοίμιο για τις ανασκαφές του όντος που αποτελούν απάντηση στην ειδικευμένη άγνοια και που αποτελούν την απάντηση, στην κατάτμηση του ανθρώπινου όντος, και στην καταναλωτική του εξάρτηση.

Πίσω από την προφάνεια και το αυτονόητο της καθημερινής εμπειρίας, υπάρχει μία βιωματική κιβωτός, ένα διασώζον βάθος και ύψος και εκεί  βρίσκονται οι μετοχές της παρουσίας μας. Το βίωμα ως προσωπική ανακάλυψη, αποτελεί τον πρωταρχικό έρωτα της συνείδησης με  την ταυτότητα και τον κόσμο. Αναπτύσσει την χαρισματική δυναμική του όντος. Αυτή η σχόλη μέσα στο άπειρο, στην σχέση και το αβίαστο του εαυτού, είναι η αρχή για μία νέα επικοινωνιακή ανάσταση  για την ανάσταση του πνεύματος και της παρουσίας. Η επικαιροποίηση του όντος απαιτεί  σύνθεση ελευθερία και ποιότητα. 

— Η ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΣΤΗΝ ΕΙΔΙΚΕΥΜΕΝΗ ΑΓΝΟΙΑ (Α’ ΜΕΡΟΣ)
— Η ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΣΤΗΝ ΕΙΔΙΚΕΥΜΕΝΗ ΑΓΝΟΙΑ (Γ’ ΜΕΡΟΣ)

Γιάννης Ζήσης, συγγραφέας

4 Μαρτίου 2009