1

ΜΕΤΑΞΥ ΠΡΑΓΜΑΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΗΘΙΚΗΣ (του Γιάννη Ζήση)

 Καταρχήν, οφείλουμε να διαχωρίσουμε τον όρο πραγματισμός από τον όρο ρεαλισμός. Ο πραγματισμός έχει την καταγωγή του στον Γουΐλιαμ Τζέιμς και κατ’ ουσίαν αποτελεί μια πιο φιλική, συγκαταβατική και γόνιμη έκφραση του ωφελιμισμού. Στο πλαίσιο λοιπόν του πραγματισμού προτιθέμαστε να κρίνουμε την νέα ηγεσία των παγκόσμιων εξελίξεων εκ μέρους των ΗΠΑ από τον Μπαράκ Χουσέϊν Ομπάμα.
        Ο πραγματισμός συγκεφαλαιώνει λοιπόν και ηθικά κριτήρια σε αντίθεση με τον ρεαλισμό που αποηθικοποιεί την προσέγγιση μας και που την θέτει υπό τους όρους στρατηγικής ισχύος.

        Ο πραγματισμός είναι μια πιο ολιστική προσέγγιση. Το πρώτο λοιπόν που πρέπει να κάνουμε είναι να διαπιστώσουμε τα ειδικά και ηθικά κίνητρά μας  απέναντι στον Μπαράκ Ομπάμα και στην νέα κυβέρνηση των ΗΠΑ.

          Ένα πρώτο βασικό κίνητρο ξεκινάει από μια αγωνία για τις παγκόσμιες εξελίξεις, από την αναγκαιότητα της αειφορικής μας συμμόρφωσης στο περιβάλλον και υπό την έννοια επίσης μιας περιβαλλοντικής ηθικής και ενός περιβαλλοντικού ορίου και μέτρου.

          Μια δεύτερη αγωνία είναι βαθιά ανθρωπιστική και συνδέεται με την κατάσταση της φτώχειας και του περιθωρίου σε όλη την υδρόγειο, υπό όλες τις διαστάσεις της φτώχειας ή του περιθωρίου.

          Τρίτον, μια βαθιά αγωνία υπάρχει απέναντι στην αναμόρφωση των ΗΠΑ ως διεθνούς παράγοντα τόσο σε σχέση με την επίλυση του Μεσανατολικού όσο και σε σχέση με την αντιμετώπιση της παγκόσμιας γεωπολιτικής πραγματικότητας. Μια βαθιά αγωνία για τα θέματα μιας δίκαιης ειρήνης δηλαδή, μιας απελευθερωτικής ειρήνης.

           Ακόμη μας ενδιαφέρει η αναμόρφωση ενός οικονομικού συστήματος γύρω από την αναδιανομή του πλούτου και απ’ το συγκερασμό που πρέπει να υπάρξει ανάμεσα στην παραγωγή του πλούτου και την αναδιανομή του, γιατί υπάρχει μια αναγκαιότητα ενός συστημικού συγκερασμού μεταξύ του συστήματος παραγωγής και του συστήματος διανομής.  Αυτά βέβαια σε συνάρτηση μάλιστα τόσο με τις ανάγκες της φτώχειας και του περιθωρίου, τις ανάγκες του περιβάλλοντος, τις ανάγκες των κοινωνικών πολιτικών, τις ανάγκες αντιμετώπισης της οικονομικής κρίσης, της προώθησης της δημοκρατίας της ελευθερίας και της δικαιοσύνης στις διεθνείς σχέσεις, και τέλος με την μεγάλη πνευματική πρόκληση της ανθρωπότητας και την ανάγκη να ανασχεδιάσουμε την ταυτότητα των ανθρώπων, των κοινωνιών και της ανθρωπότητας σε μια βάση λογικής, χωρίς αυτές τις φονταμενταλιστικές καθηλώσεις αλλά και χωρίς αυτούς τους υπερβολικά αποδομητικούς μοντερνισμούς που καθιστούν αγοραία και εξαρθρωμένη την ταυτότητα μας.

      Απέναντι λοιπόν σε όλες αυτές τις προκλήσεις θα πρέπει να ευχηθούμε ό,τι καλύτερο στον ρόλο των ΗΠΑ υπό τον Μπαράκ Ομπάμα. Το πρόβλημα είναι ότι δεν αρκούν οι ευχές. Δεν αρκούν επίσης οι προεκλογικές τοποθετήσεις μερικές των οποίων έδειξαν μια ανανέωση του κομφορμιστικού συμβολαίου εξουσίας σε σχέση με τα lobbies. Το πρόβλημα λοιπόν είναι ότι είμαστε αντιμέτωποι με τις δικές μας αγωνίες χωρίς να έχουμε ανασυντάξει την δική μας πρόσβαση, την δική μας συμμετοχή στις εξελίξεις. Έτσι ο Μπαράκ Ομπάμα ή θα αντιμετωπίζεται με “Ωσαννά» ή με την λογική του αποδιοπομπαίου τράγου.            

         Το σίγουρο είναι ότι θα ευχηθούμε την διαφυγή του Μπαράκ Ομπάμα από τον αμετανόητο ρατσισμό ενώ παράλληλα το ζητούμενο μας είναι να επιδείξουμε και όλοι εμείς μια ανάλογη ηθική απέναντι στους φτωχούς, μια ανάλογη ηθική απέναντι στο περιβάλλον, και να μην σταθούμε στα αιτήματα απέναντι μόνο στην ηγεσία.             

        Πρέπει να ξεκαθαρίσουμε γιατί οπωσδήποτε η αγανάκτηση απέναντι σε μια άδικη κατάσταση μας οδηγεί στο να επιθυμούμε και καταστροφικές εξελίξεις με μια οργή. Είναι ένα ερώτημα: μήπως επιθυμούμε πολύ την οικονομική κρίση; Και βέβαια θα την επιθυμούσαμε αν ήμασταν από τους επενδυτές σε αυτή την κλίμακα της οικονομικής «φούσκας»; Το μέτρο είναι με βάση την αλληλεγγύη μας στους αδύνατους όμως. Αν η στάση μας συνδέεται δηλαδή με μια αλληλεγγύη στους αδύνατους, είτε αυτοί είναι οι φτωχοί είτε είναι το περιβάλλον, είτε αυτοί είναι οι ανελεύθεροι, είτε αυτοί είναι οι παγιδευμένοι μέσα σε ένα σύστημα που υπνωτίζει.

      Έτσι λοιπόν με συγκεραστικό πραγματισμό ας καταστήσουμε λειτουργική την δημιουργική ηθική μέσα μας και απέναντι στους πολιτικούς.

06 Ιανουαρίου 2009, 

Γιάννης Ζήσης, Δημοσιογράφος – Συγγραφέας
Μέλος της γραμματείας της ΜΚΟ ΣΟΛΩΝ