|
Κι όμως, η φράση προέρχεται από την διεθνούς φήμης αμερικανική οργάνωση Worldwatch Institute η οποία στην έρευνά της State of the World 2010 (Κατάσταση του Κόσμου 2010) αναφέρει πως οι καταναλωτικές συνήθεις των πολιτών στα κράτη της Δύσης θα αναιρέσουν ακόμα και τις ευνοϊκότερες επιπτώσεις που θα προέκυπταν από την εφαρμογή ολοκληρωμένων περιβαλλοντικών πολιτικών. |
«Η κατάρρευση του ανθρώπινου πολιτισμού θα εμποδιστεί μόνο από μια ολοκληρωτική αλλαγή στα πολιτιστικά πρότυπα». Θα μπορούσε να είναι φράση κάποιου φιλοσόφου η οποία όπως συνήθως συμβαίνει σε παρόμοιες περιπτώσεις θα πέρναγε στα «ψιλά» των παγκόσμιων μέσων ενημέρωσης.|
Στην έρευνα αποδεικνύεται ξεκάθαρα ότι η κατανομή των πόρων παγκοσμίως, αλλά και ο τρόπος με τον οποίο αυτοί καταναλώνονται στις πλούσιες δυτικές κοινωνίες είναι καταστροφικός. Μια δυτική οικογένεια έχει την δυνατότητα να καταναλώσει-ξοδεύσει για το κατοικίδιό της περισσότερα προϊόντα από όσα αντίστοιχα ένας κάτοικος του Μπαγκλαντές για να ζήσει. Ο μέσος Αμερικανός καταναλώνει και ξοδεύει καθημερινά και με αμείωτο ρυθμό περισσότερο από όσο είναι το σωματικό του βάρος. Σύμφωνα με τα ευρήματα «ο τρόπος ζωής του μέσου Αμερικανού και ακόμα και του μέσου Ευρωπαίου» είναι «απλώς μη-βιώσιμος» και καταστροφικός για τον πλανήτη. Η τάση αυτή των πολιτών στις ανεπτυγμένες και εσχάτως και στις ταχέως αναπτυσσόμενες χώρες δεν αποτελεί σύμφωνα με την έρευνα φυσικό επακόλουθο της οικονομικής ανάπτυξης, αλλά είναι αποτέλεσμα της προσπάθειας επιτηδευμένων προσπαθειών των επιχειρήσεων προκειμένου να πείσουν τους καταναλωτές για την αξία των προϊόντων τους. Ένα τέτοιο παράδειγμα αποτελεί το χάμπουργκερ, το οποίο είχε κατασκευαστεί ως εύκολη και φθηνή τροφή για φτωχά τμήματα του πληθυσμού και το οποίο απέτυχε ως τέτοιο στις αρχές του 20ου αιώνα. Το ίδιο προϊόν επανήλθε θριαμβευτικά στην παγκόσμια αγορά πολλά χρόνια αργότερα.[1] Ο διάσημος οικονομολόγος Μουχάμαντ Γιουνούς γράφει μεταξύ άλλων ότι η έρευνα αυτή καλεί την ανθρωπότητα να προβεί «σε μία από τις μεγαλύτερες πολιτιστικές αλλαγές που θα μπορούσε να φανταστεί» περνώντας «από την κουλτούρα του καταναλωτισμού στην κουλτούρα της αειφορίας». Τα ευρήματα ερευνών που αφορούν καταναλωτικές συνήθειες και πρότυπα είναι εντυπωσιακά. Μία από αυτές τις έρευνες, αυτή του Διεθνούς Ινστιτούτου για το Περιβάλλον και την Ανάπτυξη (International Institute for Environment and Development-IIED) η οποία δημοσιεύτηκε το Σεπτέμβριο συμπέραινε ότι από την 1η Ιανουαρίου ως τις 7 το απόγευμα της 4ης Ιανουαρίου ένας Βρετανός είναι υπεύθυνος για όσες εκπομπές ρύπων εκπέμπει ένας κάτοικος της Τανζανίας για όλο το χρόνο. Επιπλέον ότι ένας πολίτης στις ΗΠΑ έχει φτάσει αυτό το σημείο στις 4 τα ξημερώματα της 2ας Ιανουαρίου!.[2] Στις υπερ-καταναλωτικές κοινωνίες της Δύσης όμως μια αλλαγή στον τρόπο ζωής και συνεπακόλουθα στην παραγωγή και την κατανάλωση προϊόντων μοιάζει προς το παρόν πολύ μακρινή. Όπως άλλωστε παρατηρεί με πρακτικότητα και ο τέως πρύτανης Πανεπιστημίου Ειρήνης του ΟΗΕ δρ. Ρίτσαρντ Σνάιντερ σε συνέντευξή του στον Δημήτρη Τσιγγάνη το 2009: «Χρειαζόμαστε πραγματικά περισσότερα από όσα είχαμε πέρσι για παράδειγμα; Κοιτάξτε τους σκουπιδοτενεκέδες!», για να συνεχίσει «αλλά η κοινωνία, τα μέσα ενημέρωσης και τα υπόλοιπα μέσα επικοινωνίας περνούν την λογική ότι αυτό είναι το πρόβλημα, το απωθημένο των κοινωνιών των βιομηχανοποιημένων χωρών. (…) Δεν έχουμε βλέπετε αναπτύξει την νοοτροπία, τις κοινωνικές και πνευματικές αξίες οι οποίες απαιτούνται για να αντιμετωπίσουμε αυτά τα φαινόμενα. ‘Όλοι οι έχοντες θέλουν περισσότερα από αυτά που έχουν, Αλλά το 80% των ανθρώπων δεν έχει! Οι περισσότερες των συζητήσεων επικεντρώνονται στο 20% των εχόντων, όχι στο 80% των μη-εχόντων…» Έτσι, οι «έχοντες» θα πρέπει σύμφωνα με το Worldwatch Institute να επανέρθουν σε έναν τρόπο ζωής που θα περιέχει τα βασικά. Γιατί να αγοράσουμε για παράδειγμα ένα βιβλίο όταν μπορούμε να το δανειστούμε, γιατί να αγοράζουμε προϊόντα τα οποία είναι κατασκευασμένα μετά από μικρό διάστημα να χαλάνε και να μην ωθήσουμε τις εταιρίες να κατασκευάζουν προϊόντα που θα έχουν όσο το δυνατόν μεγαλύτερή διάρκεια ζωής; Γιατί να πετάμε προϊόντα που μπορούν ακόμα να χρησιμοποιηθούν για το σκοπό που αγοράστηκαν και να τα αντικαθιστούμε με άλλα; Όπως αναφέρει και ο Πρόεδρος του Worldwatch Institute Κρίστοφερ Φλάβιν «Εν τέλει, το ανθρώπινο ένστικτο για επιβίωση πρέπει να θριαμβεύσει έναντι της ανάγκης για την ανεξαρτήτως κόστους κατανάλωση»[3]. Μέχρι τότε όμως θα πρέπει να αντιμετωπιστεί τόσο το ζήτημα της αλόγιστης κατανάλωσης από τους πολίτες των ανεπτυγμένων χωρών όσο και το ανακύπτων ζήτημα της συνεχώς διογκούμενης κατανάλωσης από τα δισεκατομμύρια των πολιτών των μεγάλων αναπτυσσόμενων οικονομιών. [1] US cult of greed is now a global environmental threat, The Guardian, 13/1/09 [2] Το άλλοθι του υπερπληθυσμού και η κλιματική αλλαγή, Σόλων, 29/9/2009 [3] The end of consumerism: Our way of life is ‘not viable’, The Independent, 14/1/2009 |
|
Άρης Καπαράκης Συνεργάτης της ΜΚΟ Σόλων |
