ΝΑΝΟΫΛΙΚΑ (του Αλέξανδρου Μπέλεση)
Μικροσκοπικά υλικά, τεράστιες προκλήσεις
|
Τα νανοϋλικά, με πάχος ίσο με το ένα χιλιοστό μιας ανθρώπινης τρίχας, μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να βελτιώσουν την απόδοση διαφόρων προϊόντων, από το βερνίκι παπουτσιών και τον αθλητικό εξοπλισμό μέχρι τα καλλυντικά και τα τσιπ υπολογιστών. Ωστόσο οι πρωτοφανείς ιδιότητές τους δημιουργούν νέες προκλήσεις για τους οργανισμούς που επιβλέπουν τα ζητήματα ασφάλειας που σχετίζονται με τις χημικές ουσίες. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εγκαινίασε διαβούλευση για το θέμα αυτό με μια πρόσφατη ανακοίνωση που εξετάζει τις σχετικές ρυθμιστικές πλευρές. |
| Όπως όλες οι χημικές ουσίες που παράγονται και πωλούνται στην ΕΕ, τα νανοϋλικά υπόκεινται σε ελέγχους ασφαλείας και πρέπει να αξιολογούνται για πιθανούς κινδύνους για την ανθρώπινη υγεία και το περιβάλλον. Οι έλεγχοι αυτοί εμπίπτουν στο REACH (Καταχώρηση, αξιολόγηση, αδειοδότηση και περιορισμοί χημικών ουσιών), τον ρυθμιστικό μηχανισμό της ΕΕ για την ασφάλεια των χημικών ουσιών που τέθηκε σε ισχύ τον Ιούνιο του 2007. Η διαχείριση του REACH σε καθημερινή βάση πραγματοποιείται από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Χημικών Προϊόντων με έδρα το Ελσίνκι.
Μέσα στα επόμενα 11 χρόνια, πάνω από 30.000 χημικές ουσίες θα πρέπει να καταχωριστούν σύμφωνα με τη νομοθεσία REACH. Οι παραγωγοί και οι εισαγωγείς οφείλουν να υποβάλουν φάκελο καταχώρησης για όλες τις ουσίες που παράγουν ή πωλούν σε ποσότητες ίσες και μεγαλύτερες του ενός τόνου το χρόνο. Η Επιτροπή σκοπεύει να έχει ολοκληρώσει αυτή τη διαδικασία μέχρι το 2018. |
Ζητήματα δοκιμών Ορισμένα νανοϋλικά θα προέρχονται από χημικές ουσίες που παράγονται μαζικά και σε αυτές τις περιπτώσεις ο υφιστάμενος φάκελος καταχώρησης πρέπει να ενημερωθεί για να συμπεριλάβει αξιολόγηση της σχετικής ουσίας. “Εκ φύσεως τα νανοϋλικά αποτελούν πρόκληση” Εκ φύσεως τα νανοϋλικά αποτελούν πρόκληση για τα καθεστώτα δοκιμών και οι ρυθμιστικές αρχές δεν διαθέτουν προς το παρόν τις απαιτούμενες γνώσεις για να ορίσουν και να χρησιμοποιήσουν αποτελεσματικά προγράμματα για την αξιολόγηση της ασφάλειάς τους. Οι υπάρχουσες κατευθυντήριες γραμμές για τις δοκιμές χημικών ουσιών βασίζονται σε συγκεκριμένα επίπεδα δοσολογίας, η αξία τους όμως είναι περιορισμένη όταν ελέγχονται νανοϋλικά που διαθέτουν καινοφανείς ιδιότητες και συμπεριφέρονται διαφορετικά. Παρόλα αυτά δεν δικαιολογείται επιστημονικά η απαγόρευση των νανοϋλικών μέχρι να αναπτυχθούν αποτελεσματικές δοκιμές. Επίσης η απαγόρευση αντιτίθεται στη φιλοσοφία του REACH, η οποία προάγει την καινοτομία και την ανταγωνιστικότητα της ευρωπαϊκής χημικής βιομηχανίας. Η ανακοίνωση για τα ρυθμιστικά ζητήματα καταλήγει συνεπώς στο συμπέρασμα ότι πρέπει να πραγματοποιούνται δοκιμές σύμφωνα με τους ισχύοντες κανόνες έως ότου αναπτυχθούν συγκεκριμένες κατευθυντήριες γραμμές για τις δοκιμές νανοϋλικών. Άλλα ζητήματα που πρέπει να ληφθούν υπόψη είναι η αξιολόγηση νανοϋλικών που παράγονται σε ποσότητες μικρότερες του ενός τόνου ετησίως ή δεν προέρχονται από καταγεγραμμένες χημικές ουσίες που έχουν παραχθεί μαζικά. Τέτοια νανοϋλικά βρίσκονται εκτός του πεδίου εφαρμογής του REACH. Από κοινού με τα κράτη μέλη, η Επιτροπή εξετάζει επίσης τι πρέπει να γίνει με τις χημικές ουσίες που καταγράφηκαν πριν από χρόνια αλλά που τώρα διαθέτουν νανομορφή. Απόκτηση γνώσεων Η ΕΕ και άλλοι οργανισμοί εργάζονται σκληρά για να γεφυρώσουν το γνωστικό χάσμα. Το Κοινό Κέντρο Ερευνών στην Ispra της Ιταλίας ερευνά τις τοξικολογικές, φυσικές και χημικές ιδιότητες των νανοϋλικών, ενώ μια ομάδα εργασίας του ΟΟΣΑ ασχολείται με τα κατασκευαζόμενα νανοϋλικά. Σχετικές εργασίες πραγματοποιούνται επίσης στα πλαίσια του Διεθνούς Οργανισμού Τυποποίησης (ISO). Μια ομάδα συναντάται τακτικά υπό την αιγίδα του REACH για να συζητήσει τις τεχνικές εξελίξεις σε ότι αφορά την ασφάλεια των χημικών ουσιών στην Ευρώπη. Η ομάδα δημιούργησε πρόσφατα μια υποομάδα που θα αναζητήσει τον καλύτερο τρόπο αντιμετώπισης των ναοϋλικών στα πλαίσια του ρυθμιστικού πλαισίου της ΕΕ. Η πρώτη της συνάντηση έχει προγραμματιστεί για τον Ιούλιο του 2008. Για να μάθετε περισσότερα: Πληροφορίες της Επιτροπής για το REACH http://ec.europa.eu/environment/chemicals/reach/reach_intro.htm Ευρωπαϊκός Οργανισμός Χημικών Προϊόντων Πληροφορίες της Επιτροπής για τη νανοτεχνολογία ΠΗΓΗ http://ec.europa.eu/environment/news/efe/risk_mngmt/080929_nanomats_el.htm |
19 Ιανουαρίου 2009,
Ανάδειξη Κειμένου: Αλέξανδρος Μπέλεσης,
Μέλος της ΜΚΟ ΣΟΛΩΝ